Leki bezpieczne w ciąży - jakie preparaty może zażywać przyszła mama?
19.10.2022W przypadku wielu leków okres ciąży jest przeciwwskazaniem. Dlaczego? Duża część substancji leczniczych może wykazywać działanie teratogenne, czyli uszkadzające płód, niektóre mogą również zaburzać przebieg ciąży. Z tej przyczyny ciężarna przed zastosowaniem jakiegokolwiek leku, wyrobu medycznego, a nawet suplementu diety powinna się skonsultować z lekarzem lub farmaceutą!
Z naszego artykułu dowiesz się m.in.:
- Które leki można bezpiecznie stosować w okresie ciąży?
- Jakich preparatów medycznych należy bezwzględnie unikać w ciąży?
Jakie leki są bezpieczne w ciąży?
Faktem jest, że większość produktów leczniczych w swojej charakterystyce ma wyraźnie zaznaczone, że stosowanie w okresie ciąży i laktacji jest przeciwwskazane lub bardzo ograniczone. Zwykle najwięcej obostrzeń dla stosowania leków dotyczy pierwszego trymestru, w którym następuje proces organogenezy. Stosowanie wówczas leków o działaniu teratogennym może doprowadzić do poważnych wad wrodzonych (głównie w obrębie układu krążenia i układu nerwowego), deformacji kończyn, wad wzroku, a także do poronienia. Do takich leków zalicza się m.in. warfarynę, talidomid, kwas walproinowy, a także pochodne witaminy A (np. izotretynoinę).
Są jednak na aptecznych półkach preparaty, których przyjmowanie nie niesie za sobą żadnego zagrożenia lub jest ono niewielkie. Niemniej jednak obowiązkiem kobiety w ciąży jest skonsultowanie z lekarzem lub farmaceutą możliwości zastosowania każdego leku, wyrobu medycznego lub suplementu diety!
Jako leki bezpieczne w ciąży wymienia się produkty, które zostały odpowiednio przebadane (m.in. na zwierzętach lub klinicznie na ciężarnych) i wyniki tych badań wykazały brak zagrożenia dla płodu i przebiegu ciąży. Niebezpieczeństwo związane ze stosowanie leków w okresie ciąży może wynikać z tego, że w tym czasie organizm kobiety pracuje nieco inaczej, przez co wchłanianie i metabolizowanie niektórych substancji leczniczych jest zmienione. Ponadto niektóre leki, m.in. leki przeciwbólowe lub antybiotyki, mogą negatywnie wpływać na rozwój płodu, zwiększać ryzyko występowania wad i upośledzeń, a także przyczyniać się do poronienia lub przedwczesnego porodu.
Warto pamiętać, że nawet witaminy prenatalne (jak np. Femibion 2), które są dedykowane kobietom w okresie okołociążowym, nie powinny być stosowane bez nadzoru. Choć do bezpieczeństwa ich stosowania nie można mieć zastrzeżeń, tak skład takiego preparatu nie musi być odpowiedni dla każdej ciężarnej. Właściwie bez wyjątków rekomendowane jest tylko stosowanie kwasu foliowego w okresie trzech miesięcy przed zajściem w ciążę oraz w pierwszym trymestrze ciąży (w dawce 400-800mcg dziennie). Ponadto zalecana jest także suplementacja witaminą D, jodem, żelazem i kwasami DHA, jednak konieczność uzupełniania tych składników i ustalenie dawki należy skonsultować ze specjalistą, najlepiej po wykonaniu odpowiednich badań.
Ciąża a leki na uspokojenie
Okres ciąży może być bardzo stresujący, jednak trzeba pamiętać, że popularne syntetyczne leki na uspokojenie (np. sole bromu, benzodiazepiny, barbiturany) są uznawane za niebezpieczne ze względu m.in. na ryzyko zaburzenia rozwoju płodu lub wystąpienie u noworodka po urodzeniu objawów odstawiennych! Na pewno dla ciężarnej bezpieczna i skuteczna będzie melisa, która działa wyciszająco, uspokajająco i relaksująco. Można również stosować walerianę, czyli kozłek lekarski. W zależności od preferencji – w postaci naparów lub tabletek. Jako wsparcie warto także praktykować medytację lub stosować techniki relaksacyjne.
Ciąża a leki na przeziębienie
Prawda jest taka, że dla kobiety w ciąży zwykłe, łagodne przeziębienie może być dużym problemem. Popularne leki na przeziębienie w większości nie nadają się do stosowania w stanie błogosławionym, a i naturalne metody mogą nie być całkowicie bezpieczne. Dlatego też od razu warto się skonsultować z lekarzem. Zwykle przy przeziębieniu zaleca się po prostu odpoczynek, nawadnianie organizmu i naturalny lek wirusobójczy, czyli czosnek. Można przyjmować niewielką ilość witaminy C i rutyny oraz pić rozgrzewające napary z imbiru z miodem i cytryną oraz herbatę z sokiem malinowym.
Pomocne mogą być leki na przeziębienie, które będą łagodziły poszczególne objawy, np. syrop na kaszel z babką lancetowatą, porostem islandzkim lub prawoślazem. Ból gardła złagodzą płukanki z wody i soli kuchennej, a kaszel – domowej roboty syrop z cebuli. Bezpieczne leki w ciąży to również dostępne w aptekach aerozole z chlorowodorkiem benzydaminy lub tabletki do ssania z chlorowodorkiem chlorheksydyny. Niewskazane są natomiast leki z salicylanem choliny (np. Cholinex). Z katarem skutecznie poradzą sobie ziołowe inhalacje (z miętą i eukaliptusem), a także płukanie nosa wodą morską. Warto również zakupić nebulizator i wykonywać inhalacje solą fizjologiczną. W przypadku gorączki można sięgnąć po paracetamol.
Ciąża a leki przeciwbólowe
W okresie ciąży można stosować leki przeciwbólowe na bazie paracetamolu, powszechnie jest on uznawany za najbezpieczniejszy. Oczywiście wskazane jest stosowanie jak najmniejszej dawki przez możliwie jak najkrótszy czas potrzebny do złagodzenia bólu lub gorączki. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen) są przeciwwskazane w pierwszym i trzecim trymestrze (w pierwszym m.in. zwiększają ryzyko krwawienia, w trzecim przyczyniają się do przedwczesnego zamknięcia przewodu Botalla w sercu dziecka, czego skutkiem może być nadciśnienie płucne), w drugim można je stosować tylko z wyraźnego wskazania lekarza, pamiętając, że nadal mogą powodować takie powikłania jak np. upośledzenie czynności nerek u dziecka. Do leczenia bólu zabroniony jest kwas acetylosalicylowy (czyli popularna aspiryna), może bowiem zwiększać ryzyko krwotoków, a także opioidy oraz metamizol.
Ciąża a leki na zgagę
Zgaga jest częstym objawem, z którym musi zmagać się kobieta w ciąży, dlatego lekarze zalecają przede wszystkim przestrzegać zaleceń dietetycznych (np. unikać tłustego jedzenia). W przypadku nasilonych dolegliwości można doraźnie sięgać po środki zobojętniające z węglanem magnezu i węglanem wapnia lub preparaty z alginianem sodu, który chroni przed cofaniem się treści żołądkowej, tworząc na jej powierzchni żelową barierę. Za leki bezpieczne w ciąży uznaje się także preparaty z omeprazolem i pantoprazolem, jednak można je stosować wyłącznie po konsultacji z lekarzem.
Ciąża a leki na infekcje intymne
Inną bardzo częstą dolegliwością występującą w okresie ciąży są infekcje intymne. Jeśli pojawią się jakiekolwiek niepokojące objawy (ból i swędzenie okolic intymnych, zmiana wyglądu wydzieliny, nieprzyjemny zapach), należy niezwłocznie umówić się na wizytę u ginekologa. W zależności od przyczyny infekcja wymaga zupełnie innego leczenia! W przypadku infekcji grzybiczych stosuje się najczęściej leki miejscowe z klotrimazolem, przy infekcjach bakteryjnych – antybiotyki doustne (amoksycylina lub fosfomycyna). Pomocniczo lekarz może zlecić stosowanie roztworu dopochwowego z chlorowodorkiem benzydaminy (Tantum Rosa), dopochwowych probiotyków ginekologicznych lub globulek z kwasem mlekowym. Dodatkowo warto pić sok żurawinowy, który dobrze działa na drogi moczowe.
Ciąża a antybiotyki
Antybiotykoterapia w okresie ciąży jest możliwa, jednak nie wszystkie leki są wskazane. Antybiotykami pierwszego wyboru, które można stosować niezależnie od etapu ciąży, są penicyliny (penicylina może przenikać do płynu owodniowego, nie działa jednak embriotoksycznie i teratogennie) i cefalosporyny (zwłaszcza cefaklor, cefadroksyl, cefuroksym). Dopuszczalne jest również stosowanie makrolidów (m.in. azytromycyna, klarytromycyna). Decyzję o zastosowaniu antybiotyku podejmuje lekarz po uwzględnieniu kilku czynników, m.in. po ocenie, czy korzyści z zastosowania leku przewyższają potencjalne ryzyko dla płodu. Wśród antybiotyków niebezpiecznych do stosowania w okresie ciąży wymienia się m.in. tetracykliny, fluorochinolony i aminoglikozydy.
Wiele leków jest całkowicie przeciwwskazanych w okresie ciąży, inne można stosować po konsultacji z lekarzem. Najważniejsze jest jednak to, aby pamiętać, że nawet leki bezpieczne w ciąży należy stosować ostrożnie, tylko w sytuacji, gdy jest to konieczne i w możliwie jak najniższych dawkach. Istotne jest również to, by nie przyjmować żadnych leków i suplementów diety bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem.
