Angina - co to, ile trwa, jak leczyć?
09.09.2022Angina, czyli zapalenie migdałków podniebiennych i gardła jest chorobą zakaźną, wywoływaną najczęściej przez bakterie, rzadziej przez wirusy i grzyby. Jej głównym objawem jest ból, obrzęk i zaczerwienienie gardła. W przypadku anginy bakteryjnej konieczna jest antybiotykoterapia, aby uniknąć bardzo poważnych powikłań! Jak rozpoznać objawy anginy?
Z naszego artykułu dowiesz się m.in.:
- Czym jest angina?
- Jakie są przyczyny i objawy anginy?
- Jak przebiega leczenie anginy?
- Jakie występują powikłania po anginie?
Angina – co to?
Anginą nazywa się zapalenie migdałków podniebiennych i błony śluzowej gardła, jej przyczyną mogą być bakterie, wirusy lub grzyby. Angina jest chorobą zakaźną przenoszoną głównie drogą kropelkową, co znaczy, że gdy chory kicha lub kaszle, może zarazić osoby znajdujące się w pobliżu. Ponadto do zakażenia może dochodzić przez picie i jedzenie z tych samych naczyń, co chory, a także przez bezpośredni kontakt, np. podczas pocałunku.
Co ciekawe, może dochodzić też do autozakażenia. Wiele osób jest nosicielami bakterii wywołujących anginę, w przypadku osłabienia odporności lub przemęczenia pozostające w uśpieniu patogeny zaczynają się namnażać i rozwija się infekcja. Należy jasno powiedzieć, że w przypadku anginy trudno mówić o sezonowości, gdyż tylko nieznacznie więcej zachorowań zdarza się w okresie jesienno-zimowym i wczesną wiosną niż latem.
Jakie są rodzaje anginy?
Angina nie jest jednorodną chorobą, istnieje kilka klasyfikacji rozróżniających jej rodzaje. Jednak głównym stosowanym podziałem jest ten ze względu na czynnik etiologiczny, według którego istnieje: angina wirusowa, angina bakteryjna, angina grzybicza i angina o nieustalonej etiologii. Często też używa się określeń – angina biała, czyli bakteryjna oraz angina czerwona, czyli wirusowa. Ze względu na miejsce zakażenia mówi się m.in. o anginie migdałka podniebiennego, anginie migdałka gardłowego i anginie migdałka językowego.
Angina – przyczyny
Ze względu na fakt, że głównym winowajcą są paciorkowce (Streptococcus pyogenes), najczęściej diagnozowana jest angina paciorkowcowa (angina ropna). Zdecydowanie rzadziej są to gronkowce, pneumokoki i pałeczka grypy. Ponadto przyczynę mogą stanowić wirusy (m.in. rinowirusy, koronawirusy, adenowirusy, wirusy paragrypy) i grzyby (angina grzybicza jest bardzo rzadka, zwykle wywoływana przez drożdżaki Candida albicans). Charakterystyczne jest to, że angina u dzieci i młodzieży ma zazwyczaj podłoże bakteryjne, natomiast angina u dorosłych wirusowe.
Angina – objawy
Angina czerwona, czyli angina wirusowa ma przebieg łagodniejszy niż angina bakteryjna. Do jej objawów zalicza się osłabienie, gorączkę około 38st.C, bóle głowy, mięśni i stawów oraz ból, stan zapalny i przekrwienie gardła (ból ma mniejsze nasilenie niż w przypadku zakażenia bakteryjnego), ponadto kaszel, chrypkę i katar. Dodatkowo przy infekcji adenowirusowej może wystąpić zapalenie spojówek. W przypadku anginy wirusowej raczej rzadko dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych szyjnych, nie ma białego nalotu i ropnych nacieków, czasem tylko pojawia się wysięk surowiczy.
Angina paciorkowcowa, powszechnie określana jako angina ropna ma gwałtowniejszy początek, w jej przebiegu od razu pojawia się silny ból gardła powodujący trudności z przełykaniem, krwistoczerwone zabarwienie śluzówki, obrzęk języczka, rozpulchnienie migdałków. Pojawiają się wybroczyny na śluzówce podniebienia, biały nalot na migdałkach, a także naciek ropny, nieprzyjemny zapach z ust i nalot na języku. Charakterystyczne jest bardzo złe samopoczucie, wysoka gorączka (do 40st. C) i powiększone, tkliwe węzły chłonne szyjne i podżuchwowe. Do tego dochodzi ból głowy, a u dzieci wymioty. Przy anginie paciorkowcowej nie ma kataru i kaszlu.
Angina w zależności od przyczyny może mieć zróżnicowany przebieg, mało tego – nie zawsze muszą występować objawy, które uważane są za typowe dla danego rodzaju anginy, dotyczy to zarówno objawów miejscowych, jak i objawów ogólnoustrojowych. I tak może zdarzyć się angina bez gorączki i to również w przypadku infekcji bakteryjnej, nie tylko wirusowej!
Angina – leczenie
Leczenie anginy zależne jest od rozpoznania jej przyczyny. Nie zawsze obraz kliniczny jest jednoznaczny na tyle, by na pierwszy rzut oka postawić diagnozę. Ma to oczywiście związek z tym, że niekiedy nie manifestują się wszystkie typowe objawy (np. zdarza się bakteryjna angina bez gorączki i białego nalotu na migdałkach). Istotny jest więc szczegółowy wywiad oraz dokładne badanie stanu gardła, czasem konieczne może być przeprowadzenie szybkiego testu na obecność antygenu paciorkowca beta-hemolizującego typu A lub badanie mikrobiologiczne wymazu z gardła i migdałków. Przy podejrzeniu anginy bakteryjnej można samodzielnie w domu wykonać Test Angina Strep A, który wykrywa w wymazie z gardła antygeny paciorkowców Streptococcus grupy A, co może znacznie ułatwić lekarzowi postawienie diagnozy.
Warto przypomnieć, że antybiotyki (najczęściej penicylina) stosuje się wyłącznie w przypadku anginy bakteryjnej! Przy wirusowej i grzybiczej są one zbędne. Angina wirusowa leczona jest objawowo. Zwykle zalecane są leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe (np. Apap), powszechnie stosowane leki na przeziębienie, a także tabletki do ssania i roztwory do płukania gardła o działaniu miejscowo odkażającym, zmniejszającym ból i stan zapalny. Dobrze sprawdzi się np. lek Neo-angin (z alkoholem 2,4 dichlorobenzylowym, amylometakrezolem i lewomentolem) lub Cholinex (z salicylanem choliny). Pomocne mogą być płukanki na bazie soli lub sody, spraye z jonami srebra, aerozole z benzydaminą. Leczenie objawowe stosuje się także w przypadku anginy ropnej, przy czym traktowane jest jako działanie wspomagające i nie zastępuje antybiotykoterapii!
W leczeniu anginy warto również sięgać po preparaty wzmacniające odporność, które oferuje każda apteka internetowa. Ponadto można stosować naturalne środki takie jak herbata z miodem, cytryną i sokiem malinowym, napary ziołowe. W procesie leczenia ważny jest również sen i odpoczynek oraz prawidłowe nawodnienie organizmu (zwłaszcza przy gorączce). Osoby, które przyjmują antybiotyki, nie powinny zapominać o lekach osłonowych!
Jak długo trwa angina?
Zarówno okres inkubacji, jak i czas trwania anginy zależy od czynnika etiologicznego oraz od tego, czy odporność organizmu jest mocna, czy osłabiona. Okres wylęgania w przypadku anginy bakteryjnej trwa zwykle od 12 godzin do 4 dni, natomiast wirusowej 1-6 dni. Angina bakteryjna trwa zazwyczaj 3-4 dni lub dłużej (nawet dwa tygodnie), a wirusowa – 3-7 dni.
Angina – jak długo chory zaraża?
Angina paciorkowcowa i wirusowa jest zaraźliwa, dlatego chorzy powinni unikać kontaktu z innymi osobami, dzieci nie powinny chodzić do przedszkola i szkoły, a dorośli do pracy. Zakaźność anginy bakteryjnej kończy się już po około 24 godzinach po rozpoczęciu skutecznej antybiotykoterapii. Jeśli leczenie nie zostało podjęte, chory może zakażać nawet przez 7 dni od ustąpienia objawów. W przypadku anginy wirusowej chory zaraża już 1-2 dni przed pojawieniem się symptomów choroby i aż do 3 tygodni od ich ustąpienia.
Powikłania po anginie
Niestety niedoleczona lub nieleczona angina bakteryjna może powodować poważne powikłania, najczęściej zdarza się, że przechodzi w zapalenie ucha środkowego z kłującym, silnym bólem ucha, gorączką i tymczasową utratą słuchu. Równie częstym powikłaniem jest zapalenie zatok. Znacznie poważniejszą, choć rzadszą komplikacją jest ropień okołomigdałkowy (z bardzo silnym bólem po jednej stronie twarzy, promieniującym do ucha i szczękościskiem) i ropień zagardłowy (pojawia się u dzieci, charakterystyczne jest odchylanie głowy ku tyłowi i uwypuklenie bocznej ściany gardła i szyi).
U osób z obniżoną odpornością, u dzieci i seniorów angina może przejść w zapalenie płuc. Ponadto konsekwencją może być zapalenie mięśnia sercowego – w przypadku kołatania serca i nietypowego bólu w klatce piersiowej należy się zgłosić do kardiologa! Do powikłań po anginie zalicza się jeszcze m.in. zapalenie stawów, gorączkę reumatyczną, ostre zapalenie nerek, zapalenie tęczówki, zapalenie skóry, ropowicę przestrzeni przygardłowej, zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej.
Nie ma szczepionki na anginę, a ze względu na mnogość bakterii i wirusów mogących ją wywoływać, niełatwo jest się ustrzec przed chorobą. Niemniej jednak warto pamiętać o kilku zasadach, które mogą zmniejszać ryzyko zakażenia. Przede wszystkim należy odpowiednio leczyć stany zapalne zatok i uszu, leczyć zęby i właściwie dbać o higienę jamy ustnej, z tych miejsc bakterie z łatwością mogą przedostać się w okolicę migdałków i wywołać anginę. Bardzo ważne jest także wzmacnianie odporności dietą, aktywnością fizyczną i preparatami dostępnymi w aptece. Ponadto należy unikać kontaktu z chorymi na anginę i z używanymi przez nich przedmiotami.
