Katar sienny - przyczyny, objawy, leczenie, domowe sposoby

Nie każdy katar oznacza przeziębienie lub inną infekcję. Czasem jest to objaw alergii. Alergiczny nieżyt nosa, czyli katar sienny, może być całoroczny lub sezonowy, wszystko zależy od tego, jaki alergen nas uczula. Jednak nie jest ważne, czy dolegliwość ta utrzymuje się tylko wiosną, czy przez cały rok, zawsze jest niezwykle uciążliwa! Jak leczyć katar sienny? Czy istnieją skuteczne domowe metody łagodzące jego objawy?

Spis treści:

• Co to jest katar sienny?
• Co jest przyczyną występowania kataru siennego?
• Jakie objawy towarzyszą najczęściej katarowi siennemu?
• Jak leczyć katar sienny?
• Jakie domowe sposoby mogą pomóc osobom cierpiącym na katar sienny?

Co to jest katar sienny?

Katar sienny, który nazywany jest także alergicznym nieżytem nosa lub katarem alergicznym, jest przewlekłą chorobą zapalną błony śluzowej nosa o podłożu alergicznym. W zależności od rodzaju uczulającego alergenu może on mieć charakter sezonowy lub całoroczny. Zwykle sezonowy katar sienny występuje u osób uczulonych na pyłki roślin, zaś całoroczny u osób uczulonych m.in. na roztocza kurzu domowego oraz sierść kotów i psów. Alergiczny nieżyt nosa to dość powszechna dolegliwość, cierpi na nią ponad 25% społeczeństwa. Nie występuje on tylko u osób dorosłych, bardzo często diagnozuje się również katar sienny u dziecka – głównie powyżej 3. roku życia.

Uciążliwe objawy kataru siennego pojawiają się w wyniku nadmiernej produkcji swoistych przeciwciał IgE w odpowiedzi na ekspozycję na alergen. To jest kluczowa różnica między katarem siennym a katarem infekcyjnym, którego przyczyną jest zakażenie chorobotwórczymi drobnoustrojami, najczęściej wirusami. Niestety czasem przebieg tych dwóch rodzajów kataru jest na tyle podobny, że trudno jest określić, z którym ma się do czynienia.

Najbardziej charakterystyczną wskazówką, która pozwala odróżnić katar sienny od infekcyjnego, jest czas trwania dolegliwości. Katar sienny trwa tyle, ile kontakt z alergenem, np. kilka godzin, kilka tygodni lub dłużej. Natomiast katar infekcyjny zwykle utrzymuje się przez 7 dni. Trzeba też zwrócić uwagę na fakt, że katar wywoływany przez wirusy w przeciwieństwie do tego związanego z alergią jest chorobą zakaźną. Dodatkowo różnicę stanowi czas pojawiania się pierwszych objawów, przy infekcji nasilają się one w ciągu kilku dni, przy alergii pojawiają się od razu (maksymalnie po 1-2 godzinach) po ekspozycji na alergen.

Co jest przyczyną występowania kataru siennego?

Reakcja alergiczna pojawia się, gdy u osób, u których występuje skłonność do alergii, dojdzie do kontaktu z alergenem. Alergenem nazywa się substancje, które dla zdrowych ludzi nie stanowią żadnego zagrożenia, natomiast u alergika powodują nieprawidłową reakcję układu odpornościowego i nadmierną produkcję histaminy. Jako przyczyny kataru siennego wymienia się różnego rodzaju alergeny wziewne. Mogą to być alergeny sezonowe – pyłki roślin (m.in. pyłki brzozy, leszczyny, olchy, topoli, bylicy pospolitej, babki lancetowatej, żyta, kostrzewy łąkowej, wiechliny łąkowej), jak również alergeny całoroczne – sierść, naskórek i wydzieliny zwierząt (przede wszystkim kotów i psów), roztocza kurzu domowego oraz zarodniki grzybów (m.in. z gatunków Alternaria i Cladosporium).

Kto jest najbardziej narażony na występowanie kataru siennego? Duże znaczenie przypisuje się predyspozycjom genetycznym. Jednakże oprócz genów wymienia się również szereg innych czynników. Ryzyko kataru alergicznego jest wyższe u osób, które mają inne alergie, np. alergie pokarmowe, astmę oskrzelową lub też atopowe zapalenie skóry. Ponadto jako przyczyny kataru siennego wskazuje się m.in. powtarzającą się ekspozycję na alergen i polipy nosa.

Trzeba też wspomnieć, że na stale powiększającą się liczbę diagnozowanych alergików wpływ ma postępujące zanieczyszczenie środowiska, ekspozycja na dym papierosowy (gdy małe dziecko narażone jest na bierne palenie, prawdopodobieństwo rozwoju u niego alergii jest dużo większe), nadmierna higienizacja życia, czyli eliminowanie z codziennego życia drobnoustrojów poprzez przesadną dbałość o czystość oraz stosowanie środków antybakteryjnych, szczepionek i antybiotyków.

Jakie objawy towarzyszą najczęściej katarowi siennemu?

Katar sienny u dziecka przebiega podobnie jak u osoby dorosłej. Jako najbardziej charakterystyczne objawy kataru siennego wymienia się obustronny wyciek wodnistej, bezbarwnej wydzieliny z nosa, gwałtowne, napadowe, seryjne kichanie, świąd i zaczerwienienie nosa, niedrożność nosa, osłabienie węchu, swędzenie gardła i podniebienia. W odróżnieniu od kataru infekcyjnego wydzielina w przypadku kataru alergicznego nie gęstnieje i nie zmienia koloru.

Objawy kataru siennego bardzo często pojawiają się z towarzyszącymi objawami zapalenia spojówek takimi jak zaczerwienienie, łzawienie, pieczenie i swędzenie oczu oraz obrzęk powiek i światłowstręt. Może również występować zaczerwienienie skóry, wypryski skórne, kaszel i napady astmy oraz ból głowy i gorączka. Objawy kataru siennego mogą być stosunkowo łagodne, choć zwykle mają umiarkowane lub ciężkie nasilenie. Przyczyniają się wtedy do rozdrażnienia i trudności w normalnym funkcjonowaniu, znacznie obniżają jakość życia, zwłaszcza gdy powodują zaburzenia koncentracji i problemy ze snem.

Jak leczyć katar sienny?

Podstawową kwestią, która sprawia, że leczenie kataru siennego jest skuteczne, jest unikanie alergenu! W tym celu trzeba koniecznie zdiagnozować przyczyny kataru siennego. W pewnym stopniu można to zrobić samodzielnie, obserwując, kiedy objawy alergicznego nieżytu nosa się pojawiają i nasilają. Jednakże, aby potwierdzić swoje przypuszczenia, należy się umówić na wizytę u alergologa, gdzie zostaną wykonane specjalistyczne testy alergiczne.

Oprócz unikania alergenów leczenie kataru siennego polega na doraźnym stosowaniu odpowiednich lekarstw. Zwykle są to leki na alergie o działaniu przeciwhistaminowym w postaci tabletek, syropów, preparatów donosowych i kropli do oczu. Na rynku dostępnych jest wiele leków dla alergików z różnymi substancjami leczniczymi, dobór właściwego jest kwestią indywidualną. Ponadto wskazane są aerozole i krople do nosa na alergie z oksymetazoliną lub ksylometazoliną, które obkurczają śluzówkę nosa, zmniejszają obrzęk i ułatwiają oddychanie. Takie leki to bardzo skuteczny środek na katar sienny, ale można je stosować maksymalnie 5-7 dni (długotrwałe stosowanie może spowodować polekowy nieżyt nosa). Katar sienny u dziecka leczy się z pomocą tych samych substancji leczniczych co u dorosłych, przy czym leczenie zawsze musi się odbywać pod nadzorem lekarza.

Przy silnych objawach lekarz może przepisać również glikokortykosteroidy donosowe (np. mometazon). Leczenie kataru siennego nie musi się kończyć na terapii farmakologicznej. Trzeba wiedzieć, że leki na katar jedynie łagodzą objawy, ale nie likwidują przyczyny dolegliwości. To jest możliwe, dzięki odczulaniu, czyli immunoterapii swoistej. W serii zabiegów podaje się alergikowi niewielkie dawki alergenów, co pozwala zbudować u niego tolerancję na te substancje. Odczulanie przynosi dobre rezultaty, niestety nie każdy może poddać się takiej kuracji.

Jakie domowe sposoby mogą pomóc osobom cierpiącym na katar sienny?

Domowe sposoby na katar sienny stanowią doskonałe uzupełnienie leczenia farmakologicznego. Najważniejszym z nich jest unikanie alergenów. Jeśli alergia na pyłki jest przyczyną kataru siennego, należy uważnie śledzić kalendarz pylenia, pozwoli to bezpiecznie planować aktywność na zewnątrz. Z zasady najgorszy czas na spędzanie czasu na powietrzu to sucha i wietrzna pogoda, wtedy lepiej darować sobie spacery, a także wietrzenie mieszkania. Gdy jednak trzeba wyjść z domu, warto się odpowiednio zabezpieczyć, np. zakładając okulary, które utrudnią przedostawanie się pyłków do oczu. A po powrocie do domu zaleca się wziąć prysznic i umyć głowę, a ubrania od razu wrzucić do pralki. Kolejna rada – pranie lepiej suszyć w domu niż na zewnątrz.

Doskonałym rozwiązaniem dla alergików są nawilżacze i oczyszczacze powietrza. Skorzystają z nich nie tylko osoby uczulone na pyłki, ale i na sierść zwierząt domowych, pleśnie i roztocza. Najskuteczniejszym sposobem na alergeny domowe jest regularne i bardzo dokładne sprzątanie, a także unikanie dużej ilości dekoracji w domu, czyli „łapaczy kurzu”. Są nimi dywany, wykładziny, firany, zasłony, poduszki dekoracyjne i koce. Ponadto ważne jest to, aby regularnie sprawdzać, czy w domu nie pojawiła się pleśń.

Jako domowe sposoby na katar sienny rozumie się również zabiegi typowo nakierowana na łagodzenie objawów ze strony nosa. Poleca się stosować aerozole na bazie wody morskiej, np. z ektoiną, które oczyszczają nos z wydzieliny i alergenów oraz nawilżają jego śluzówkę. Zamiast wody morskiej do płukania nosa można też używać roztworu soli fizjologicznej. Dobre efekty przynosi także m.in. inhalacja z soli morskiej, olejków eterycznych lub naparów ziołowych (np. z szałwii, rumianku, majeranku).

Objawy kataru siennego mogą całkowicie zaburzyć codzienne funkcjonowanie. Gdy cieknie z nosa i z oczu, trudno jest skupić się na czymkolwiek. Na szczęście na rynku są leki na katar sienny, które skutecznie łagodzą tę dolegliwość. Mimo że większość z nich dostępna jest bez recepty, nie należy zwlekać z wizytą u alergologa! Rozpoznanie przyczyny kataru siennego pozwala unikać danych alergenów, tym samym zmniejsza ryzyko wystąpienia objawów ze strony nosa i oczu.

Autor wpisu: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa. Redaktor bloga jestemmama.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.