Choroba Hashimoto – co to jest, jak się objawia i jak ją leczyć?
07.03.2023Coraz częściej rozpoznawanym schorzeniem tarczycy jest choroba Hashimoto. W jej przebiegu tarczyca jest stopniowo niszczona przez stan zapalny, co wywołuje falę różnorodnych objawów obejmujących wiele narządów. Hashimoto jest chorobą autoimmunologiczną o nieznanej etiologii, która atakuje głównie kobiety. Jak diagnozuje się to schorzenie i jak wygląda jego leczenie?
Spis treści:
- Choroba Hashimoto - co to jest?
- Jakie są przyczyny choroby Hashimoto?
- Jak objawia się choroba Hashimoto?
- Jak przebiega diagnostyka choroby Hashimoto?
- W jaki sposób przebiega leczenie choroby Hashimoto?
- Co jeść przy Hashimoto?
- Co warto suplementować przy chorobie Hashimoto?
Z naszego artykułu dowiesz się m.in.:
- Czym jest choroba Hashimoto i jak się objawia?
- Jak wygląda diagnozowanie choroby Hashimoto?
- Jak współcześnie leczy się Hashimoto?
- Co powinny uwzględnić w diecie osoby cierpiące na Hashimoto?
Choroba Hashimoto – co to jest?
Choroba Hashimoto to przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy. Schorzenie zaliczane jest do chorób autoimmunologicznych, czyli chorób z autoagresji polegających na tym, że układ odpornościowy zaczyna atakować komórki organizmu. W przypadku Hashimoto system immunologiczny uznaje białka tarczycowe jako wroga i kieruje wobec nich swoje siły obronne. Niestety nie wiadomo, dlaczego u niektórych osób tak się dzieje. W wyniku tego procesu dochodzi do upośledzenia funkcjonowania tarczycy, zmniejszania produkcji hormonów tarczycowych, przewlekłego stanu zapalnego, a w efekcie do stopniowego niszczenia tego narządu. Choroba Hashimoto jest wymieniana jako główna przyczyna niedoczynności tarczycy.
Charakterystyczne jest to, że zdecydowanie częściej na Hashimoto chorują kobiety, przede wszystkim w wieku od 30. do 60. roku życia, choć i wśród młodych dziewcząt, a nawet dzieci można spotkać przypadki tej choroby. Należy podkreślić, że schorzenie może współwystępować z innymi chorobami autoimmunologicznymi np. celiakią, cukrzycą typu 1, chorobą Leśniowskiego-Crohna lub reumatoidalnym zapaleniem stawów.
Jakie są przyczyny choroby Hashimoto?
Lekarze nie wiedzą, co dokładnie przyczynia się do rozwoju choroby Hashimoto. Wiadomo, że ma ona podłoże genetyczne, jednak mechanizm powstawania tego zaburzenia jest dużo bardziej złożony, wpływ mogą mieć m.in. czynniki środowiskowe i dietetyczne. Z pewnością ryzyko Hashimoto wzrasta w przypadku przewlekłego, nasilonego stresu, przemęczenia oraz problemów psychicznych i emocjonalnych. Warto wiedzieć, że czynnikiem stresogennym jest ciąża, u niektórych kobiet choroba ujawnia się zaraz po porodzie. Choroba Hashimoto może być skutkiem przebytej infekcji wirusowej, nieprawidłowego odżywiania, zbyt wysokiej podaży jodu w diecie, niedoborów selenu lub witaminy D, a także stosowania niektórych leków.
Jak objawia się choroba Hashimoto?
Choroba Hashimoto rozwija się powoli, na początku jej przebieg jest utajony, pierwsze dolegliwości zwykle pojawiają się, gdy tarczyca jest już w złym stanie. Główne objawy Hashimoto to właśnie objawy niedoczynności tarczycy: przewlekłe zmęczenie i osłabienie, senność, trudności w koncentracji, problemy z pamięcią, nerwowość, rozdrażnienie, przygnębienie, skłonność do depresji, bezsenność. Obserwuje się nadmierną suchość i szorstkość skóry, wzmożone wypadanie włosów, obrzęk twarzy i powiek, ciągłe uczucie zimna, pojawiają się bóle mięśniowe i stawowe, zaparcia, zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie oraz podwyższony cholesterol. Upośledzenie funkcjonowania tarczycy powoduje przybieranie na wadze i otyłość, a także zwiększone zatrzymywanie wody w organizmie. Czasem występują też obfite miesiączki i problemy z zajściem w ciążę związane z zaburzeniami owulacji.
Jak widać, objawy Hashimoto tak naprawdę są mało specyficzne, występują one w wielu poważnych i mniej poważnych schorzeniach, a niektóre wręcz utożsamiane są po prostu z wiekiem lub nadmiarem codziennych obowiązków. Wiele osób niestety ignoruje swoje dolegliwości, a nawet jeśli zgłasza się do lekarza, to nie z powodu podejrzenia problemów z tarczycą, Hashimoto jest więc często diagnozowane zupełnie przypadkiem.
Jak przebiega diagnostyka choroby Hashimoto?
Diagnostyką choroby Hashimoto zajmuje się endokrynolog. Podczas wizyty lekarz standardowo przeprowadza wywiad i wykonuje badanie palpacyjne, czyli uciska szyję, by stwierdzić ewentualne nieprawidłowości w budowie tarczycy (przy Hashimoto tarczyca zwykle jest pomniejszona). Następnie zleca specjalistyczne badania tarczycowe – pomiary stężenia TSH we krwi (jest to hormon produkowany przez przysadkę mózgową, odpowiada za prawidłową pracę tarczycy – podwyższony poziom TSH wskazuje na niedoczynność tarczycy), stężenia hormonów tarczycy: fT4 (tyroksyny) i fT3 (trójjodotyroniny) oraz stężenia przeciwciał przeciwtarczycowych anty-TPO, anty-TG i TRAb. Pomocniczo wykonuje się również badanie USG tarczycy.
W jaki sposób przebiega leczenie choroby Hashimoto?
Przez to, że nie zostały stwierdzone mechanizmy prowadzące do nieprawidłowych reakcji systemu immunologicznego, leczenie Hashimoto polega na łagodzeniu skutków, a nie eliminowaniu przyczyn! Po zdiagnozowaniu niedoczynności tarczycy endokrynolog zleca przyjmowanie syntetycznego analogu tyroksyny, czyli lewotyroksyny (np. Euthyrox, Letrox). Ponadto kluczowe są regularne wizyty kontrolne i badania tarczycowe, gdyż wraz z postępem degradacji tarczycy konieczne jest zwiększanie dawki leków. Istnieje korelacja między Hashimoto a stanem psychicznym, stres i napięcie mogą nasilać objawy, dlatego też chorym rekomendowane są również leki na uspokojenie, w tym preparaty ziołowe np. z adaptogenami.
Co jeść przy Hashimoto?
Choroba Hashimoto oznacza zmiany w codziennym żywieniu! Dieta przy chorobie Hashimoto nie jest bardzo restrykcyjna, nie wymaga również eliminowania konkretnych składników. Odchodzi się od standardowego wprowadzania diety bezglutenowej i bezmlecznej, obecnie nabiał i gluten wyklucza się z jadłospisu tylko w sytuacjach, gdy nietolerancje lub celiakia są potwierdzone. Mimo to dla wielu osób zmiany w diecie mogą stanowić nie lada wyzwanie. Trzeba ograniczyć lub zrezygnować z żywności wysoko przetworzonej, słodyczy, alkoholu, kawy, herbaty, produktów zawierających cukry proste, nasycone kwasy tłuszczowe oraz tłuszcze trans. Osoby z Hashimoto muszą uważać na goitrogeny, czyli substancje wolotwórcze znajdujące się m.in. w soi, kapuście, kalafiorze, brukselce, jarmużu, szpinaku, batatach, brokułach, gorczycy, orzeszkach ziemnych, truskawkach, brzoskwiniach i gruszkach.
Dieta przy chorobie Hashimoto musi być zbilansowana i różnorodna, rekomendowana jest np. dieta śródziemnomorska, która jest dietą przeciwzapalną. Bazuje ona na warzywach i owocach, zdrowych roślinnych tłuszczach, rybach i owocach morza, ogranicza przy tym produkty odzwierzęce – głównie mięso. Oprócz wyżej wymienionych produktów zalecane są strączki, pełnoziarniste produkty zbożowe, orzechy, pestki i nasiona oraz niskotłuszczowe, fermentowane produkty mleczne. To bardzo ważne, aby w diecie znalazły się bogate źródła błonnika. Spowolniona perystaltyka jest częstym objawem, z którym zmagają się chorzy na Hashimoto. Błonnik nie dość, że pobudza pracę jelit, to jeszcze zapewnia szybsze uczucie sytości i wspiera usuwanie toksyn z organizmu.
Co warto suplementować przy chorobie Hashimoto?
Choć zalecana jest zróżnicowana dieta, która powinna dostarczać odpowiednich ilości witamin i składników mineralnych, potrzebna może być dodatkowa suplementacja. Chodzi głównie o preparaty, które uzupełniają codzienną dietę w cynk, selen, żelazo, a także witaminę D. W tym gronie szczególnie ważna wydaje się witamina D, gdyż jej niedobory są dość powszechne. A jak wiadomo, odgrywa ona ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Cynk i selen to natomiast składniki o właściwościach antyoksydacyjnych, istotne dla pracy tarczycy. Ponadto według badań stosowanie preparatów z selenem wpływa na obniżenie stężenia przeciwciał przeciwtarczycowych oraz łagodzenie objawów Hashimoto. Często u chorych na Hashimoto stwierdza się też niedobór żelaza, który może nasilać objawy wywołane obniżoną produkcją hormonów tarczycy.
Przyczyny Hashimoto nie są do końca poznane, pewne jest jednak to, że wpływ na rozwój choroby ma genetyka. Dlatego osoby znajdujące się w grupie ryzyka powinny regularnie kontrolować stan tarczycy. Dodatkowo muszą dbać o unikanie innych czynników mogących mieć udział w patogenezie Hashimoto. Trzeba obniżyć poziom codziennego stresu oraz utrzymywać zbilansowaną i zróżnicowaną dietę. Ogromne znaczenie dla zdrowia ma również aktywność fizyczna, która zwiększa poziom endorfin i pomaga walczyć ze stresem.
