Dializa w domu, czy to jest w ogóle możliwe?

Olbrzymi postęp medycyny sprawił, że choroby nerek przestały być wyrokiem – osoby dializowane pracują, uczą się, podróżują i zakładają rodziny. Stało się to możliwe m.in. dzięki dializom w domu – wygodnej alternatywie dla hemodializy. Jak przebiega takie leczenie? 

Jakie wygląda dializa w domu? 

Dializa przedłuża życie pacjentów zmagających się z niewydolnością nerek o kilka, kilkanaście, a w przypadku osób młodych – nawet kilkadziesiąt lat. To jeden z najczęściej wykorzystywanych sposobów leczenia nerkozastępczego, dzięki któremu pacjenci mogą funkcjonować w czasie oczekiwania na przeszczep. Alternatywą dla hemodializy jest wykonanie dializy w domu. Dzięki wyższej częstotliwości zabiegów pacjent korzystający z domowego dializowania czuje się lepiej, ma więcej czasu dla siebie i może z większą dowolnością układać swój plan zajęć. Oszczędza też na kosztach dojazdów do stacji dializ.

Dializa w domu początkowo wymaga przeszkolenia i wsparcia personelu medycznego. Jednak cała czynność nie jest trudna i może być z powodzeniem wykonywana samodzielnie. Starszym lub niepełnosprawnym pacjentom może w tym pomagać bliska osoba. Aby domowa dializa była bezpieczna, najlepiej wyodrębnić w tym celu pokój lub miejsce w pokoju. Szczególne znaczenie ma dbałość o higienę i czystość. Materiały do dializ – płyn dializacyjny itp. - dostarczane są do domu pacjenta przez dostawcę. Ważne, by osoba dializowana zawsze posiadała niezbędny zapas płynu dializacyjnego i dbała o regularność leczenia.

Jaka jest różnica między hemodializą w stacji dializ a dializą w domu

Hemodializa polega na podłączeniu pacjenta do specjalnego aparatu, zwanego sztuczną nerką, przez który za pomocą sieci cienkich rurek przepływa krew. Zostaje ona poddana filtracji. W procesie tym z krwi zostają usunięte toksyny, zbędne i szkodliwe produkty przemiany materii, metabolity leków, a także nadmiar wody. W Polsce hemodializa wykonywana jest wyłącznie w szpitalu. Zwykle pacjent musi przyjeżdżać do ośrodka 3 razy w tygodniu. Każda dializa trwa od 3 do 5 godzin.

Hemodializa jest zabiegiem profesjonalnym i wykonywanym zawsze pod kontrolą lekarzy. Decydując się na metodę leczenia, trzeba wziąć pod uwagę kwestię dojazdów i rezerwowania dużej części dnia na pobyt w szpitalu. 

Alternatywną dla hemodializy jest dializa otrzewnowa - może być wykonywana zarówno w szpitalu, jak i w domu pacjenta. Wyróżniamy dwie metody dializy otrzewnowej:

CADO – Ciągła Ambulatoryjna Dializa Otrzewnowa – wymiana płynów dializacyjnych odbywa się w ciągu dnia. Pacjent wykonuje ją ręcznie – podłącza worek z płynem dializacyjnym do cewnika. Każdego dnia odbywa się 4-5 wymian, każda po 30-45 minut. Harmonogram można dostosować do indywidualnego planu dnia pacjenta.

ADO – Automatyczna Dializa Otrzewnowa – wymiana płynu odbywa się nocą, podczas snu pacjenta. Odpowiedzialne za cały proces jest urządzenie zwane cyklerem – ma ono wielkość niedużej walizki. Z powodzeniem można je postawić np. na szafce obok łóżka. Dializa metodą ADO daje znacznie większą swobodę w planowaniu dnia.  

Przed rozpoczęciem leczenia dializą otrzewnową konieczne jest wszczepienie cewnika do jamy brzusznej pacjenta. Zabieg ten wykonywany jest w szpitalu.

Co to jest dializa ADO

W dializie otrzewnowej wykorzystuje się błonę otrzewnową – cienką warstwę tkanki, która pokrywa organy wewnętrzne – jako filtr. Gdy do jamy brzusznej pacjenta zostaje wprowadzony płyn dializacyjny, rozpuszczone we krwi zbędne produkty przemiany materii oraz nadmiar wody przemieszczają się do niego. Następuje wyrównanie stężeń substancji rozpuszczonych po stronie krwi i po stronie dializatu. Następnie płyn ten zostaje usunięty z jamy otrzewnej i zastąpiony nowym.

W dializie metodą ADO cykler w ciągu nocy automatycznie kilkukrotnie dokonuje wymian płynu. Po stronie pacjenta jest wieczorem podłączenie do cewnika, włączenie urządzenia i wyłączenie go rano po zakończeniu zabiegu. W zależności od wieku i stanu zdrowia pacjenta, zalecenia dotyczące dializ metodą ADO mogą być różne. Największą zaletą tej metody leczenia nerkozastępczego jest cały dzień do dyspozycji. Pacjent może normalnie pracować na dziennej zmianie, uczyć się w stacjonarnym trybie czy podejmować różne inne aktywności.

Oczywiście chory leczony dializami w domu nie jest pozostawiony samemu sobie. Raz na 6-8 tygodni przyjeżdża do stacji dializ na rutynową kontrolę. Wykonuje się wtedy badanie krwi w celu ustalenia, czy nie wystąpiły jakieś zmiany, które mogłyby sugerować konieczność modyfikacji leczenia. Lekarz sprawdza też cewnik i miejsce, w którym został wprowadzony, by wykluczyć ryzyko stanu zapalnego. W czasie wizyty kontrolnej lekarz analizuje ciśnienie tętnicze i tętno, a także masę ciała pacjenta – wartości, które chory na bieżąco sprawdza i zapisuje. W razie potrzeby specjalista może zasugerować np. modyfikacje w diecie. 

Pomiędzy wizytami kontrolnymi pacjent może kontaktować się z lekarzem prowadzącym w razie jakichkolwiek wątpliwości bądź problemów.

Jaki jest koszt dializy w domu 

Urządzenie do wykonywania dializy otrzewnowej w domu, zwane cyklerem, kosztuje około 20 tys. zł. To duży koszt. W ciągu wielu lat działalności cyklery przekazywała pacjentom m.in. Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy (*). Z tego względu przed rozpoczęciem dializoterapii warto zapytać swojego lekarza o możliwość refundacji kosztów leczenia z Narodowego Funduszu Zdrowia.

Leczenie dializami w domu to dla wielu chorych na niewydolność nerek szansa na normalne, satysfakcjonujące życie z dializą. Z tego względu część pacjentów decyduje się na zmianę metody leczenia z hemodializy na dializę otrzewnową metodą ADO. Należy jednak pamiętać, iż każda sytuacja jest indywidualna, a ostateczny głos w kwestii kierunkowania terapii ma lekarz działający w porozumieniu z pacjentem.

PL-RC00-220004