Biegunka bakteryjna: przyczyny, objawy, leczenie

Zwiększona częstotliwość oddawania stolca, a także zmiana jego konsystencji na płynną lub półpłynną to niechybny znak, że dopadła nas biegunka. Choć najczęściej winowajcami rozwolnienia są wirusy, to zdarza się również, że objaw ten jest związany z zakażeniem bakteryjnym. Jak zatem rozpoznać biegunkę bakteryjną i jak ją leczyć?

Biegunka bakteryjna - charakterystyka

Biegunka objawia się zwiększoną potrzebą oddawania stolca (przynajmniej trzy razy na dobę), zwiększoną ilością stolca, a także zmianą jego konsystencji oraz zapachu. Dodatkowo wśród objawów towarzyszących wymienia się ogólne osłabienie organizmu, czasem również gorączkę i dreszcze. Biegunka może mieć przebieg ostry, gdy objawy utrzymują się do 14 dni, lub przewlekły, gdy trwa dłużej niż 2 tygodnie. Niezależnie od czasu trwania rozwolnienia jego konsekwencje dla organizmu mogą być długofalowe. Wskutek biegunki bardzo szybko dochodzi bowiem do odwodnienia organizmu, które może prowadzić do poważnych zaburzeń w jego funkcjonowaniu, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci.

Przyczyny biegunki bakteryjnej

Biegunka bakteryjna jest następstwem zakażenia przewodu pokarmowego, które wywołane zostało przez patogenne bakterie (Salmonella enteritidis, Escherichia coli, Campylobacter jejuni, Shigella i Yersinia). Najczęściej organizm reaguje bardzo gwałtownie na bakterie, z którymi ma styczność po raz pierwszy! Do zakażenia bakteryjnego dochodzi zazwyczaj drogą pokarmową (bakterie czają się w wodzie oraz jedzeniu), warto jednak dodać, że stopień zakaźności biegunki bakteryjnej jest zdecydowanie niższy niż biegunek wirusowych. Ze względu na fakt, że czynnikami ryzyka zakażeń chorobotwórczymi bakteriami są złe warunki sanitarne, niedostatki higieny, a także ciepły klimat, największy odsetek zachorowań na bakteryjne biegunki występuje w krajach rozwijających (w krajach rozwiniętych dominują biegunki wirusowe). Podkreślić należy również to, że zdecydowana większość przypadków biegunki podróżnych ma podłoże bakteryjne. Cechą charakterystyczną biegunki bakteryjnej jest obecność w stolcu ropy, śluzu lub krwi, a także konsystencja stolca, która nie jest zbyt wodnista, raczej papkowata (jest to efekt tego, że bakterie patogenne zasiedlają obszar jelita grubego). Na podstawie wyglądu stolca można z dużym prawdopodobieństwem rozróżnić biegunkę bakteryjną od wirusowej, jednak do określenia szczepu bakterii odpowiedzialnego za zakażenie konieczne są badania mikrobiologiczne.

Jak leczyć biegunkę wywołaną przez bakterie?

W przypadku biegunki bakteryjnej, tak jak i przy wszystkich infekcjach bakteryjnych, leczenie polega na wyeliminowaniu przyczyny (w odróżnieniu od infekcji wirusowych, gdzie leczy się jedynie objawy). Leczenie powinno opierać się na trzech filarach: stosowaniu leków przeciwbakteryjnych (np. nifuroksazyd) lub probiotyków, prawidłowym nawadnianiu organizmu oraz przyjmowaniu lekkostrawnych pokarmów. Zazwyczaj nie jest wymagana konsultacja z lekarzem, jednak przy bardzo silnych objawach, a także w przypadku biegunki u dzieci lub osób starszych należy jak najszybciej udać się do szpitala! Jaki lek wybrać przy biegunce bakteryjnej? Przede wszystkim nie jest zalecane stosowanie silnych preparatów przeciwbiegunkowych (np. loperamid). Wprawdzie hamują one nadmierne oddawanie stolców, równocześnie jednak blokują proces oczyszczania organizmu z bakterii oraz toksyn, oznacza to, że przyczyna nie zostaje zneutralizowana (bakterie nadal się namnażają w jelitach), a co za tym idzie, rośnie ryzyko zaostrzenia infekcji. Jednym z najczęściej polecanych przez farmaceutów leków na biegunkę bakteryjną jest Enterol, czyli produkt zawierający liofilizowane drożdżaki Saccharomyces boulardii CNCM I-745 (250mg w każdej kapsułce). Składnik ten określa się mianem „substytutu naturalnej flory jelitowej”, dlatego jest on niezastąpiony w stanach jej zaburzenia, czyli podczas biegunek bakteryjnych i wirusowych, a także biegunki podróżnych. Dodatkowo Enterol doskonale sprawdza się w zapobieganiu biegunkom poantybiotykowym, w tym celu należy przyjmować go w trakcie antybiotykoterapii oraz kilka dni po jej zakończeniu.

Nawadnianie i lekka dieta przy biegunce bakteryjnej

Równolegle do leczenia przeciwbakteryjnego należy prowadzić kurację nawadniającą organizm. W wyniku biegunki może dojść do znacznej utraty wody i elektrolitów, która objawia się osłabieniem i stopniowym zaburzaniem funkcji życiowych. Jak uniknąć tego niebezpiecznego stanu? Należy przyjmować dużo płynów (zwykle osoba dorosła powinna wypijać około 100-200ml płynu na każdy oddany stolec). Efektywność nawadniania można podnieść, stosując preparaty z elektrolitami i glukozą tzw. doustne płyny nawadniające (np. Orsalit). Ważny dla powrotu do zdrowia jest także sposób odżywiania. Codzienny jadłospis powinien być złożony z lekkostrawnych produktów – gotowane ziemniaki, ryż, gotowany kurczak, bułka z masłem. Bardzo ważne jest jedzenie mniejszych porcji, ale z większą częstotliwością (co 2-3 godziny).

Jak uniknąć biegunki bakteryjnej?

Kluczowe w profilaktyce biegunki bakteryjnej jest przestrzeganie zasad higieny. Częste mycie rąk i zwracanie bacznej uwagi na to, co ląduje w żołądku, zdecydowanie obniża ryzyko infekcji. Należy pić wodę z pewnych źródeł, najlepiej butelkowaną. Wszystkie warzywa i owoce przed spożyciem powinny być bardzo dokładnie myte! Zaleca się także unikać surowego lub niedogotowanego mięsa i ryb, a także jedzenia rozmrażanych i ponownie zamrażanych lodów. Dodatkowo wyjeżdżając na wakacje do ciepłych krajów, warto profilaktycznie przyjmować preparaty probiotyczne np. wcześniej wspominany Enterol.

Zakażenie bakteryjne objawiające się biegunką jest infekcją bardzo wycieńczającą dla organizmu, w którym zostaje zaburzona równowaga wodno-elektrolitowa, przez co wzrasta ryzyko odwodnienia. Niestety nie ma 100% sposobów na uniknięcie biegunek bakteryjnych, można jednak znacznie zmniejszyć prawdopodobieństwo ich wystąpienia, przestrzegając zasad higieny.

Autor: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl