Pokrzywka - przyczyny, objawy, leczenie
22.07.2022Pojawiające się na skórze swędzące bąble to objawy pokrzywki. Najczęściej pokrzywka ma podłoże alergiczne, choć do jej wystąpienia mogą również doprowadzić inne przyczyny. Zwykle diagnozuje się pokrzywkę ostrą, która samoistnie ustępuje po maksymalnie 6 tygodniach. W jaki sposób łagodzić bąble i swędzenie?
Z naszego artykułu dowiesz się m.in.:
- Czym objawia się pokrzywka?
- Jakie istnieją rodzaje pokrzywki?
- Jak diagnozować i leczyć pokrzywkę?
- W jakich miejscach na ciele może pojawić się pokrzywka?
Co to jest pokrzywka i jak wygląda?
Pokrzywka jest chorobą objawiającą się swędzącymi bąblami na skórze, przypominającymi te, które pojawiają się po poparzeniu pokrzywą. Pokrzywka na skórze może pojawiać się zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, może mieć przebieg ostry lub przewlekły, a do jej wystąpienia przyczyniają się różne czynniki. Zdecydowanie częściej diagnozuje się trwającą do 6 tygodni pokrzywkę ostrą niż pokrzywkę przewlekłą, w której zmiany skórne utrzymują się powyżej 6 tygodni.
Charakterystyczne dla pokrzywki ostrej jest to, że ponad połowa przypadków samoistnie ustępuje bez jakiegokolwiek leczenia, a także to, że zwykle pojawia się jednorazowo. Zdecydowanie rzadziej występująca postać przewlekła wymaga specjalistycznego leczenia, tym bardziej, że długotrwale utrzymująca się pokrzywka na twarzy lub zajmująca znaczną powierzchnię ciała może powodować duży dyskomfort psychiczny, a nawet prowadzić do depresji.
Pokrzywka – przyczyny
Jedną z najczęstszych przyczyn pokrzywki jest alergia (pokrzywka alergiczna). Bąble pokrzywkowe mogą pojawiać się w kontakcie z alergenami pokarmowymi (np. ryby, skorupiaki, orzechy, niektóre owoce, warzywa, mleko, jaja) i wziewnymi (np. pyłki, sierść zwierząt domowych), a także w wyniku nadwrażliwości na leki (np. penicylina i jej pochodne, niesteroidowe leki przeciwzapalne), jad owadów, dodatki do żywności, lateks, substancje chemiczne w detergentach i kosmetykach.
Przyczyną pokrzyki mogą być czynniki fizyczne – ucisk, zimno, światło słoneczne, ciepło, woda, wibracje, wysiłek wywołujący pocenie, potarcie lub zadrapanie – jest to tzw. pokrzywka fizykalna. Ponadto pokrzywka na ciele może być związana z niektórymi infekcjami – wirusowymi (m.in. wirusowe zapalenie wątroby), bakteryjnymi, grzybiczymi, pasożytniczymi (głównie u dzieci), a także chorobami tarczycy, chorobami autoimmunologicznymi, chorobami nowotworowymi. Czynnikiem wywołującym lub nasilającym pokrzywkę może być stres.
Pokrzywka – objawy
Bąble pokrzywkowe są głównym objawem pokrzywki. Bąble są wypukłe, gładkie, blade lub różowe, ograniczone, otoczone rumieniem, swędzące, czasem piekące i bolesne, może im towarzyszyć obrzęk oraz uczucie mrowienia i drętwienia, bąble mogą mieć różne kształty, mogą skupiać się w jednym miejscu lub zlewać się i zajmować rozległą powierzchnię skóry (pokrzywka po ustąpieniu nie zostawia przebarwień i blizn). Czasem wraz ze zmianami skórnymi pojawiają się objawy ogólne, np. gorączka, uczucie zmęczenia, biegunka, bóle mięśni i stawów, utrata apetytu, co jest związane z tym, że objawy pokrzywki wpływają również na narządy wewnętrzne.
Drugim objawem pokrzywki może być obrzęk naczynioruchowy, czyli obrzęk tkanek podskórnych m.in. twarzy, powiek, ust, rąk, stóp. Zazwyczaj nasilony jest on jednostronnie, towarzyszy mu ból i zaczerwienienie skóry. Obrzęk naczynioruchowy pojawiający się w okolicy gardła i krtani stanowi bezpośrednie zagrożenie życia, utrudnia bowiem oddychanie. Pokrzywka na ciele może być pierwszym objawem wstrząsu anafilaktycznego, dlatego w sytuacji, gdy oprócz bąbli i obrzęku pojawiają się zawroty głowy, kołatanie serca, uczucie silnego osłabienia, chrypka, obniżenie ciśnienia tętniczego, nudności i wymioty, trzeba natychmiast zgłosić się po pomoc.
Pokrzywka – rodzaje
Ze względu na przyczyny odpowiedzialne za pojawianie się objawów wyróżnia się pokrzywkę samoistną (idiopatyczną), w przypadku której nie da się ustalić wywołującej ją przyczyny oraz pokrzywkę indukowaną, która wywoływana jest konkretnym czynnikiem. Pokrzywką indukowaną jest: pokrzywka cholinergiczna (wskutek wzrostu temperatury ciała, ma głównie związek z wysiłkiem fizycznym), pokrzywka polekowa (ma podłoże alergiczne lub niealergiczne), pokrzywka aspirynowa (reakcja na kwas acetylosalicylowy zawarty w lekach i produktach spożywczych, m.in. w malinach, jagodach, lipie, barwnikach spożywczych), pokrzywka kontaktowa (występuje po bezpośrednim kontakcie z alergenem lub innym czynnikiem wywołującym bąble np. lateksem, żywicą, śliną zwierząt, nadsiarczanem amonu, aldehydem mrówkowym), pokrzywka alergiczna pokarmowa (na skutek ekspozycji na alergen pokarmowy), pokrzywka fizykalna (w tym: pokrzywka wodna, pokrzywka słoneczna, pokrzywka cieplna, pokrzywka z zimna, pokrzywka z ucisku, pokrzywka dermograficzna, pokrzywka wibracyjna).
Pokrzywka – diagnostyka i leczenie
Zwykle lekarz już „na pierwszy rzut oka” rozpoznaje pokrzywkę. Jednak do określenia jej przyczyn i rodzaju ważne jest nie tylko to, jak wyglądają bąble pokrzywkowe i gdzie są umiejscowione, ale i to, kiedy i w jakich okolicznościach się pojawiły, jak długo się utrzymywały, czy towarzyszyły im inne niepokojące objawy. W diagnostyce pokrzywki często zleca się dodatkowe badania – OB, CRP, morfologia z rozmazem, stężenie IgE, eozynofilia krwi, testy w kierunku chorób autoimmunologicznych, wirusowych, pasożytniczych, testy skórne i testy prowokacyjne. O ile przyczynę pokrzywki ostrej zazwyczaj da się ustalić, tak w przypadku pokrzywki przewlekłej jest to niemal niemożliwe!
W leczeniu pokrzywki najczęściej sięga się po leki przeciwhistaminowe. Tabletki na alergię można kupić w aptece bez recepty, do wyboru są preparaty z różnymi substancjami czynnymi, np. desloratadyną – Aleric Deslo Active, Hitaxa Fast, cetyryzyną – Zyrtec UCB. Przeciwhistaminowe leki na alergię zmniejszają bąble oraz łagodzą świąd. Oprócz tabletek doustnych pomocne będą miejscowe leki na pokrzywkę np. Fenistil Żel oraz inne leki dla skóry alergicznej. W niektórych przypadkach może być konieczne zastosowanie glikokortykosteroidów. Natomiast objawy wstrząsu anafilaktycznego lub obrzęku naczynioruchowego gardła i krtani wymagają natychmiastowej pomocy medycznej lub podania adrenaliny (osoby, u których w przeszłości wystąpił epizod zagrożenia życia związany z obrzękiem naczynioruchowym lub wstrząsem anafilaktycznym, powinny mieć przy sobie ampułkostrzykawkę z adrenaliną).
O ile przyczyna choroby nie zostanie poznana, leczenie pokrzywki ma charakter wyłącznie objawowy, jeśli przyczyna jest znana, konieczne jest leczenie przyczynowe. W przypadku pokrzywki podobnie jak w przypadku alergii w procesie leczenia istotne jest unikanie alergenów i innych czynników wyzwalających zmiany skórne oraz czynników nasilających objawy, w tym stresu, alkoholu i niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
Gdzie pojawia się pokrzywka?
Pokrzywka na skórze może pojawiać się w dowolnym miejscu na ciele. Równie często występuje pokrzywka na twarzy, jak i pokrzywka na nogach, rękach, plecach lub brzuchu.
Jak długo utrzymuje się pokrzywka?
Jak już zostało wspomniane, wyróżnia się pokrzywkę ostrą (objawy utrzymują się do 6 tygodni) i przewlekłą (zmiany utrzymują się dłużej niż 6 tygodni), przy czym bąble pokrzywkowe nie utrzymują się zbyt długo w jednym miejscu. Pojawiają się nagle i bardzo szybko znikają – zwykle w ciągu jednego lub kilku dni, czasem nawet w ciągu kilku godzin. Gdy jedne bąble znikają, w innym miejscu pojawiają się nowe.
Czy pokrzywka jest zaraźliwa?
Nie, pokrzywka nie jest zaraźliwa. Nie trzeba bać się dotykania zmian pokrzywkowych, nie przenoszą się one z człowieka na człowieka.
Domowe sposoby na pokrzywkę
Na skórę zmienioną chorobowo można stosować okłady z naparu rumianku. Ponadto ukojenie mogą przynieść kompresy z plasterków świeżego ogórka, cebuli i aloesu. Opuchliznę i świąd złagodzą zimne okłady. Jeśli swędzenie jest bardzo uciążliwe, pomocna może być kąpiel z dodatkiem krochmalu lub sody oczyszczonej. Alternatywą dla preparatów z apteki są naturalne przeciwhistaminowe leki na pokrzywkę jak… napar z pokrzywy.
Zwykle pokrzywka na skórze nie utrzymuje się długo, a jej objawy można skutecznie złagodzić, stosując leki na alergię dostępne w aptekach bez recepty. Niemniej jednak, jeśli bąble pokrzywkowe często nawracają, należy skonsultować się z lekarzem, gdyż mogą one być objawem poważnych chorób.
