Waginoza bakteryjna. Co każda kobieta powinna o niej wiedzieć?
12.03.2024Waginoza bakteryjna jest dość powszechnie występującą chorobą ginekologiczną, diagnozuje się ją przede wszystkim u kobiet w wieku od 15. do 44. roku życia. Do jej rozwoju prowadzi zaburzenie równowagi mikroflory bakteryjnej dróg rodnych. Jakie objawy wskazują na waginozę bakteryjną? Jak wygląda leczenie tego schorzenia?
Spis treści:
- Waginoza bakteryjna – co to jest?
- Waginoza bakteryjna – przyczyny
- Waginoza bakteryjna – objawy
- Waginoza bakteryjna – leczenie
- Waginoza bakteryjna – profilaktyka
Waginoza bakteryjna – co to jest?
Waginoza bakteryjna (ang. Bacterial vaginosis), inaczej nieswoiste zapalenie pochwy, jest chorobą ginekologiczną wywołaną zaburzeniem równowagi bakteryjnej mikroflory dróg rodnych. Może ona występować u dziewcząt i pań w każdym wieku, choć najczęściej cierpią na nią kobiety w wieku rozrodczym – głównie między 15. a 44. rokiem życia.
Trzeba od razu powiedzieć, że waginoza bakteryjna nie jest chorobą przenoszoną drogą płciową. Oznacza to, że są na nią narażone także kobiety nieaktywne seksualnie oraz dziewice, jednakże aktywność seksualna uznawana jest za jeden z czynników ryzyka! Dodać też warto, że waginozą bakteryjną nie można zarazić partnera, niemniej jednak ze względu na zwiększone ryzyko zachorowania na choroby weneryczne u kobiet z zaburzoną mikroflorą bakteryjną pochwy istnieje większe prawdopodobieństwo zakażenia go chorobą przenoszoną płciowo.
Mikroflora bakteryjna pochwy jest zróżnicowana, w jej skład wchodzą bakterie tlenowe i beztlenowe (ponadto też grzyby z rodzaju Candida). Kluczowym elementem tego złożonego ekosystemu są pałeczki kwasu mlekowego Lactobacillus, w tym m.in. L. acidophilus, L. fermentum, L. plantarum. Ich głównym zadaniem jest wytwarzanie nadtlenku wodoru i kwasu mlekowego, który pomaga utrzymać właściwe (kwaśne) pH pochwy, co zapobiega rozwojowi chorobotwórczych patogenów.
Spadek liczby bakterii kwasu mlekowego z rodzaju Lactobacillus skutkuje wzrostem pH pochwy powyżej 4,5 oraz nadmiernym namnażaniem chorobotwórczych bakterii beztlenowych m.in. Gardnerella vaginalis, Atopobium vaginae, Prevotella, Bacteroides, Mycoplasma, Peptostreptococcus, Porphyromonas czy Mobiluncus.
Waginoza bakteryjna – przyczyny
Wiadomo, że choroba rozwija się, gdy mikroflora bakteryjna pochwy ulega zaburzeniu, jednak co prowadzi do tego stanu? Uważa się, że przyczyny występowania waginozy bakteryjnej mogą mieć związek ze zmianami hormonalnymi, do których dochodzi m.in. w okresie ciąży i laktacji oraz w okresie przedmenopauzalnym, a także z noszeniem wkładki wewnątrzmacicznej.
Waginozie bakteryjnej sprzyja nieodpowiednia higiena okolic intymnych, w tym częste irygacje pochwy, używanie kosmetyków z drażniącymi substancjami, zbyt rzadkie i zbyt częste mycie się, zbyt rzadkie wymienianie środków higienicznych (podpasek, tamponów) w trakcie okresu oraz noszenie bielizny ze sztucznych tkanin.
Sama waginoza bakteryjna nie jest przenoszona drogą płciową, jednakże aktywność seksualna, zwłaszcza częste zmiany partnerów i ryzykowne zachowania seksualne mogą stanowić czynnik zwiększający ryzyko choroby. Ponadto jako przyczyny występowania waginozy bakteryjnej wskazuje się długotrwałą antybiotykoterapię, nadmierne spożycie cukrów prostych, palenie papierosów, obniżoną odporność, stosowanie leków immunosupresyjnych i przewlekły stres.
Waginoza bakteryjna – objawy
Choroba często, bo aż w połowie przypadków, ma całkowicie bezobjawowy przebieg. Ogólnie charakterystyczne dla bakteryjnego zapalenia pochwy jest to, że na początkowym etapie choroba nie daje objawów. Zwykle pojawiają się one, gdy infekcja jest już w zaawansowanym stadium. Jak wyglądają objawy waginozy bakteryjnej? Do typowych symptomów zalicza się wydzielinę z pochwy – wodnistą, obfitą, zwykle białawo-szarawą o nieprzyjemnym rybim zapachu.
Rzadziej kobieta może też odczuwać takie objawy waginozy bakteryjnej jak dyskomfort, pieczenie i świąd pochwy, ból w trakcie oddawania moczu, obrzęk śluzówki pochwy, częstomocz, ból podbrzusza, ból po stosunku. W badaniach stwierdza się wzrost odczynu wydzieliny pochwy powyżej 4,5 oraz obecność tzw. komórek jeżowych, czyli komórek nabłonka pochwy pokrytych bakteriami.
Waginoza bakteryjna – leczenie
Zaburzenie równowagi mikroflory dróg rodnych może mieć poważne następstwa, dlatego konieczne jest odpowiednie leczenie waginozy bakteryjnej. Aby je rozpocząć, należy umówić się na wizytę u lekarza. Rozpoznanie choroby następuje po wykluczeniu innych schorzeń (np. grzybicy pochwy, chorób wenerycznych), w tym celu wykonuje się m.in. pomiar kwasowości środowiska pochwy i wymaz z pochwy na posiew z antybiogramem.
Farmakologiczne leczenie waginozy bakteryjnej polega na stosowaniu antybiotyków. Zwykle lekarz zleca leki z metronidazolem lub klindamycyną. Można je podawać doustnie, choć częściej stosuje się je w postaci kremów, globulek lub tabletek dopochwowych. Oprócz nich w leczeniu waginozy bakteryjnej wykorzystuje się też inne leki i preparaty miejscowe z substancjami o działaniu przeciwbakteryjnym i odkażającym jak np. poliheksametylen biguanidu, chlorek dekwaliny, powidon jodu, jony srebra, kwas borny i chlorheksydyna.
W przypadku waginozy bakteryjnej niezwykle pomocne są probiotyki ginekologiczne stosowane dopochwowo lub doustnie, przy czym wskazane są te do aplikacji dopochwowej, gdyż wtedy mikroflora bakteryjna pochwy dużo szybciej jest zasiedlana przez pożyteczne pałeczki kwasu mlekowego. Rekomendowane są zwłaszcza preparaty zawierające takie szczepy jak m.in. Lactobacillus fermentum 57A, Lactobacillus plantarum 57B, Lactobacillus gasseri 57C, Lactobacillus rhamnosus (DSM 14870).
Dla zwiększenia efektywności terapii warto łączyć leczenie farmakologiczne z metodami domowymi. Należy unikać stosowania kosmetyków do higieny intymnej, które zawierają mydło, silne detergenty, substancje drażniące i zapachowe. Należy też zaniechać irygacji pochwy. Trzeba nosić przewiewną bieliznę, która zapewnia dopływ powietrza. Kobiety powinny dbać o zdrową, zbilansowaną dietę, zwłaszcza wykluczającą cukry proste. Podczas leczenia wskazana jest także rezygnacja ze współżycia.
Objawy waginozy bakteryjnej lubią nawracać (m.in. z powodu oporności szczepów bakterii beztlenowych na niektóre antybiotyki), dlatego leczenie powinno być prowadzone pod nadzorem specjalisty i zgodnie z jego zaleceniami (czyli nie można samemu przerywać leczenia lub zmieniać dawek leków). Jednak to nie jest jedyny powód, dla którego każda kobieta, która podejrzewa u siebie infekcję bakteryjną pochwy, powinna zgłosić się do gabinetu ginekologa. Nieleczona waginoza bakteryjna może mieć poważne komplikacje zdrowotne, m.in zwiększa ryzyko chorób przenoszonych drogą płciową (w tym HIV, opryszczki narządów płciowych, rzeżączki, chlamydii, HPV) oraz ryzyko rozwoju zapalenia szyjki macicy i narządów miednicy mniejszej.
Na objawy waginozy bakteryjnej narażone są także kobiety w ciąży, one szczególnie powinny obserwować swoje ciało i niezwłocznie reagować na wszelkie niepokojące dolegliwości. Jak najszybsze rozpoczęcie leczenia jest bardzo ważne, w innym przypadku schorzenie może doprowadzić do zwiększenia ryzyka późnego poronienia, przedwczesnego porodu, zakażenia płynu owodniowego lub niskiej masy urodzeniowej dziecka.
Waginoza bakteryjna – profilaktyka
Czy można się uchronić przed waginozą bakteryjną? Kobiety mogą wiele zrobić, aby zmniejszyć ryzyko infekcji lub zmniejszyć prawdopodobieństwo jej nawrotu. Przede wszystkim ważna jest odpowiednia higiena i pielęgnacja okolic intymnych. Dostępne w aptekach płyny do higieny intymnej znacząco ułatwiają dbanie o czystość i komfort stref intymnych. Ważne, aby wybierać te, o łagodnych, bezzapachowych i hipoalergicznych formułach.
Trzeba zwracać uwagę na materiały, z których wykonana jest bielizna. Powinny to być oddychające tkaniny, np. bawełna. Nie są zalecane irygacje pochwy. W szczególnym stopniu o higienę trzeba dbać podczas menstruacji, należy regularnie wymieniać podpaski lub tampony. Do osuszania okolic intymnych należy używać osobnego ręcznika, a po skorzystaniu z toalety należy zawsze podcierać się od przodu w kierunku odbytu.
Każda kobieta powinna pamiętać o tym, jak ważna jest jej mikroflora bakteryjna pochwy. Dlatego też zalecane jest stosowanie preparatów ginekologicznych ze specjalnie wyselekcjonowanymi szczepami bakterii probiotycznych, a także stosowanie w codziennej diecie naturalnych probiotyków i prebiotyków. Należy też dbać o ogólne samopoczucie i odporność organizmu.
Waginoza bakteryjna może pojawić się u każdej kobiety, a gdy już wystąpią jej objawy, trzeba zgłosić się do lekarza. Leczenie waginozy bakteryjnej na własną rękę może przynieść więcej szkody niż pożytku. Podstawą terapii są antybiotyki i leki przeciwbakteryjne, które eliminują chorobotwórcze bakterie, jednak nie można zapominać o probiotykach, które pomogą odbudować prawidłową mikroflorę bakteryjną dróg rodnych.
