Alergia na truskawki – objawy, na które trzeba zwrócić uwagę

mgr farm. Jarosław Buczarski

Wielkimi krokami zbliża się sezon na truskawki. Te aromatyczne owoce to symbol letnich miesięcy. Przez cały czerwiec zajadają się nimi prawie wszyscy. Niestety ten przysmak nie jest dla każdego. Truskawki są silnym alergenem, a uczulenie na nie może występować dość często – zwłaszcza u dzieci. W jaki sposób objawia się alergia na truskawki? Jak sobie z nią radzić? 

Spis treści:

• Czym jest alergia na truskawki?
• Charakterystyczne objawy alergii na truskawki
• Czynniki ryzyka i alergie krzyżowe
• Diagnostyka alergii na truskawki
• Leczenie i łagodzenie objawów alergii na truskawki
• Życie z alergią na truskawki 

Czym jest alergia na truskawki?

Uczulenie na truskawki jest rodzajem alergii pokarmowej. U osób z alergią na te owoce dochodzi do nieprawidłowej reakcji organizmu po zjedzeniu ich choćby w śladowej ilości. Jednym z alergenów znajdujących się w truskawkach jest białko Fra A. Objawy najczęściej pojawiają się natychmiastowo po spożyciu truskawek. To, jak silna będzie reakcja organizmu, w dużej mierze zależy od jego wrażliwości.

Mechanizm reakcji alergicznej na truskawki

Do pojawienia się objawów dochodzi po zjedzeniu truskawek lub ich przetworów nawet w minimalnej ilości. Zawarte w nich białka alergizujące wywołują nieprawidłową odpowiedź układu odpornościowego, a co za tym idzie, produkowane są przeciwciała klasy IgE, które pobudzają uwalnianie dużych ilości histaminy i powodują błyskawiczne wystąpienie dolegliwości alergicznych.

Różnica między alergią a nietolerancją truskawek

Warto dokonać rozróżnienia między nietolerancją truskawek a alergią na truskawki. W przypadku alergii nawet śladowa ilość może wywołać objawy, przy nietolerancji – niepożądane dolegliwości występują po zjedzeniu większej ilości tych owoców. Objawy alergii pojawiają się natychmiastowo, objawy nietolerancji z opóźnieniem – po kilku lub kilkunastu godzinach i utrzymują się do kilku dni.

Objawy nietolerancji nie mają podłoża alergicznego, choć mogą przypominać objawy alergii, zazwyczaj są to gazy, wzdęcia, bóle brzucha i biegunka. Należy też zwrócić uwagę na to, że truskawki są zaliczane do tzw. wyzwalaczy histaminy, co u osób z nietolerancją histaminy może doprowadzić do wystąpienia bólu brzucha, pokrzywki, kataru lub problemów ze snem. Ponadto truskawki zawierają dużo salicylanów, dlatego u osób z nadwrażliwością na te substancje może pojawić się pokrzywka, alergiczny nieżyt nosa i duszności.

Częstość występowania uczulenia na truskawki

Alergia na truskawki występuje stosunkowo często – owoce te są zaliczane do najbardziej rozpowszechnionych alergenów pokarmowych. Choć choroba ta może pojawić się w każdym wieku, to wyraźnie widać, że jest najczęściej diagnozowana u najmłodszych. Co ważne, rozpoznana alergia na truskawki u dzieci nie oznacza, że przez całe życie muszą one unikać jedzenia tych owoców. W większości przypadków z czasem uczulenie ustępuje, a to oznacza, że alergia na truskawki u dorosłych jest rzadkim zjawiskiem.

Charakterystyczne objawy alergii na truskawki

W wyniku nasilonego wydzielania histaminy po zjedzeniu truskawek dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych i do zwiększenia ich przepuszczalności, a to powoduje wystąpienie reakcji uczuleniowej. Objawy alergii na truskawki mogą mieć różną postać. Zazwyczaj są to dolegliwości ze strony układu oddechowego i pokarmowego, najczęściej jednak pojawiają się objawy skórne alergii na truskawki – głównie czerwona wysypka po truskawkach.

Objawy skórne – wysypka, pokrzywka, świąd

Reakcja alergiczna na truskawki często jest odczuwana na skórze. Po zjedzeniu choćby niewielkiej ilości tych owoców można zauważyć drobną wysypkę na skórze, czerwone plamy lub bąble wypełnione płynem. Zmiany te widoczne są zarówno na twarzy, jak i na ciele. Czasem towarzyszą im obrzęki. Typowy jest również silny świąd po truskawkach. Objawy skórne alergii na truskawki zazwyczaj samoistnie ustępują w ciągu kilkunastu godzin – o ile zostanie przerwana ekspozycja na alergen.

Alergia pokarmowa na truskawki i alergia krzyżowa na truskawki mogą dawać objawy miejscowe zlokalizowane w jamie ustnej. Alergik zaczyna odczuwać mrowienie, pieczenie i swędzenie języka oraz podniebienia. Dodatkowo objawy te mogą rozszerzyć się na okolice ust i na całą twarz, na wargach może być widoczna opuchlizna po truskawkach. Gdy dojdzie do obrzęku przełyku, chory może mieć trudność z połykaniem.

Objawy ze strony układu pokarmowego

Reakcja alergiczna na truskawki może przebiegać z występowaniem objawów ze strony układu pokarmowego, czyli skurczów żołądka, bólów brzucha, biegunek lub silnych wymiotów.

Objawy dotyczące dróg oddechowych

Osoby mające uczulenie na truskawki muszą być przygotowane na wystąpienie napadowego kichania z towarzyszącym zaczerwienieniem i łzawieniem oczu. Gdy dojdzie do opuchlizny języka i gardła oraz do zwężenia i skurczu dróg oddechowych, oddychanie staje się trudniejsze, pojawiają się duszności, usłyszeć można świszczący oddech. Takie objawy wymagają pomocy medycznej.

Objawy anafilaksji – kiedy alergia zagraża życiu

Wstrząs anafilaktyczny po truskawkach nie występuje często. Jeśli do niego dojdzie, zaobserwować można pokrzywkę, duszności, problemy z oddychaniem, biegunkę, wymioty, nagły spadek ciśnienia tętniczego, zawroty głowy i utratę przytomności. Anafilaksja jest ciężką, szybko postępującą reakcją, która potencjalnie zagraża zdrowiu i życiu. Pojawienie się objawów wstrząsu anafilaktycznego wymaga natychmiastowego działania – podania adrenaliny oraz wezwania pogotowia.

Czynniki ryzyka i alergie krzyżowe

Oprócz nietolerancji i alergii na truskawki możliwa jest również alergia krzyżowa na truskawki, co oznacza, że objawy uczuleniowe mogą występować nie tylko u osób, które uczulone są typowo na alergeny obecne w truskawkach. U kogo występuje największe ryzyko alergii na truskawki? Kiedy najczęściej pojawiają się pierwsze objawy uczulenia?

Kto jest najbardziej narażony na alergię na truskawki?

Zazwyczaj alergia na truskawki rozwija się po 6. miesiącu życia. W tym czasie rozpoczyna się rozszerzanie diety, dziecko zaczyna jeść nowe produkty, w tym owoce, m.in. truskawki. Może się zdarzyć, że alergia na truskawki u niemowlaka pojawia się w młodszym wieku jako reakcja na alergeny z tych owoców znajdujące się w mleku matki.

Jeśli w rodzinie zdiagnozowano wcześniej przypadki alergii na truskawki, należy zachować ostrożność i dokładnie obserwować, jak dziecko reaguje po zjedzeniu tego owocu. Czasem można się spotkać z zaleceniami, że w takiej sytuacji z wprowadzaniem truskawek do diety dziecka należy się wstrzymać do 10. miesiąca życia. Warto też zwrócić uwagę na to, że niektóre dzieci nie chcą jeść truskawek. Nie należy im ich wciskać na siłę, gdyż niechęć do nich może być pierwszym objawem uczulenia!

Na koniec warto jeszcze wymienić czynniki zwiększające ryzyko rozwoju alergii na truskawki, są to:

• przypadki alergii w rodzinie
• astma
• egzema
• alergia na pyłek brzozy

Czy alergia pokarmowa na truskawki może „przejść” z matki na dziecko? No cóż, alergia na truskawki w ciąży wymaga całkowitego wykluczenia tych owoców z diety! Istnieje ryzyko, że białka wywołujące alergię zostaną przekazane dziecku, przez co prawdopodobieństwo rozwoju u niego alergii znacząco wzrośnie. Natomiast nie jest wskazane profilaktyczne unikanie truskawek podczas ciąży u wszystkich kobiet.

Alergie krzyżowe – związek z uczuleniem na pyłki i inne owoce

Czasami się zdarza, że u osób z alergią na truskawki dochodzi do reakcji krzyżowej z innymi alergenami. Objawy uczulenia mogą pojawiać się po zjedzeniu niektórych owoców (np. winogron, jabłek, moreli, wiśni, melonów), orzechów (m.in. laskowych), warzyw (m.in. selera, marchewki). Występowanie alergii krzyżowej jest związane z tym, że mimo różnego pochodzenia białka alergizujące mają podobną strukturę, więc po wniknięciu do organizmu wywołują taką samą reakcję nadwrażliwości jak alergen, na który dana osoba jest uczulona.

Alergia krzyżowa na truskawki może wystąpić u osób uczulonych na pyłek brzozy. Białka alergizujące znajdujące się w pyłku brzozy należą do tej samej rodziny, co białka, które znajdują się w truskawkach. Innymi słowy, osoby z alergią na brzozę po zjedzeniu truskawki mogą doświadczać objawów alergiczny. Zwykle jest to tzw. zespół alergii jamy ustnej. Typowe dla niego jest mrowienie, pieczenie, drętwienie, obrzęk, zaczerwienienie i świąd śluzówki jamy ustnej. Mogą im towarzyszyć bóle brzucha, biegunka, wymioty. Aby uniknąć takich dolegliwości, trzeba zrezygnować z jedzenia truskawek podczas okresu pylenia brzozy!

Możliwość wystąpienia alergii na inne czerwone owoce

Zdecydowanie u osób z alergią na truskawki istnieje ryzyko, że dojdzie także do występowania objawów uczuleniowych po zjedzeniu innych owoców. Głównie przedstawicieli rodziny Rosaceae, do której zalicza się np.:

• wiśnie
• maliny
• czereśnie
• poziomki
• jeżyny
• śliwki
• brzoskwinie
• jabłka

Diagnostyka alergii na truskawki

Zaobserwowanie podejrzanych objawów wymaga konsultacji z alergologiem. Nie zawsze łatwo jest połączyć spożycie truskawek z występowaniem wysypki lub mrowienia w jamie ustnej, co związane jest m.in. z możliwością występowania alergii krzyżowych. Konieczne jest więc przeprowadzenie diagnostyki. Jakie badania są zalecane?

Testy skórne i badania krwi

Podstawą są oczywiście testy z krwi – badanie określające stężenie przeciwciała IgE. W następnej kolejności wykonuje się testy skórne. Wraz z wywiadem lekarskim oraz badaniem fizykalnym wyniki tych testów stanowią podstawę do rozpoznania alergii na truskawki.

Dieta eliminacyjna jako metoda diagnozy

W niektórych przypadkach lekarz może dodatkowo zlecić dietę eliminacyjną, aby potwierdzić podejrzenia. Na pewien czas należy wtedy całkowicie wykluczyć z diety truskawki w każdej postaci, następnie pod nadzorem lekarza wprowadza się je ponownie i obserwuje reakcję organizmu.

Kiedy konieczna jest wizyta u alergologa?

Zawsze przy podejrzeniu alergii należy się skonsultować z alergologiem, szczególnie że większość przypadków dotyczy dzieci. Ponadto na wizytę u lekarza trzeba się zgłosić po tym, jak wystąpił wstrząs anafilaktyczny po truskawkach. Lekarz wypisze receptę na adrenalinę oraz dokładnie wytłumaczy, kiedy i jak są stosować.

Leczenie i łagodzenie objawów alergii na truskawki

Jak leczyć alergię na truskawki? Uczulenie na truskawki jak każda inna alergia wymaga unikania alergenów i stosowania leków. Jak wygląda dieta eliminacyjna przy alergii na truskawki? Które leki przeciwalergiczne przyniosą ulgę?

Leki przeciwhistaminowe i inne preparaty

Najczęściej wskazane są tabletki na alergię o działaniu przeciwhistaminowym, np. z desloratadyną, cetyryzyną, feksofenadyną. Dodatkowo mogą być potrzebne leki przeciwalergiczne do stosowania miejscowego. Ze względu na charakter objawów alergii na truskawki najbardziej pomocne będą maści i żele, krople do nosa oraz krople do oczu na alergię.

Postępowanie w przypadku reakcji alergicznej

Gdy wystąpi reakcja alergiczna na truskawki, należy w miarę możliwości jak najszybciej przerwać kontakt z alergenem, np. przepłukać wodą jamę ustną oraz przemyć skórę wokół ust. Jak złagodzić objawy alergii na truskawki? Warto zastosować leki przeciwalergiczne. Na świąd po truskawkach zaleca się aplikować preparaty łagodzące swędzenie. Natomiast opuchlizna po truskawkach powinna zniknąć po zastosowaniu chłodnego okładu.

Immunoterapia – czy jest skuteczna przy alergii na truskawki?

Immunoterapia swoista, czyli odczulanie to jedyna znana metoda przyczynowego leczenia alergii. Czy leczenie alergii na truskawki z jej pomocą jest skuteczne? Może być skuteczne, jednak warto podkreślić, że odczulanie nie jest standardowo stosowane przy alergii na truskawki. Decyzję o ewentualnym rozpoczęciu terapii podejmuje lekarz.

Życie z alergią na truskawki

Unikanie jedzenia truskawek nie jest aż tak trudne, nie stanowią one kluczowego składnika w naszej diecie. Oczywiście nie jest przyjemnie patrzeć, jak inni zajadają się truskawkami ze śmietaną lub lodami truskawkowymi, ale da się to wytrzymać. Gdzie mogą się kryć truskawki, na jakie produkty trzeba uważać?

Produkty zawierające truskawki, których należy unikać

Jeśli chodzi o produkty, których trzeba unikać, to na pierwszym miejscu znajdują się oczywiście truskawki – świeże, mrożone, liofilizowane. Ponadto nie można jeść dżemów, galaretek i konfitur z truskawek, truskawkowych jogurtów, serków homogenizowanych i innych produktów nabiałowych, które zawierają truskawki. Na liście produktów zakazanych są też soki, syropy, koktajle i lody truskawkowe, a także wszelkie słodycze z truskawkami – drożdżówki, ciasta, ciastka, czekolady nadziewane i cukierki.

Podczas zakupów należy sprawdzać składy produktów – głównie tych o smaku owocowym lub wieloowocowym, gdyż mogą one także zawierać truskawki. Uważać trzeba na produkty, które zawierają naturalny aromat truskawkowy, on też może wywołać niepożądane reakcje.

Bezpieczne alternatywy dla osób uczulonych

U niektórych osób objawy alergii na truskawki występują wyłącznie po zjedzeniu surowych owoców. Spożycie gotowanych lub upieczonych truskawek nie wywołuje u nich żadnej reakcji. Nie jest to norma, dlatego osoba z alergią powinna porozmawiać z lekarzem o możliwości zjedzenia truskawek po obróbce termicznej przed podjęciem takiej próby.

Udowodniono, że białko uczulające, które obecne jest w truskawkach, znajduje się tylko w dojrzałych, czerwonych owocach. Czy w takim razie coraz popularniejsze w ostatnich latach truskawki białe są bezpieczne dla alergików? Okazuje się, że istotnie tak jest. Naukowcy zauważyli, że białe truskawki są lepiej tolerowane i rzadziej wywołują objawy niepożądane.

Praktyczne wskazówki dla alergików

Alergia na truskawki u dzieci i dorosłych wymaga unikania alergenów oraz zachowywania ostrożności podczas zakupów i podczas jedzenia w restauracjach lub kawiarniach. Czytanie składów powinno stać się stałym nawykiem. Najwięcej pracy czeka rodziców, w końcu to dzieci częściej ciepią na ten rodzaj uczulenia. Dobrą praktyką jest także trzymanie w domu małego zapasu leków przeciwhistaminowych. Przypomnieć też trzeba o konieczności posiadania ampułkostrzykawki z adrenaliną w przypadku osób zagrożonych anafilaksją.

Objawy alergii na truskawki widoczne są najczęściej w jamie ustnej i na skórze. Zwłaszcza typowa jest czerwona, swędząca wysypka po truskawkach. Takie dolegliwości pojawiają się po zjedzeniu już niewielkiej ilości tych owoców, dla wielu chorych oznacza to całkowite wyeliminowanie truskawek z diety. Dla niektórych osób jest jednak cień szansy, że mogą jeść truskawki zapieczone lub ugotowane.

Autor wpisu: mgr farm. Jarosław Buczarski Farmaceuta z wykształcenia i zamiłowania, zwolennik rozszerzonej opieki farmaceutycznej. Zainteresowania: medycyna, chemia leków, zdrowie, opieka farmaceutyczna.