Flegma w gardle po jedzeniu - co oznacza?

mgr farm. Jarosław Buczarski

Obecność flegmy w gardle zwykle kojarzy się z infekcjami górnych i dolnych dróg oddechowych, jednak nie są one jedyną przyczyną pojawiania się nadmiernej ilości śluzu w gardle. U wielu osób w taki sposób objawia się refluks żołądkowo-przełykowy lub alergie pokarmowe. Co zrobić, gdy pojawiają się problemy z przełykaniem po posiłku? Jakie leki mogą być pomocne? 

Spis treści:

• Dlaczego pojawia się flegma w gardle po jedzeniu?
• Najczęstsze przyczyny flegmy pojawiającej się po posiłkach
• Produkty spożywcze nasilające wydzielanie flegmy
• Diagnostyka problemu flegmy po jedzeniu
• Leczenie i sposoby na zmniejszenie flegmy po posiłkach
• Profilaktyka – jak zapobiegać gromadzeniu się flegmy po jedzeniu?

Dlaczego pojawia się flegma w gardle po jedzeniu?

Śluz stanowi ważny element w ochronie układu oddechowego. Jest produkowany po to, aby nawilżać błony śluzowe oraz chronić przed przedostawaniem się do wnętrza organizmu chorobotwórczych drobnoustrojów lub zanieczyszczeń. Są jednak sytuacje, gdy organizm produkuje za dużo wydzieliny, która zatrzymuje się w gardle, powodując dyskomfort i wymuszając ciągłe odchrząkiwanie. Są różne przyczyny takiego stanu, jedną z nich jest nadprodukcja śluzu po jedzeniu.

Mechanizm powstawania flegmy w układzie pokarmowym

Flegma (śluz) pełni istotną funkcję. Drogi oddechowe – górne i dolne – są wyścielone nabłonkiem oddechowym, który składa się z komórek migawkowych i komórek kubkowych. Komórki migawkowe pokryte są ruchomymi rzęskami, zaś komórki kubkowe produkują śluz. Jest to wydzielina, której zadaniem jest wyłapywanie patogenów i zanieczyszczeń, które dostają się do organizmu wraz z wdychanym powietrzem. W fizjologicznych warunkach rzęski na komórkach migawkowych przesuwają flegmę do gardła i zostaje ona połknięta.

Kiedy dochodzi do powstawania flegmy w układzie pokarmowym? Przyczyną tego procesu jest podrażnienie błony śluzowej przełyku przez cofającą się kwaśną treść żołądkową, co w konsekwencji wywołuje reakcję obronną w postaci zwiększenia produkcji śluzu. Rzadziej mamy do czynienia z problemem alergia pokarmowa a wydzielina w gardle, gdy za podrażnienie śluzówki odpowiadają zjedzone alergeny pokarmowe.

Nadprodukcja śluzu jako reakcja obronna organizmu

Są różne czynniki, które sprawiają, że zostają uruchomione mechanizmy obronne i dochodzi do zwiększonej produkcji śluzu. Zwykle następuje to, gdy rozwijają się choroby układu oddechowego. Gdy flegmy jest za dużo, zalega ona w gardle. Zalegająca flegma w gardle działa drażniąco na receptory kaszlu, co wywołuje nasilony odruch odkrztuszania. Wydzielina jest lepka, trudno ją usunąć. Szczególnie w sytuacji, gdy wywołujący nadprodukcję śluzu czynnik nadal jest obecny. Flegma w gardle jest przyczyną dyskomfortu, chrypki, uczucia guli w gardle, zmiany barwy głosu, czasem zbyt dużo flegmy w gardle wywołuje odkrztuszanie po jedzeniu i utrudnia oddychanie.

Kiedy problem flegmy po jedzeniu wymaga uwagi?

Zalegająca wydzielina w gardle po jedzeniu powinna być skonsultowana z lekarzem, gdy stan ten utrzymuje się przez dłuższy czas. Flegma po jedzeniu jest nie tylko uciążliwym objawem, ale i może świadczyć o poważniejszych problemach, które wymagają leczenia.

Najczęstsze przyczyny flegmy pojawiającej się po posiłkach

Najczęstsze przyczyny flegmy w gardle po posiłkach związane są z takimi schorzeniami gastrycznymi jak refluks żołądkowo-przełykowy. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że odkrztuszanie po jedzeniu może też pojawić się wskutek aspiracji pokarmu, czyli dostania się drobinek jedzenia do dróg oddechowych.

Refluks żołądkowo-przełykowy (GERD) a zaleganie wydzieliny

Refluks żołądkowo-przełykowy (GERD) to inaczej zarzucanie kwaśnej treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Typowym objawem jest zgaga i uczucie pieczenia za mostkiem. Nie wszyscy utożsamiają z refluksem obecność białego śluzu w gardle, a okazuje się, że flegma w gardle po jedzeniu jest typowa dla osób, które cierpią na GERD. Pojawia się ona wskutek podrażniania śluzówki przez kwasy żołądkowe przedostające się do przełyku.

Alergie i nietolerancje pokarmowe jako przyczyna nadprodukcji śluzu

Uczucie zalegania w gardle po jedzeniu dotyka także alergików. Może być związane z objawami wywoływanymi przez alergie pokarmowe, jak również przez nietolerancje pokarmowe. Alergeny lub substancje drażniące mogą powodować podrażnienie śluzówki w obrębie gardła, jednocześnie nasilają produkcję śluzu, co powoduje jego zaleganie w gardle.

Przewlekłe stany zapalne gardła i zatok

Kaszel z flegmą po jedzeniu może również wynikać z utrzymujących się przewlekle stanów zapalnych gardła i zatok. W przebiegu takich infekcji charakterystyczne jest spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła, jednak są sytuacje, gdy śluz w gardle po posiłku gromadzi się w większej ilości. Może do tego dochodzić np. po spożyciu określonych produktów.

Produkty spożywcze nasilające wydzielanie flegmy

Są pewne grupy produktów, które wykazują działanie śluzotwórcze, a ich spożycie może wywoływać uczucie zalegania w gardle po jedzeniu. Których produktów warto unikać, a które zaleca się ograniczyć?

Nabiał i jego wpływ na produkcję śluzu

Bardzo często jako produkty śluzotwórcze wskazuje się mleko i produkty nabiałowe, przy czym badania nie potwierdzają tego, że nabiał nasila produkcję flegmy, choć faktycznie wiele osób doświadcza takiego odczucia. Jest to jednak subiektywne wrażenie wynikające z tego, że mleko oraz jogurty i kefiry mają większą gęstość od wody, tym samym wypicie napoju nabiałowego wywołuje inne doświadczenie sensoryczne niż wypicie wody.

Produkty o wysokiej zawartości glutenu i cukru

Do wydzielania zwiększonej ilości śluzu przyczyniają się produkty z białej mąki pszennej, a także produkty zawierające cukier lub jego zamienniki, np. syrop glukozowo-fruktozowy. Oczywiście nie trzeba całkowicie rezygnować z glutenu i cukru, konieczne jest jednak ograniczenie ich spożycia.

Pokarmy zwiększające ryzyko refluksu i produkcji flegmy

Osoby, u których pojawia się zgaga i niestrawność, powinny uważać na to, co jedzą. Jest cała lista produktów, które wywołują i nasilają objawy refluksu. Zalicza się do nich m.in.:

• tłuste jedzenie, dania smażone
• fast foody, żywność wysokoprzetworzoną
• czosnek, cebulę
• kapustę
• ostre przyprawy, m.in. pieprz, chilli
• bekon, kiełbasy
• ser
• pomidory i przetwory pomidorowe
• cytrusy i soki cytrusowe
• czekoladę, kakao
• miętę
• napoje gazowane
• kawę
• alkohol

Diagnostyka problemu flegmy po jedzeniu

Ciągłe uczucie zalegania w gardle po jedzeniu wymaga diagnostyki. Jeśli nie poznamy przyczyny, nie mamy szansy, aby wyeliminować problem lub chociaż nauczyć się, jak sobie z nim radzić. Do jakiego lekarza należy się zgłosić? Jakie badanie trzeba wykonać?

Badania pomocne w ustaleniu przyczyny nadprodukcji śluzu

W przypadku pojawienia się objawów wskazujących na refluks żołądkowo-przełykowy wskazane jest wykonanie gastroskopii. Jeśli istnieją powody, aby przypuszczać, że wydzielina w gardle po jedzeniu jest związana z alergią, należy wykonać testy na alergię, m.in. testy z krwi. Gdy brane są pod uwagę inne przyczyny flegmy w gardle, lekarz może zlecić np. badania laryngoskopowe, USG, rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową.

Kiedy konieczna jest wizyta u laryngologa lub gastroenterologa?

W pierwszej kolejności należy się zgłosić na wizytę u lekarza rodzinnego. Na podstawie szczegółowego wywiadu oraz badań fizykalnych zleci on dodatkowe badania i skieruje do odpowiedniego specjalisty – laryngologa lub gastrologa.

Różnicowanie z innymi problemami zdrowotnymi

Problemy z przełykaniem po posiłku mogą mieć wiele różnych źródeł. Choć zazwyczaj przyczyny upatruje się w kwestii – refluks a flegma w gardle, to nie można brać tego za pewnik. Lekarz powinien wziąć pod uwagę także inne choroby i problemy zdrowotne, choćby alergie pokarmowe.

Leczenie i sposoby na zmniejszenie flegmy po posiłkach

Leczenie zwykle prowadzone jest objawowo, a gdy został określony powód zalegania śluzu – także przyczynowo. Jak pozbyć się flegmy z gardła?

Farmakologiczne metody walki z flegmą

Po zdiagnozowaniu GERD lekarz powinien dobrać odpowiednie tabletki na refluks. Są to m.in. inhibitory pompy protonowej, które ograniczają wydzielanie kwasu żołądkowego. Wskazane są także inne leki na zgagę, np. zobojętniające kwas żołądkowy, osłonowe i tworzące mechaniczną barierę zapobiegającą zarzucaniu kwaśnej treści żołądkowej do przełyku.

Gdy pojawia się flegma w gardle po jedzeniu, można stosować nie tylko typowe leki na żołądek, ale i preparaty, które wspomagają usuwanie nadmiernej ilości śluzu. Warto poprosić w aptece o leki rozrzedzające wydzielinę i o syropy wykrztuśne. Pomocne w przypadku alergicznego podłoża flegmy mogą być również leki przeciwhistaminowe.

Modyfikacja diety i nawyków żywieniowych

Nie tylko konkretne produkty mogą wywoływać uczucie zalegania w gardle po jedzeniu, często jest to związane z niezdrowymi nawykami żywieniowymi. Oznacza to, że domowe sposoby na flegmę muszą obejmować zarówno unikanie lub ograniczanie spożycia niektórych produktów spożywczych, jak i wprowadzenie dobrych nawyków, np. jedzenie małych porcji, unikanie dużych kolacji i przekąsek przed snem.

Naturalne sposoby na pozbycie się zalegającej wydzieliny

Najprostszym sposobem na pozbycie się nadmiaru śluzu jest prawidłowe nawodnienie organizmu. Zwiększenie podaży wody pomaga rozrzedzić wydzielinę, dzięki czemu łatwiej ją odkrztusić. Ponadto dzięki temu można poprawić nawodnienie śluzówek. Głównie zaleca się spożywać wodę niegazowaną, jednak można wspomagać się naparami ziołowymi. W przypadku nadmiaru śluzu po jedzeniu najczęściej poleca się takie zioła do picia jak np. tymianek, prawoślaz i kłącze imbiru.

Profilaktyka – jak zapobiegać gromadzeniu się flegmy po jedzeniu?

Odpowiedzią na pytanie, jak pozbyć się flegmy z gardła, jest po prostu dobra profilaktyka. Unikanie czynników sprzyjających temu, że flegma po jedzeniu gromadzi się w gardle, to najskuteczniejsza metoda, choć nie zawsze jest ona najłatwiejsza do wdrożenia. Ponadto zaleca się dbać o nawilżenie organizmu i o dobry stan śluzówek układu oddechowego.

Zmiany stylu życia zmniejszające problem śluzu

Wymienione wcześniej wskazówki dotyczące modyfikacji diety, eliminacji niektórych produktów, wprowadzania zdrowych nawyków i prawidłowego nawadniania organizmu jak najbardziej wpisują się w profilaktykę gromadzenia się flegmy po jedzeniu. Do powyższych zaleceń można dodać m.in. to, aby jeść regularnie, a ostatni posiłek spożywać 2-3 godziny przed pójściem spać, a także to, żeby nie kłaść się po jedzeniu.

Techniki oczyszczania gardła i dróg oddechowych

Gdy często dochodzi do sytuacji, że gromadzi się wydzielina w gardle po jedzeniu, zaleca się lepiej zadbać o drogi oddechowe. Warto je regularnie oczyszczać i nawilżać, stosując inhalacje. Można je wykonywać za pomocą soli fizjologicznej i nebulizatora lub miseczki z gorącą wodą, do której dodaje się sól kuchenną, olejki eteryczne (np. eukaliptusowy) lub napary ziołowe. Doskonałe efekty daje także płukanie gardła roztworem soli lub naparem ziołowym, np. z szałwii.

Długoterminowe strategie eliminacji problemu

Skłonność do pojawiania się takich objawów jak kaszel z flegmą po jedzeniu powinno skłonić do   dokładnego przyjrzenia się swojej diecie oraz nawykom żywieniowym. Krótkoterminowe działania nie są wystarczające, trzeba wdrożyć trwałe zmiany. Warto w tym celu skonsultować się nie tylko z lekarzem, ale i z dietetykiem.

Nagromadzony śluz w gardle po jedzeniu jest powodem dyskomfortu. Jeśli pojawia się raz na jakiś czas, prawdopodobnie nie jest związany z żadną poważną chorobą. Jeśli problem ten się powtarza lub utrzymuje, należy się zgłosić do lekarza, aby poszukać przyczyny flegmy w gardle. Znając powód zalegania wydzieliny, można skutecznie walczyć z tą uciążliwą przypadłością.

Autor wpisu: mgr farm. Jarosław Buczarski Farmaceuta z wykształcenia i zamiłowania, zwolennik rozszerzonej opieki farmaceutycznej. Zainteresowania: medycyna, chemia leków, zdrowie, opieka farmaceutyczna.