Ibuprofen – właściwości, dawkowanie, wskazania do stosowania, skutki uboczne

Ibuprofen to substancja lecznicza należąca do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Preparaty z ibuprofenem są wskazane do stosowania w łagodzeniu bólu i obniżaniu gorączki. W jaki sposób i jak długo można stosować ibuprofen, aby był skuteczny i bezpieczny? Czy leki z ibuprofenem mogą przyjmować kobiety w okresie ciąży i laktacji?

Spis treści:

• Co to jest ibuprofen?
• Jakie właściwości ma ibuprofen?
• Jakie są wskazania do stosowania ibuprofenu?
• Jakie są ogólne zalecenia dotyczące dawkowania ibuprofenu?
• Jakie skutki uboczne może przynieść stosowanie ibuprofenu?
• Jak długo można zażywać ibuprofen?
• Czy ibuprofen można stosować w ciąży i podczas karmienia piersią?

Co to jest ibuprofen?

Ibuprofen jest substancją leczniczą zaliczaną do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Właśnie po ten lek większość z nas sięga, gdy pojawia się gorączka lub ból. Można go stosować u osób dorosłych, jak i podawać dzieciom, ale nie młodszym niż trzymiesięczne niemowlaki. W aptekach dostępny jest ibuprofen bez recepty w postaci doustnej – tabletek, kapsułek, zawiesin, syropów, a także w postaci do stosowania miejscowego – żelów, sprayów, plastrów i czopków.

Po zażyciu doustnym ibuprofen jest częściowo wchłaniany już w żołądku, ale w większości następuje to w jelicie cienkim. Ibuprofen stosowany miejscowo (np. w postaci żelu Dolgit) wchłania się przez skórę i działa bezpośrednio w miejscu bólu. Gdy preparaty z ibuprofenem aplikowane są w ten sposób, ryzyko wystąpienia ogólnoustrojowych skutków ubocznych, m.in. ze strony żołądka, jest minimalne.

Jakie właściwości ma ibuprofen?

Właściwości ibuprofenu wykorzystuje się w leczeniu bólu i gorączki. Działa on przeciwbólowo i przeciwgorączkowo. Ponadto – w odróżnieniu od paracetamolu – ibuprofen działa przeciwzapalnie! Prostaglandyny są naturalnymi substancjami, które uwalniane są w organizmie w trakcie choroby lub po urazie, przyczyniają się do wystąpienia bólu, gorączki, stanu zapalnego i obrzęku tkanek. Działanie ibuprofenu polega na hamowaniu syntezy prostaglandyn (hamuje on aktywność enzymów cyklooksygenazy COX-1 i COX-2), przez co lek działa przeciwbólowo, przeciwgorączkowo i przeciwzapalnie.

Ponadto ibuprofen prowadzi do zmniejszenia krzepliwości krwi i hamuje proces zlepiania się (agregacji) płytek krwi (choć słabiej niż kwas acetylosalicylowy). Ibuprofen uznawany jest za bezpieczny, nie kumuluje się w organizmie. Zostaje w całości wydalony w ciągu 24 godzin od przyjęcia dawki leku. Działanie ibuprofenu zaczyna się po około 30 minutach od zastosowania, a maksymalne stężenie substancja ta osiąga po około dwóch godzinach.

Jakie są wskazania do stosowania ibuprofenu?

Jeśli chodzi o wskazania do stosowania ibuprofenu, przede wszystkim są to różnego rodzaju dolegliwości bólowe o małym i umiarkowanym nasileniu jak np. ból głowy (np. migrena, napięciowy ból głowy), ból mięśni (np. nadwerężenia, naciągnięcia, urazy sportowe), ból pleców, kości i stawów, objawy przeziębienia i grypy, ból zatok, ból menstruacyjny, ból zębów. Często stosuje się też ibuprofen na gorączkę różnego pochodzenia. Właściwości ibuprofenu docenią osoby, które zmagają się ze stanem zapalnym oraz objawami choroby zwyrodnieniowej stawów, reumatoidalnego zapalenia stawów i zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa.

Wiadomo, jakie są wskazania do stosowania ibuprofenu, a jakie są przeciwwskazania? Nie jest to lek przeznaczony dla niemowląt poniżej 3. miesiąca życia oraz dla kobiet w trzecim trymestrze ciąży. Leki z ibuprofenem nie powinny być stosowane u osób z nadwrażliwością na tę substancję i na inne NLPZ, osób, u których w przeszłości wystąpiła reakcja alergiczna na NLPZ, osób z astmą aspirynową, osób, które przyjmują inne NLPZ, osób ze skazą krwotoczną, z nadciśnieniem tętniczym, z zaburzeniami krzepnięcia krwi, z ciężką niewydolnością serca, nerek lub wątroby, z chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy, osób, u których wystąpiło krwawienie lub perforacja przewodu pokarmowego, osób z wrzodziejącym zapaleniem jelita lub chorobą Leśniowskiego-Crohna, osób chorych na ospę wietrzną.

Na tym nie koniec ostrzeżeń dotyczących ibuprofenu. Ostrożność trzeba zachować w przypadku zaburzeń czynności serca, nerek i wątroby, takich chorób jak toczeń rumieniowaty lub mieszana choroba tkanki łącznej oraz choroby układu pokarmowego i układu krążenia. Osoby z tymi schorzeniami powinny skonsultować się z lekarzem przed zastosowaniem lekarstwa z ibuprofenem, podobnie powinny zrobić osoby przyjmujące niektóre leki, jak np. kwas acetylosalicylowy i inne NLPZ, leki przeciwzakrzepowe, glikozydy nasercowe, leki obniżające ciśnienie krwi, leki moczopędne, selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, metotreksat, cyklosporyna, antybiotyki chinolonowe, kortykosteroidy. Aby upewnić się, czy można bez obaw stosować leki z ibuprofenem, zawsze trzeba dokładnie przeczytać ulotkę!

Jakie są ogólne zalecenia dotyczące dawkowania ibuprofenu?

Prawidłowe dawkowanie ibuprofenu jest kluczowe, aby osiągnąć skuteczne działanie leku i zmniejszyć ryzyko skutków ubocznych. W aptece można kupić ibuprofen bez recepty w różnych postaciach i dawkach, aby uniknąć błędów w dawkowaniu, należy sprawdzić na ulotce, jak się stosuje dany lek. Zwykle dawkę ustala się w zależności od wieku, choć u małych dzieci stosuje się przelicznik wagowy. Dzieciom od 3. miesiąca życia do 6. roku życia zaleca się podawać dawkę dobową 20-30mg/1kg masy ciała podzieloną na 2-3 dawki jednorazowe po 5-10mg/kg masy ciała, przy czym zawsze przed podaniem należy się skonsultować z lekarzem. U najmłodszych wskazane są leki z ibuprofenem w postaci zawiesiny lub syropu, gdyż łatwiej wówczas obliczyć prawidłową dawkę.

Maksymalna dobowa dawka dla dzieci od 6. do 9. roku życia wynosi 600mg (zwykle 200mg trzy razy na dobę w odstępach 8-godzinnych), a od 9. do 12. roku życia – 800mg (zwykle 200mg maksymalnie 4 razy na dobę w odstępach 6-godzinnych). U młodzieży od 12. roku życia i u dorosłych jednorazowa dawka wynosi 200-400mg, można ją powtarzać co 4-6 godzin, przy czym nie można przekraczać dobowej dawki wynoszącej 1200mg. Ibuprofen przyjmowany w postaci tabletek lub kapsułek należy popijać dużą ilością wody, można go stosować na pusty żołądek, jednakże najlepiej przyjmować go po posiłku lub podczas jedzenia. Pozwoli to zmniejszyć ryzyko podrażnienia żołądka i wystąpienia potencjalnych działań niepożądanych ze strony układu pokarmowego.

Lekarstwa z ibuprofenem są stosunkowo bezpieczne, o ile przestrzega się zaleceń lekarza i producenta. Niemniej jednak nie jest to lek, który można stosować często. Powinno się go zażywać wyłącznie wtedy, gdy jest to naprawdę potrzebne. Ponadto zaleca się przyjmować jak najmniejszą skuteczną dawkę przez możliwie jak najkrótszy czas. Trzeba również przestrzec przed ryzykiem dublowania leków, które zawierają ibuprofen. Ibuprofen jest nazwą substancji leczniczej, którą na rynku można znaleźć pod różnymi nazwami handlowymi. Nie są to tylko typowe leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, ale i leki wskazane w leczeniu objawów zapalenia zatok, które oprócz ibuprofenu zawierają też leki na katar takie jak pseudoefedryna.

Warto wiedzieć, że ibuprofen na gorączkę można stosować naprzemiennie z paracetamolem. Taki schemat leczenia wykorzystuje się głównie u dzieci, u których występuje trudna do zbicia gorączka. W przypadku, gdy konieczne jest naprzemienne podawanie ibuprofenu i paracetamolu, trzeba robić to bardzo ostrożnie – nie wolno przekraczać zalecanych dawek obu substancji leczniczych, trzeba też ściśle przestrzegać czterogodzinnego odstępu między kolejnymi dawkami – co 4 godziny podaje się na zmianę ibuprofen i paracetamol w dawkach odpowiednich do masy ciała dziecka.

Jakie skutki uboczne może przynieść stosowanie ibuprofenu?

Lek ten jest zwykle dobrze tolerowany, choć u niektórych mogą wystąpić mniej lub bardziej nasilone skutki uboczne stosowania ibuprofenu. Wśród najczęstszych działań niepożądanych wymienia się ból brzucha, nudności, wymioty, biegunkę, niestrawność, ból i zawroty głowy, nieżyt nosa, świąd skóry, pokrzywkę, wysypkę, zmęczenie, drażliwość, zaburzenia czynności nerek i wątroby, obrzęki.

Jako skutki uboczne stosowania ibuprofenu wymienia się też m.in. silne reakcje nadwrażliwości (np. obrzęk twarzy, języka i krtani, hipotensja, wstrząs, skurcz oskrzeli), ciężkie reakcje skórne (zespół DRESS), rumień wielopostaciowy, zespół Stevensa-Johnsona, toksyczne martwicze oddzielanie się naskórka, wrzody, perforację lub krwawienie z przewodu pokarmowego, zaburzenia widzenia. Co więcej, ibuprofen należy do grupy leków, które stosowane przez dłuższy czas mogą w niewielkim stopniu zwiększać ryzyko udaru lub zawału! W przypadku wystąpienia jakichkolwiek działań niepożądanych należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza!

Jak długo można zażywać ibuprofen?

Ibuprofen to lek przeznaczony wyłącznie do krótkotrwałego stosowania. Zarówno dzieci, jak i osoby dorosłe mogą go przyjmować nie dłużej niż przez 3 dni bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem. Jeśli lek nie zapewnia oczekiwanego efektu – objawy nie ustępują lub się nasilają, trzeba umówić się na wizytę u lekarza. Preparaty z ibuprofenem stosowane dłużej niż jest to zalecane, zwiększają ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.

Czy ibuprofen można stosować w ciąży i podczas karmienia piersią?

Jeśli chodzi o leki przeciwbólowe, to w przypadku kobiet w ciąży i mam karmiących piersią lekiem pierwszego wyboru jest paracetamol. Stosowanie ibuprofenu w ciąży nie jest zalecane, a w trzecim trymestrze jest wręcz przeciwwskazane! U nienarodzonego dziecka może spowodować zaburzenia czynności nerek. Dodatkowo może przyczynić się do zwiększenia skłonności do krwawienia u matki i dziecka, jak również wpłynąć na opóźnienie lub wydłużenie okresu porodu. Leki z ibuprofenem mogą prowadzić do zwężenia przewodu tętniczego w sercu dziecka, a także do zmniejszenia ilości płynu owodniowego.

W pierwszym trymestrze skutki uboczne stosowania ibuprofenu mogą obejmować poronienie, dlatego coraz głośniej mówi się, że nie należy go stosować zaraz na początku ciąży. Właściwie jedyny czas, gdy można przyjmować ibuprofen, to drugi trymestr. Jest to jednak dopuszczalne tylko w sytuacjach, gdy jest to bezwzględnie konieczne. Kobieta może wtedy przyjmować lekarstwa z ibuprofenem na wyraźne zalecenie lekarza i z zachowaniem środków ostrożności.

Preparaty z ibuprofenem można natomiast stosować w okresie karmienia piersią. Wprawdzie ibuprofen przenika do mleka matki, ale są to ilości, które nie mają negatywnego wpływu na dziecko karmione piersią. Oczywiście w tym czasie lek należy stosować w najniższych zalecanych dawkach przez jak najkrótszy czas. Ponadto przed zastosowaniem należy się skonsultować z lekarzem! Trzeba mieć też na uwadze, że leczenie ibuprofenem może powodować przejściowe problemy z płodnością.

Większość z nas stosuje ibuprofen na gorączkę i ból. Jest skuteczny i dostępny bez recepty. Jednakże nie można zapominać, że niewłaściwe dawkowanie ibuprofenu może powodować bardzo poważne powikłania. Lekarze i farmaceuci przestrzegają przed nadużywaniem leków przeciwbólowych i przypominają, że są to środki wyłącznie do krótkotrwałego stosowania!

Autor wpisu: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa. Redaktor bloga jestemmama.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.