Kiedy nie można latać samolotem?

mgr farm. Katarzyna Borowiec

Czy każdy może latać samolotem? Nie jest to bezzasadne pytanie! Okazuje się, że wiele stanów chorobowych całkowicie lub czasowo wyklucza możliwość podróży lotniczych. Ponadto latanie może wywoływać różne uciążliwe dolegliwości, a nawet poważne schorzenia. Co robić, aby im zapobiegać? Jak powinna wyglądać bezpieczna podróż samolotem?

Spis treści:

• Bezwzględne przeciwwskazania do latania samolotem
• Względne przeciwwskazania – kiedy latanie wymaga konsultacji lekarskiej?
• Czasowe ograniczenia w lataniu samolotem
• Przygotowanie do lotu przy problemach zdrowotnych
• Praktyczne porady dotyczące bezpiecznego latania

Bezwzględne przeciwwskazania do latania samolotem

Samolot stał się równie popularnym środkiem transportu co pociąg, autokar i samochód. W odróżnieniu jednak od tych środków komunikacji lądowej latanie podlega różnym obostrzeniom dotyczącym zdrowia pasażerów. 

Z czym związane jest niebezpieczeństwo latania samolotem? Jest ono związane z tym, jakie warunki panują w samolocie lecącym na wysokości ponad 10000 metrów nad poziomem morza, czyli między innymi z mniejszą ilością tlenu, znacznymi wahaniami ciśnienia, przesuszonym powietrzem, a także z czasowym unieruchomieniem. Jak wyglądają przeciwwskazania do latania samolotem?

Stany medyczne wykluczające podróż lotniczą 

Do przeciwwskazań do latania samolotem zalicza się różne poważne stany, zaburzenia i schorzenia, w przypadku których podczas lotu może dojść do nagłego pogorszenia stanu zdrowia, jak również schorzenia, które mogą stwarzać jakiekolwiek ryzyko dla współpasażerów. 

Latać nie mogą przede wszystkim osoby z chorobami układu sercowo-naczyniowego – w szczególności z niewyrównanymi zaburzeniami. Do bezwzględnych przeciwwskazań do latania zalicza się głównie: 

• niedawno przebyty zawał serca – 7-10 dni przed lotem

• niedawne wszczepienie bajpasów – w ciągu ostatnich 10-14 dni

• nieustabilizowaną arytmię

• niewyrównaną niewydolność serca

• zaostrzenie choroby wieńcowej

• nieustabilizowane nadciśnienie 

W przypadku, gdy minęło już trochę czasu, pacjent jest stabilny i lekarz nie widzi przeciwwskazania do podróży samolotem, latanie samolotem po zawale jest dozwolone. Warto podkreślić, że osoby chorujące na nadciśnienie, których stan jest ustabilizowany, także mogą latać. 

A co z kwestią latanie samolotem a rozrusznik serca? Rozrusznik serca nie jest przeciwwskazaniem do latania – jedynie trzeba tu zaznaczyć fakt, że osoba z rozrusznikiem nie może przechodzić przez bramki na lotnisku! 

Choroby zakaźne a transport lotniczy 

Ze względu na warunki, jakie panują w samolocie i zagrożenie dla innych pasażerów, wszelkie aktywne choroby zakaźne (przede wszystkim takie, które rozprzestrzeniają się drogą kropelkową i powietrzną, np. grypa, Covid-19, ospa) wykluczają możliwość latania.

Krytyczne stany zdrowotne uniemożliwiające lot 

Kiedy nie można latać samolotem? Przeciwwskazaniem są stany krytyczne wymagające stałej opieki lekarskiej. Kto nie może latać samolotem? Osoby z bezpośrednim stanem zagrożenia życia! W sytuacji konieczności przetransportowania takiego pacjenta wskazany jest transport karetką, ewentualnie specjalny lotniczy transport medyczny, gdzie będzie on pod opieką specjalistów, którzy mają do dyspozycji niezbędny sprzęt.

Względne przeciwwskazania – kiedy latanie wymaga konsultacji lekarskiej? 

Nie wszystkie choroby całkowicie wykluczają podróże samolotem. Jednakże osoby ze schorzeniami, które za chwilę wymienimy, muszą przed planowaniem lotu skonsultować się z lekarzem. Zwykle zlecane jest też wykonanie badań, aby sprawdzić, czy lot nie będzie stwarzał za dużego obciążenia dla zdrowia.

Osoby z chorobami przewlekłymi powinny uzyskać od lekarza rodzinnego lub specjalisty, np. kardiologa lub neurologa zaświadczenie o braku przeciwwskazań do podróży samolotem. Należy jednak wiedzieć, że nawet mimo takiego zaświadczenia obsługa może poprosić o konsultację własne służby medyczne, co może skończyć się odmową wpuszczenia pasażera na pokład samolotu.

Choroby układu krążenia a podróże lotnicze 

Do chorób układu krążenia, które stanowią względne przeciwwskazania do latania, zalicza się m.in. 

• niedokrwistość sierpowatokrwinkową (anemią sierpowatą)

• niewydolność żył głębokich

• zastoinową niewydolność serca

• dławicę piersiową

• zakrzepicę

• niedawno przebyty udar mózgu 

Podobnie jak w przypadku zawału również latanie samolotem po udarze jest możliwe, o ile pacjent czuje się dobrze i lekarz stwierdzi, że lot nie stwarza dla niego żadnego zagrożenia. 

Choroby układu oddechowego ograniczające możliwość lotu 

Kto nie może latać samolotem? Zwykło się uważać, że latać nie mogą osoby, które mają choroby układu sercowo-naczyniowego. To fakt, ale oprócz nich jest też spora grupa osób, mających inne schorzenia, które wymagają konsultacji lekarskiej przed lotem, są to osoby m.in. z: 

• przewlekłą obturacyjną chorobą płuc

• rozedmą płuc

• chorobami śródmiąższowymi płuc

• odmą opłucnową

• nadciśnieniem płucnym 

I choć nie są to stany bezpośrednio związane z układem krążenia ani z układem oddechowym, to z latania muszą na pewien czas zrezygnować też osoby ze zwiększonym ciśnieniem wewnątrzczaszkowym, chorobą dekompresyjną lub osoby, które nurkowały w ciągu 12-24 godzin przed lotem. 

Problemy neurologiczne i psychiczne podczas podróży samolotem 

A jak przedstawia się kwestia – latanie samolotem a choroby neurologiczne i psychiczne? Przed lotem ze swoim lekarzem muszą się skonsultować m.in. osoby chorujące na schorzenia neurodegeneracyjne, np. stwardnienie rozsiane lub chorobę Parkinsona. 

Do samolotu mogą nie zostać wpuszczone osoby, które przejawiają objawy chorób psychicznych i zaburzeń psychotycznych. Ze względu na ich niestabilność może dochodzić do potencjalnie niebezpiecznych sytuacji podczas lotu.

Czasowe ograniczenia w lataniu samolotem

Czasem ze względu na stan zdrowia trzeba odłożyć podróż samolotem w czasie, jednakże już po opanowaniu schorzenia można latać bez problemów i bez ograniczeń.

Podróż lotnicza po zabiegach operacyjnych i urazach 

Jak wygląda latanie samolotem po operacji? Lot samolotem nie jest możliwy w przypadku osób, które niedawno przeszły operację lub doszło u nich do urazu jamy brzusznej, twarzoczaszki, gałki ocznej lub mózgu. Ponadto wiele mniej lub bardziej inwazyjnych zabiegów operacyjnych może „przesunąć” lot. 

Przykładowo po operacji zaćmy należy zaczekać przynajmniej dobę, po zabiegach laparoskopowych – 4-5 dni, po operacji przepukliny – około 10 dni, a po operacji kolana – trzy tygodnie. Każdy pacjent po zabiegu operacyjnym musi się skonsultować w sprawie planowanego lotu ze swoim lekarzem prowadzącym! 

A jak wygląda sytuacja – latanie samolotem po złamaniu? Nie trzeba odwoływać wylotu, pod warunkiem, że minęło przynajmniej 48 godzin od założenia opatrunku gipsowego. Problemem może być jednak latanie samolotem z gipsem założonym powyżej kolana. W takiej sytuacji wymagane jest wykupienie dodatkowego miejsca, aby móc podróżować z wyprostowaną nogą. Jeśli gips jest założony np. na ręce lub poniżej kolana, nie ma takiej potrzeby. 

Ciąża i połóg a latanie samolotem 

A co z kwestią – latanie samolotem a ciąża? Nie jest to jednoznaczne. Ciąża przebiegająca bez komplikacji nie jest przeciwwskazaniem do lotów. Jednakże zawsze trzeba się najpierw skonsultować z lekarzem. Linie lotnicze mają też swoje własne obostrzenia. I tak, kobiety będące po 28. tygodniu ciąży lub po 32. tygodniu ciąży muszą okazać zaświadczenie od położnej lub lekarza, które potwierdza planowany termin porodu oraz prawidłowy przebieg ciąży. 

Kiedy nie można latać samolotem w ciąży? W przypadku ciąż pojedynczych po 36. tygodniu, a w przypadku ciąż mnogich – po 32. tygodniu. 

Przeciwwskazaniem zdrowotnym do latania w ciąży będą powikłania takie jak np. krwawienie lub ryzyko krwawienia z dróg rodnych oraz duże ryzyko poronienia lub przedwczesnego porodu, a ponadto choroby matki, np. schorzenia układu sercowo-naczyniowego. 

A co z niemowlakami? Czy można brać na pokład samolotu niemowlaki? Zasadniczo zdrowy noworodek może latać już po ukończeniu 1. tygodnia życia. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że większość linii lotniczych zabrania lotów dzieciom poniżej 1. miesiąca życia. 

Ostre infekcje i stany zapalne – kiedy odłożyć lot? 

Stany zapalne i ostre infekcje to powód do tego, aby przełożyć swój lot. Trudne warunki w samolocie mogą nasilić objawy i spowodować pogorszenie stanu zdrowia. Kluczowe są tu m.in. zagadnienia – latanie samolotem a problemy z zębami oraz latanie samolotem a zapalenie ucha. Podczas lotu osoby, które mają bolący ząb lub są bezpośrednio po ekstrakcji zęba, a także osoby bólem ucha i z zapaleniem ucha, mogą doświadczać ekstremalnie nasilonych bólów! 

Ogromnym problemem są stany przebiegające z zatkaniem trąbki Eustachiusza. Ma to związek z kwestią – latanie samolotem a ciśnienie. Podczas wznoszenia i schodzenia samolotu ciśnienie w uchu środkowym jest inne niż ciśnienie zewnętrzne. Wyrównanie ciśnienia jest zadaniem trąbki Eustachiusza, jeśli nie pracuje ona prawidłowo, może dojść np. do uszkodzenia błony bębenkowej.

Przygotowanie do lotu przy problemach zdrowotnych 

Osoby, które mają jakieś problemy zdrowotne, przed lotem muszą pomyśleć nie tylko o biletach, dokumentach i bagażu, ale przede wszystkim o przygotowaniach uwzględniających wizytę u lekarza, dodatkowe badania i zakup leków. 

Konsultacja lekarska przed podróżą lotniczą 

Dla własnego bezpieczeństwa i dla komfortu podczas lotu osoby z chorobami przewlekłymi powinny przed podróżą skonsultować się z lekarzem. Mało tego, jest to także zalecane osobom, które czeka długi lot – co najmniej 8-godzinny. 

Leki i suplementy wspomagające podczas lotu 

Lekarz może zlecić stosowanie dodatkowych leków i suplementów diety, szczególnie dotyczy to środków usprawniających przepływ krwi, np. z hesperydyną i diosminą. Profilaktyczne stosowanie tych preparatów ogranicza ryzyko incydentów zakrzepowych. 

Osoby, które zmagają się z przesuszonymi śluzówkami jamy ustnej i gardła, mogą stosować np. nawilżające pastylki do ssania. Nie można też zapominać o problemie – latanie samolotem a choroba lokomocyjna. Osoby, które odczuwają mdłości i zawroty głowy, mogą przyjmować leki na chorobę lokomocyjną, np. takie na bazie wyciągu z kłącza imbiru. 

Specjalne środki ostrożności dla pasażerów z grup ryzyka 

Pasażerowie z grup ryzyka powinni poinformować o swoim stanie personel pokładowy, który będzie mógł przygotować się na to, że może być konieczne udzielenie pomocy. Potencjalnym problemem może się okazać np. latanie samolotem a epilepsja, latanie samolotem a cukrzyca oraz latanie samolotem a astma. 

Osoby chore na padaczkę powinny mieć ze sobą nie tylko odpowiednie leki, ale i wytyczne, co zrobić na wypadek ataku. Diabetycy muszą mieć zapas nie tylko leków i insuliny, ale i glukometr oraz niezbędne akcesoria. Również astmatycy powinni mieć przy sobie inhalator z szybko działającymi lekami.

Praktyczne porady dotyczące bezpiecznego latania

Co zrobić, aby lot minął w spokoju i bez ryzyka zakrzepicy? Jest kilka sposobów, które warto zastosować podczas lotu, dzięki nim z pewnością można uniknąć niektórych nieprzyjemności związanych z podróżą samolotem.

Profilaktyka zakrzepicy podczas długich lotów 

Szczególną uwagę należy zwrócić na zagadnienie – latanie samolotem a zakrzepica. Sama zakrzepica lub choroba żylakowa to nie są schorzenia, które są bezwzględnym przeciwwskazaniem do latania, jednakże trzeba mieć świadomość, że długie loty (powyżej 8 godzin) znacząco zwiększają ryzyko powstawania zakrzepów. Wpływ na to ma m.in. zmniejszona ilość tlenu w kabinie, odwodnienie oraz unieruchomienie. 

Jakie są sposoby na zmniejszenie ryzyka powstawania zakrzepów podczas wielogodzinnych lotów? Przede wszystkim trzeba dbać o prawidłowe nawodnienie organizmu zarówno przed lotem, jak i w jego trakcie – nie należy spożywać kofeiny i alkoholu. 

Ponadto należy założyć wygodne, luźne ubranie i wygodne buty, nie należy zakładać nogi na nogę. Świetnym rozwiązaniem są rajstopy lub pończochy uciskowe. Co więcej, w trakcie lotu należy co godzinę robić kilka ćwiczeń w pozycji siedzącej lub przespacerować się po samolocie.

Radzenie sobie z dolegliwościami uszu i zatok w trakcie lotu 

Dla wielu osób istotne jest także zagadnienie – latanie samolotem a problemy z uszami. W wyniku nagłej zmiany ciśnienia pasażerowie mogą doświadczać uczucia zatykania uszu, bólu zatok i głowy. Sposobem na to, aby uniknąć takiego dyskomfortu, jest żucie gumy lub ssanie cukierków. Można też kupić specjalne zatyczki do uszu z filtrem redukującym ciśnienie.

Apteczka podróżna – niezbędne leki podczas podróży lotniczych 

Osoby przyjmujące długotrwale leki muszą mieć przy sobie wszystkie stosowane preparaty (jeśli są to leki na receptę, należy mieć ze sobą receptę lub zaświadczenie lekarskie). Należy je umieścić w bagażu podręcznym. W ten sposób w każdej chwili będzie można zażyć odpowiedni preparat. Przydatne mogą też być środki na popularne dolegliwości, np. na ból głowy i leki na chorobę lokomocyjną. 

Na koniec trzeba jasno powiedzieć, że osoby z chorobami przewlekłymi, osoby, które niedawno przeszły operację lub doznały większego urazu, osoby z chorobą zakaźną oraz kobiety w ciąży przed podróżą samolotem muszą umówić się na wizytę u lekarza. Ponadto muszą sprawdzić wytyczne wybranych linii lotniczych, ponieważ każda z nich ma swoje własne zasady dotyczące przeciwwskazań do lotu. Oczywiście nie będą one bardzo od siebie odbiegać, ale warto się upewnić, jak sytuacja wygląda u danego przewoźnika.

Autor wpisu: mgr farm. Katarzyna Borowiec, i-Apteka.pl Farmaceutka z niemałym już doświadczeniem. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia, opieka farmaceutyczna.