Odstawienie tabletek antykoncepcyjnych – jak to zrobić z głową i jakich skutków można się spodziewać?

mgr farm. Katarzyna Borowiec

Wiele kobiet przyjmuje antykoncepcję hormonalną, czasem jednak przychodzi moment, że tabletki trzeba odstawić. Przyczyn tego może być dużo, ale niezależnie od tego, co jest powodem konieczności przerwania kuracji, należy mieć świadomość, że kobiety, które przestają regularnie dostarczać organizmowi określoną dawkę hormonów, doświadczają różnych skutków ubocznych.

Spis treści:

• Kiedy i dlaczego odstawić tabletki antykoncepcyjne?
• Jak prawidłowo odstawić tabletki antykoncepcyjne?
• Skutki odstawienia tabletek antykoncepcyjnych
• Pozytywne efekty odstawienia antykoncepcji
• Płodność po odstawieniu tabletek
• Przygotowanie do odstawienia tabletek

Kiedy i dlaczego odstawić tabletki antykoncepcyjne?

Odstawienie tabletek antykoncepcyjnych nie jest łatwe, organizm przyzwyczajony do stałej porcji hormonów może negatywnie na to zareagować. Czasem jednak nie ma wyjścia, przerwanie stosowania antykoncepcji hormonalnej jest konieczne. Jakie są najczęstsze przyczyny odstawiania tabletek antykoncepcyjnych?

Najczęstsze powody odstawienia antykoncepcji

Kiedy odstawić tabletki antykoncepcyjne? Do przerwania stosowania tabletek antykoncepcyjnych mogą skłonić kobietę różne powody. Zazwyczaj chodzi o chęć zajścia w ciążę, ale przyczyn może być więcej. Czasem konieczne jest to z powodów zdrowotnych, np. skutki uboczne antykoncepcji są zbyt dotkliwe. Zdarza się, że odstawienie tabletek antykoncepcyjnych jest wymagane, gdyż hormony zaostrzają istniejące stany chorobowe lub wchodzą w interakcję z innymi lekami.

Czynnikiem, który może skłonić do zaprzestania przyjmowania pigułek, jest też chęć zmiany metody antykoncepcyjnej, np. na implant antykoncepcyjny lub wkładkę wewnątrzmaciczną. Czasem przyczyna jest jeszcze bardziej prozaiczna, kobieta po prostu chce zrobić przerwę po długotrwałym stosowaniu hormonów.

Planowanie ciąży

Kobiety decydują się na odstawienie antykoncepcji, gdy zaczynają myśleć o dziecku. Chęć zajścia w ciążę jest jednym z najczęstszych powodów, dla których kobiety rezygnują z pigułek z hormonami.

Skutki uboczne tabletek antykoncepcyjnych

Choć antykoncepcja hormonalna jest wygodna i skuteczna, to nie jest to najlepsza opcja dla wszystkich kobiet. Niestety stosowanie pigułek antykoncepcyjnych obciążone jest dość wysokim ryzykiem występowania działań niepożądanych. Ze względu na stopień nasilenia skutków ubocznych wiele kobiet rezygnuje z przyjmowania hormonów.

Najczęstszymi skutkami ubocznymi są bóle głowy, migreny, nudności, wzdęcia, przyrost masy ciała, zatrzymanie wody w organizmie, zmiany nastroju, tkliwość piersi, nieregularne krwawienia, obniżone libido i trądzik. Ponadto zdarzają się poważniejsze działania niepożądane jak zwiększone ryzyko chorób zakrzepowo-zatorowych i nowotworów (np. raka szyjki macicy, raka piersi), zaburzenia metaboliczne i problemy z wątrobą.

Jak prawidłowo odstawić tabletki antykoncepcyjne?

Zasadniczo nie powinno się odstawiać antykoncepcji hormonalnej z dnia na dzień, powinno się to przeprowadzić w odpowiedni sposób. Istotną kwestią jest to, czy można samemu odstawić tabletki antykoncepcyjne? Tak, choć zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest zrobienie tego pod nadzorem lekarza.

Jeśli kobieta chce zrobić to na własną rękę, powinna dokładnie przeczytać ulotkę danego preparatu, znajdują się tam informacje dotyczące tego, jak stosować pigułki i co zrobić, aby bezpiecznie przerwać ich stosowanie. Jak odstawić tabletki antykoncepcyjne?

Dokończenie blistra – krok po kroku

Jak bezpiecznie odstawić tabletki antykoncepcyjne? Lekarze zalecają, aby nie odstawiać tabletek w środku opakowania. Należy dokończyć aktualnie stosowany blister. Należy tak postąpić bez względu na to, jaki rodzaj tabletek jest stosowany, czy są to tabletki jedno-, czy też dwuskładnikowe. Po zakończeniu opakowania nie należy rozpoczynać kolejnego.

Nagłe odstawienie – kiedy jest konieczne?

Czasem jednak konieczne jest nagłe odstawienie tabletek antykoncepcyjnych. Dzieje się tak w przypadku wystąpienia chorób zakrzepowo-zatorowych, zawału serca, udaru niedokrwiennego mózgu, nadciśnienia tętniczego, nowotworów hormonozależnych, chorób wątroby, migren, niewyjaśnionego, silnego krwawienia lub plamienia.

Należy pamiętać, że skuteczność antykoncepcji hormonalnej jest bardzo wysoka, ale nie jest 100%-owa. Tym samym w niektórych przypadkach mimo przyjmowania pigułek kobieta może zajść w ciążę. Zdarza się to rzadko i najczęściej jest konsekwencją błędów popełnianych podczas stosowania tabletek. Gdy ciąża zostanie potwierdzona, trzeba od razu odstawić antykoncepcję!

Konsultacja z ginekologiem

Jak bezpiecznie odstawić antykoncepcję? Jeśli występują jakiekolwiek wątpliwości, należy o tym porozmawiać ze swoim lekarzem. Ginekolog doradzi, kiedy najlepiej to zrobić i powie, czego można się spodziewać po przerwaniu kuracji. Na konsultację warto się umówić, jeśli odstawienie tabletek antykoncepcyjnych jest motywowane chęcią zajścia w ciążę. Lekarz zleci wówczas dodatkowe badania i specjalne preparaty (głównie zawierające kwas foliowy).

Skutki odstawienia tabletek antykoncepcyjnych

Co się dzieje po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych? Organizm musi sobie radzić bez dostarczanych z zewnątrz hormonów i powoli zaczyna przywracać naturalny cykl menstruacyjny. Warto zauważyć, że im dłuższej kobieta stosowała tabletki antykoncepcyjne, tym dłużej może potrwać proces powrotu do równowagi hormonalnej.

Zanim organizm dostosuje się do nowej sytuacji, kobieta może odczuwać spory dyskomfort. Zwykle jest to przejściowe i po jakimś czasie uciążliwe objawy ustępują. Na jakie skutki odstawienia tabletek antykoncepcyjnych trzeba się przygotować?

Zmiany w cyklu miesiączkowym

U większości kobiet musi minąć kilka miesięcy, aby cykl menstruacyjny się unormował. Warto pamiętać, że pierwsze plamienie po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych pojawiające się zwykle po kilku dniach nie jest właściwą miesiączką, jest to tzw. krwawienie z odstawienia. Dodać trzeba, że zmianom w cyklu menstruacyjnym mogą towarzyszyć dość silne bóle podbrzusza po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych.

Brak miesiączki lub nieregularne krwawienia

Zdarza się, że pierwsze miesiączki po odstawieniu tabletek są nieregularne lub opóźnione. Co więcej, krwawienie może być bardziej obfite i bolesne. Nie powinien dziwić także brak okresu po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych. Organizm różnie reaguje, gdy przystosowuje się do życia bez stałej dawki hormonów zewnętrznych.

Warto jednak powiedzieć, że w przypadku, gdy po 6 miesiącach miesiączka się nie pojawi, zamiast zastanawiać się, jak wywołać okres po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych, trzeba iść do lekarza! Brak miesiączki może mieć bowiem poważniejsze przyczyny.

Powrót objawów sprzed antykoncepcji

W przypadku kobiet, które stosowały antykoncepcję hormonalną jako lek np. na nieregularne miesiączki, trądzik lub inne dolegliwości, to niestety po odstawieniu tabletek objawy te mogą powrócić. Typowy jest także ból jajników po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych, jest on związany z tym, że wraca comiesięczna owulacja.

Zmiany skórne – trądzik i łojotok

Po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych pogarsza się stan skóry. Dużym problemem staje się łojotok, zwiększa się produkcja sebum, przez co skóra nieestetycznie się świeci. Co gorsza, znacząco nasila się też trądzik po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych.

Wypadanie włosów

Częste objawy po odstawieniu tabletek to nadmierne przetłuszczanie się i wypadanie włosów. Wypadanie włosów jest skutkiem nagłego spadku poziomu estrogenów.

Wahania nastroju i PMS

Typowe jest, że po odstawieniu tabletek pojawiają się wahania nastroju, czasem też zmęczenie i senność. Jest to normalna reakcja na zmiany hormonalne zachodzące w organizmie. Ponadto powracają objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS) – u wielu kobiet są bardziej nasilone niż były przed antykoncepcją.

Pozytywne efekty odstawienia antykoncepcji

Oczywiście nie wszystkie skutki odstawienia tabletek antykoncepcyjnych są negatywne. Jeśli kobieta przerwała stosowanie antykoncepcji hormonalnej z powodu występujących działań niepożądanych, dość szybko zauważy pozytywne efekty. Co się dzieje po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych?

Wzrost libido

Jedną z przyjemnych korzyści po odstawieniu antykoncepcji jest wzrost libido. Kobieta najczęściej zaczyna odczuwać większą ochotę na seks.

Spadek masy ciała

Należy pamiętać, że czasem w efekcie burzy hormonalnej zwiększa się apetyt i pogarsza się metabolizm, przez co niektóre kobiety mogą zauważyć duży brzuch po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych. Jednakże jest to chwilowe. W dłuższej perspektywie po ich odstawieniu widać wyraźny spadek masy ciała i zmniejszenie opuchlizny. Jest to związane z tym, że antykoncepcja hormonalna sprzyja zatrzymywaniu wody, więc po jej odstawieniu, problem ten znika.

Poprawa nawilżenia pochwy

Odstawienie antykoncepcji oznacza koniec dyskomfortu związanego z suchością pochwy. Niestety gorsze nawilżenie pochwy to częsta przypadłość u kobiet, które stosują tabletki z hormonami.

Stabilizacja samopoczucia

Pozytywne skutki odstawienia tabletek antykoncepcyjnych dotyczą także stopniowego stabilizowania się samopoczucia. Ustępują wahania nastroju, które wcześniej mogły być bardzo trudne do zniesienia.

Płodność po odstawieniu tabletek

Czy płodność wraca od razu po przerwaniu stosowania hormonów? Właściwie tak, często już w pierwszym cyklu pojawia się owulacja, a to oznacza, że może dojść do zapłodnienia. Zazwyczaj jednak nie dzieje się to tak szybko. Uważa się, że kobietom, które starają się zajść w ciążę po odstawieniu tabletek, udaje się to w ciągu 3-6 miesięcy.

Jednocześnie trzeba przypomnieć, że kobiety, które nie planują ciąży po odstawieniu tabletek, powinny koniecznie stosować inne metody antykoncepcji.

Przygotowanie do odstawienia tabletek

Jak przygotować się do odstawienia tabletek antykoncepcyjnych? Nie ma konieczności wprowadzania specjalnych przygotowań, jednakże kilka prostych rzeczy jest w stanie łatwiej przejść przez ten proces. Przede wszystkim trzeba mieć świadomość, jakie negatywne skutki odstawienia tabletek antykoncepcyjnych mogą wystąpić, żeby wiedzieć, na co zwracać uwagę.

Jakie badania wykonać?

Przed odstawieniem pigułek nie trzeba robić badań, jednak warto skontrolować stan zdrowia po zakończeniu stosowania antykoncepcji. Jakie badania zrobić po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych? Warto wykonać m.in.:

• morfologię
• próby wątrobowe
• poziom glukozy na czczo
• badanie ogólne moczu
• badania hormonalne, m.in. TSH, FSH, LH, progesteron

Zaleca się też zgłosić do ginekologa na podstawowe badania ginekologiczne i USG dróg rodnych. Ponadto w przypadku niektórych kobiet konieczne może być wykonanie badań krzepliwości krwi. Więcej badań zlecanych jest kobietom, które planują zajść w ciążę.

Suplementacja i witaminy

Organizm w okresie adaptacji potrzebuje wsparcia. Szczególnie ważne jest stosowanie zdrowej diety i suplementacji, aby zadbać o podaż składników, na niedobory których kobieta po odstawieniu antykoncepcji może być bardziej narażona. Jakie witaminy po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych są potrzebne?

Niezbędne są składniki, które wspierają funkcjonowanie organizmu – głównie układu hormonalnego i nerwowego. Dodatkowo wskazane są substancje wspomagające utrzymanie dobrej kondycji włosów i skóry, gdyż odstawienie antykoncepcji ma na nie bardzo zły wpływ. Jest to m.in. witamina C, witamina E, witaminy B (w tym kwas foliowy), witamina D, magnez, cynk, selen.

Wsparcie wątroby

Antykoncepcja hormonalna obciąża wątrobę, warto więc zadbać o jej kondycję. Zaleca się zwrócić uwagę na dietę, nie powinno się jeść np. dań smażonych, produktów tłustych i ciężkostrawnych oraz pić alkoholu. Codzienna dieta powinna być lekkostrawna. Ważne jest także prawidłowe nawodnienie organizmu. Dodatkowo można stosować preparaty wspomagające wątrobę, zwłaszcza z fosfolipidami, wyciągami z karczocha i ostropestu plamistego.

Regulacja cyklu hormonalnego

Nawet do 6 miesięcy może zająć powrót hormonów do równowagi. Tyle mniej więcej trzeba czekać, aż ureguluje się cykl menstruacyjny. W tym czasie kobieta może mieć nieregularne miesiączki, krwawienia mogą być czasem skąpe, czasem obfite, mniej lub bardziej bolesne. To, jak będzie przebiegała regulacja cyklu hormonalnego, jest kwestią indywidualną.

Tabletki antykoncepcyjne to skuteczna metoda zapobiegania zajściu w ciążę, wiele kobiet chętnie ją stosuje. Przychodzi jednak czas, że trzeba odstawić antykoncepcję. Można po prostu dokończyć aktualnie stosowane opakowanie i nie kupować kolejnego, warto jednak najpierw swoją decyzję omówić z lekarzem, zwłaszcza gdy tabletki były stosowane przez lata.

Autor wpisu: mgr farm. Katarzyna Borowiec, i-Apteka.pl Farmaceutka z niemałym już doświadczeniem. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia, opieka farmaceutyczna.