Rodzaje plastrów – jak dobrać najlepszy do rany?
13.10.2025mgr farm. Jarosław Buczarski
Obecnie na rynku są dziesiątki rodzajów plastrów do stosowania na rany. Od zwykłych plastrów z opatrunkiem przez plastry na pęcherze aż po specjalistyczne opatrunki chłonne na rany z dużym wysiękiem i opatrunki z jonami srebra na rany zainfekowane. Oto nasz mały przewodnik po rodzajach plastrów i ich zastosowaniach.
Spis treści:
- Rodzaje plastrów medycznych
- Plastry według materiału wykonania
- Plastry według rodzaju rany
- Plastry specjalistyczne
- Jak wybrać odpowiedni plaster?
Rodzaje plastrów medycznych
Każdemu może się przytrafić skaleczenie lub zadrapanie, są też sytuacje, gdy jesteśmy zmuszeni samodzielnie opatrywać poważniejsze rany, dobrze więc wiedzieć, jaki plaster będzie najlepszy.
Wybór właściwego opatrunku jest kluczowy dla procesu gojenia się rany i regeneracji skóry, dlatego trzeba wiedzieć, jak dobrać plaster do rany? Pod uwagę należy brać m.in. takie czynniki jak typ rany, obecność i ilość wysięku, ryzyko zakażenia rany, a także stopień wrażliwości skóry.
Plastry klasyczne z opatrunkiem
Klasyczne plastry z opatrunkiem to produkt, który każdy ma w swoim domu. Są proste w użyciu. Zapewniają ochronę rany przed brudem i czynnikami zewnętrznymi. Mają chłonny wkład (który jest w stanie wchłonąć lekki wysięk) i warstwę klejącą. Są przeznaczone do opatrywania niewielkich zadrapań oraz drobnych otarć i skaleczeń, czyli najczęstszych ran, do których może dochodzić podczas wykonywania różnych codziennych aktywności.
Mogą one mieć różne rozmiary i kształty, zwykle sprzedawane są w zestawach po kilkanaście sztuk. Dostać je można w wersji wodoodpornej, przezroczystej lub cielistej, a także w wersji dla dzieci, czyli z kolorowymi nadrukami i postaciami z bajek. Warto wiedzieć, że alternatywą dla takich plastrów jest po prostu jałowy kompres z gazy i przylepiec.
Plastry specjalistyczne i funkcyjne
Oprócz zwykłych „plasterków” dostępne są różne rodzaje plastrów na rany, które można określić jako specjalistyczne. Są to produkty, które stosuje się na poważniejsze i rozleglejsze rany, czy też rany pooperacyjne. Specjalistyczne opatrunki mają za zadanie wspomagać leczenie rany, dlatego muszą być odpowiednio dobrane do jej potrzeb.
-
Plastry hydrokoloidowe zapewniają szczelną barierę ochronną, przepuszczając przy tym powietrze. Dobrze wchłaniają wysięk, oczyszczają ranę i przyspieszają odbudowę uszkodzonej skóry.
-
Plastry hydrożelowe rekomendowane są dla ran suchych i z niewielkim wysiękiem, tworzą wilgotne środowisko, sprzyjające procesowi regeneracji tkanek. Polecane są jako plastry na oparzenia. Ich zaletą jest to, że w ogóle nie przywierają do rany.
-
Plastry piankowe wskazane są do ran sączących się z bardzo dużym wysiękiem. Ich zadaniem jest wchłanianie płynów oraz zapobieganie maceracji tkanek otaczających ranę.
-
Plastry z jonami srebra lub innymi substancjami bakteriobójczymi i przeciwdrobnoustrojowymi (np. z miodem manuka) stosuje się na rany zakażone oraz rany zagrożone rozwojem infekcji. Pomagają oczyszczać ranę i zwalczają patogeny.
Pielęgnacja rany pooperacyjnej lub rany pourazowej wymaga stosowania profesjonalnych środków. Lekarz powinien poinformować pacjenta, jakie rodzaje plastrów opatrunkowych wybrać, a także jakie płyny antybakteryjne i maści na rany używać.
Plastry do konkretnych zastosowań
Obecnie w aptekach można kupić również plastry, które są przeznaczone do konkretnych zastosowań. Do tej grupy można zaliczyć: plastry na pęcherze, plastry na odciski, plastry na blizny i paski do zamykania ran (wskazane do ran ciętych).
Plastry według materiału wykonania
Rodzaje plastrów można dzielić, uwzględniając materiał, z którego są wykonane. To kryterium ma znaczenie nie tylko dla procesów gojenia się rany, ale i dla komfortu skóry.
Plastry tkaninowe i tekstylne
Najpopularniejsze są plastry włókninowe i tkaninowe, świetnie sprawdzają się one jako plastry do ran powierzchniowych niewielkich rozmiarów jak zadrapania i otarcia. Nie zaburzają cyrkulacji powietrza i są delikatne dla skóry.
Plastry z folii i tworzyw sztucznych
Dostępne są także plastry foliowe (wykonane np. z folii poliuretanowej), ich ważną zaletą jest to, że są przezroczyste, dzięki czemu można stale monitorować stan rany. Dobrze zabezpieczają ranę przed dostępem bakterii, zabrudzeń oraz wilgoci. Co ważne, przepuszczają powietrze i parę wodną, dzięki czemu rana oddycha. Rodzajem plastrów z tworzyw sztucznych są też opatrunki na rany z pianki poliuretanowej o właściwościach wysokochłonnych.
Plastry silikonowe i hydrokoloidowe
Plastry hydrokoloidowe wykonane są z substancji żelującej, np. karboksymetylocelulozy, pektyny i żelatyny. Gdy wejdzie ona w kontakt z wilgocią, taki opatrunek pęcznieje i tworzy miękki żel. Są one wskazane w leczeniu ran z wysiękiem, ran przewlekłych, odleżyn, oparzeń, owrzodzeń. Plastry hydrokoloidowe utrzymują optymalny poziom wilgotności, przyspieszają gojenie oraz chronią przed infekcjami.
Plastry silikonowe są wykonane z medycznego żelu silikonowego. Dobrze utrzymują wilgotność rany, działają ochronnie. Szczególnie polecane są do stosowania na skórę wrażliwą i atopową. Plastry silikonowe wskazane są również w leczeniu świeżych i starych blizn.
Plastry według rodzaju rany
W kwestii, jak dobrać plaster do rany, zostało już wspomniane, że ważnym kryterium jest rodzaj rany – jej rozmiar lub głębokość. Istotne jest także to, w jaki sposób powstała, czy był to tylko drobny uraz obejmujący naskórek, czy też poważniejsza rana powodująca uszkodzenie głębszych tkanek.
Skaleczenia i powierzchowne rany
Odpowiednim wyborem będą klasyczne plastry z opatrunkiem. Tradycyjne plastry na skaleczenia dobrze utrzymują się na skórze, zapewniają ranie dostęp powietrza, a także chronią ją przed zabrudzeniem i wodą.
Otarcia i zadrapania skóry
Plastry z opatrunkiem można też stosować na zadrapania i otarcia. Gdy rany te są głębsze i mają większy wysięk, można sięgnąć po plastry hydrokoloidowe.
Oparzenia i uszkodzenia termiczne
Oparzenia i termiczne uszkodzenia skóry wymagają odpowiedniego opatrzenia i zabezpieczenia. Im poważniejsza jest rana, tym bardziej specjalistyczny opatrunek jest potrzebny. Szczególnie sprawdzą się opatrunki hydrożelowe, które wykazują działanie chłodzące. Ponadto utrzymują one wilgotne środowisko, przyspieszają gojenie i zmniejszają ryzyko powstawania blizn pooparzeniowych.
Jeśli mamy do czynienia z raną o obfitym wysięku, to wówczas wskazane są opatrunki hydrokoloidowe, opatrunki piankowe lub opatrunki alginianowe (wykonane z włókien alginianu wapnia, cechują się silnymi właściwościami chłonnymi). Pomocne będą one również w przypadku ran przewlekłych, w tym przy odleżynach i owrzodzeniach.
Plastry specjalistyczne
Prawidłowa pielęgnacja rany pooperacyjnej i każdej innej wymaga zapewniania jej właściwych warunków do tego, aby mogła się prawidłowo zagoić i zabliźnić.
Plastry wodoodporne do kąpieli
Jednym z najczęstszych zaleceń w przypadku poważniejszych ran jest unikanie ich zamaczania. Gdy rana jest świeża, wskazane jest, aby chronić ją bardzo dokładnie przed wodą, np. podczas brania prysznica. Z pomocą przychodzą plastry wodoodporne, np. foliowe.
Plastry z substancjami leczniczymi
Czasem rana jest w takim stanie, że konieczne jest stosowanie opatrunków, które są nasączone substancjami leczniczymi chroniącymi przed zakażeniem. Najpopularniejsze plastry bakteriobójcze to plastry z jonami srebra. Srebro wykazuje silne działanie antybakteryjne, dlatego rekomendowane jest w profilaktyce i leczeniu infekcji ran.
Można je stosować w przypadku, gdy zostaną zaobserwowane objawy zakażenia rany, a także na oparzenia (do drugiego stopnia), na odleżyny i owrzodzenia, rany trudno gojące się, np. na stopę cukrzycową.
Jako plastry bakteriobójcze stosuje się również plastry z miodem manuka, a także plastry parafinowe z chlorheksydyną i opatrunki na rany z jodyną powidonową.
Plastry na pęcherze i odciski
Coraz popularniejsze są też specjalistyczne plastry na pęcherze i plastry na odciski. Plastry na pęcherze to albo plastry hydrokoloidowe, albo plastry hydrożelowe. Te pierwsze zmniejszają tarcie i ucisk, przeciwdziałając tworzeniu się pęcherza. Te drugie sprawdzą się lepiej do ochrony istniejącego pęcherza.
Odciski to zmiany, które powstają wskutek długotrwałego ucisku lub tarcia. W ich przypadku wskazane jest stosowanie plastrów, które jednocześnie amortyzują i chronią odcisk przed dalszym uciskiem oraz zmiękczają i złuszczają zrogowaciały naskórek, stopniowo go usuwając – tak działają plastry z kwasem salicylowym.
Jak wybrać odpowiedni plaster?
Jak dobrać plaster do rany? Przy mniej skomplikowanych ranach zwykle nie ma problemu, wystarczą plastry na otarcia i zadrapania. Przy poważniejszych ranach trzeba zwrócić uwagę na kilka kwestii. Jeśli mimo to nadal nie wiemy, co wybrać, warto się poradzić lekarza lub farmaceuty.
Ocena wielkości i głębokości rany
Na drobne i płytkie rany można stosować najbardziej podstawowe opatrunki. Nad tym, czy potrzebne są plastry z opatrunkiem hydrokoloidowym, czy też z jonami srebra, można się zastanawiać, gdy rana jest rozległa, głęboka, ma duży wysięk lub jest zanieczyszczona.
Lokalizacja i narażenie na wilgoć
Plastry i opatrunki trzeba dobierać też pod kątem lokalizacji. Inny kształt powinny mieć plastry na kolana, a inne plastry na palce. W miejscach, które są w ruchu, warto postawić na plastry elastyczne. Gdy rana jest narażona na kontakt z wodą, trzeba zastosować plastry wodoodporne.
Skóra wrażliwa i alergie
Niemniej istotną kwestią jest stopień wrażliwości skóry i istniejące alergie. Zwykle plastry są wykonywane z hipoalergicznych materiałów, ale zdarzają się też produkty zawierające składniki o potencjale drażniącym i alergizującym, np. lateks lub srebro. Z tego powodu osoby z problemami skórnymi powinny zachować ostrożność i zawsze wybierać plastry hipoalergiczne.
Dzięki temu, że mamy w aptekach różne rodzaje plastrów opatrunkowych, możemy lepiej je dopasowywać do naszych potrzeb. Szeroka oferta dotyczy nie tylko plastrów na rany, ale i plastrów, które można stosować na blizny, pęcherze i odciski.
