Trzydniówka - przyczyny, objawy, leczenie
29.11.2023Trzydniówka zwana także gorączką trzydniową jest chorobą wirusową, którą wywołują wirusy opryszczki HHV-6 i HHV-7. Jej głównymi objawami jest gorączka i charakterystyczna wysypka, sam przebieg choroby jest raczej łagodny. Gorączka trzydniowa najczęściej występuje u dzieci do 2. roku życia, choć można na nią zachorować również w późniejszym wieku. Co trzeba wiedzieć o trzydniówce?
Spis treści:
- Co to jest trzydniówka (gorączka trzydniowa, choroba szósta)?
- Jakie są przyczyny trzydniówki?
- W jaki sposób objawia się trzydniówka?
- U kogo może wystąpić gorączka trzydniowa?
- Trzydniówka u niemowląt
- Trzydniówka u dzieci
- Trzydniówka u dorosłych
- Czy trzydniówką można się zarazić?
- Jak skutecznie leczyć trzydniówkę?
Co to jest trzydniówka (gorączka trzydniowa, choroba szósta)?
Trzydniówka jest zakaźną chorobą wirusową. Jest ona znana pod kilkoma nazwami jak gorączka trzydniowa, rumień nagły, wysypka różowa i choroba szósta. Jej przebieg jest zwykle łagodny, charakteryzuje się występowaniem wysypki i gorączki. Jest to schorzenie wieku dziecięcego, głównie chorują na nie niemowlęta od 6. miesiąca życia i dzieci do 2. roku życia, natomiast starsze dzieci, młodzież i dorośli – zdecydowanie rzadziej.
Jakie są przyczyny trzydniówki?
Gorączka trzydniowa jest chorobą wirusową. Przyczyny trzydniówki to wirusy opryszczki – ludzki herpeswirus-6 (HHV-6) i herpeswirus-7 (HHV-7). Patogeny przenoszone są drogą kropelkową i przez bezpośredni kontakt z zakażonym lub kontakt z rzeczami i powierzchniami, na których znajdują się patogeny. Wirus jest obecny w ślinie, wydzielinie nosowej i plwocinie chorego. Charakterystyczne jest to, że najczęściej rumień nagły atakuje wiosną i jesienią.
W jaki sposób objawia się trzydniówka?
Okres inkubacji choroby jest stosunkowo długi, pierwsze symptomy obserwuje się około 7-14 dni od zakażenia. Główne objawy trzydniówki to gorączka i wysypka. Jako pierwsza pojawia się wysoka temperatura, której czasem może towarzyszyć ból i zaczerwienienie gardła, ból głowy, lekkie powiększenie węzłów chłonnych, zmniejszenie apetytu, łagodna biegunka, ból brzucha, wymioty, grudki na podniebieniu miękkim. Gorączka pojawia się nagle i może dochodzić nawet do 40 st. C. U dzieci szczególnie podatnych mogą wystąpić drgawki gorączkowe. Trzeba jednak przyznać, że mimo gorączki ogólny stan zdrowia dziecka nie jest zły.
Zwykle po około 3 dniach temperatura ciała spada, a na brzuchu, klatce piersiowej i plecach pojawia się wysypka, która z czasem obejmuje także ramiona i szyję, pośladki i uda, rzadziej twarz. Wysypka w przebiegu gorączki trzydniowej nie boli i nie swędzi, ma postać bladoróżowych, drobnych plamek i grudek oraz rumienia. Może się utrzymywać kilka godzin, maksymalnie do 1-2 dni i samoistnie znika, po ustąpieniu nie pozostawia przebarwień, co najwyżej, skóra może się lekko łuszczyć. Warto wiedzieć, że rumień nagły może mieć niespecyficzny przebieg, np. bez wysokiej gorączki (temperatura ciała tylko nieznacznie wzrasta) lub bez wysypki (taka sytuacja zdarza się bardzo rzadko). W niektórych przypadkach trzydniówka przebiega całkowicie bezobjawowo.
U kogo może wystąpić gorączka trzydniowa?
Jak już wcześniej zostało wspomniane, gorączka trzydniowa jest typową chorobą wieku dziecięcego. Szacuje się, że 90% przypadków dotyczy dzieci poniżej 2. roku życia, przy czym maluszki do 6. miesiąca życia raczej nie chorują na rumień nagły, gdyż są one chronione przez przeciwciała matki. Kto jeszcze może zachorować na trzydniówkę?
Trzydniówka u niemowląt
Choć ryzyko zarażenia się wirusami HHV-6 lub HHV-7 wzrasta po 6. miesiącu życia, to tak naprawdę trzydniówka u niemowląt nie jest aż tak częsta. W przypadku pojawienia się u takiego malucha wysokiej gorączki wskazana jest wizyta u lekarza, jej przyczyna może być bowiem poważniejsza niż rumień nagły.
Trzydniówka u dzieci
Zdecydowanie najczęściej diagnozowana jest trzydniówka u dzieci przed 2. rokiem życia (według niektórych źródeł do 3. roku życia). U starszych dzieci powyżej 3. roku życia choroba szósta występuje rzadko. Podobnie jak w przypadku niemowląt objawy trzydniówki są raczej łagodne, choć wysoka temperatura ciała może osłabiać dziecko i obniżać jego samopoczucie. U dzieci około 2. roku życia dodatkowo istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia drgawek gorączkowych (dotykają one około 2-5% dzieci). Drgawki mogą trwać około 5 minut, dziecko traci wówczas przytomność, zaobserwować u niego można mimowolne wyrzuty kończyn i ślinotok.
Trzydniówka u dorosłych
Wprawdzie gorączka trzydniowa jest schorzeniem wieku dziecięcego, to może też występować u osób dorosłych, ryzyko zachorowania jest najwyższe w przypadku osób z obniżoną odpornością (m.in. osób chorych na AIDS, osób po przeszczepie szpiku). Niestety trzydniówka u dorosłych zwykle ma cięższy przebieg i może przypominać mononukleozę. Pojawia się m.in. wysoka gorączka, apatia, osłabienie organizmu, ból mięśni. Dodatkowo osoby dorosłe narażone są na występowanie poważnych powikłań, m.in. niekontrolowanych drgawek i uszkodzeń układu nerwowego, ponadto u osób z obniżoną odpornością może się rozwinąć zapalenie płuc, a nawet zapalenie mózgu.
Czy trzydniówką można się zarazić?
Niestety trzydniówka cechuje się bardzo wysoką zakaźnością. Wirusem można się zarazić od chorego dziecka, u którego występują objawy lub od dziecka zakażonego, które przechodzi infekcję bezobjawowo. Ze względu na możliwy bezobjawowy przebieg choroby trudniej kontrolować rozprzestrzenianie się wirusa, stąd też często zdarzają się epidemie trzydniówki w żłobkach i przedszkolach. Chory zaraża w okresie przed wystąpieniem objawów, aż do momentu, w którym pojawia się wysypka.
Przechorowanie gorączki trzydniowej skutkuje wytworzeniem odporności na całe życie. Warto jednak zaznaczyć, że trzydniówkę wywołują dwa wirusy – HHV-6 i HHV-7. Jeśli ktoś przeszedł zakażenie wirusem HHV-6, nie jest chroniony przed zakażeniem wirusem HHV-7, dlatego ponowne zachorowanie jest możliwe. Trzeba też dodać, że nie ma szczepionki przeciwko trzydniówce. Jedynym sposobem zapobiegania zakażeniu (a właściwie minimalizowania ryzyka zakażenia) jest unikanie kontaktu z chorymi i przestrzeganie podstawowych zasad higieny.
Jak skutecznie leczyć trzydniówkę?
Leczenie trzydniówki ma charakter objawowy i dotyczy głównie łagodzenia gorączki. Jeśli temperatura ciała jest jedynie podwyższona i nie wpływa na samopoczucie chorego, nie ma potrzeby, aby od razu stosować leki przeciwgorączkowe. W takiej sytuacji kluczowe jest zapewnienie odpowiedniej podaży płynów (wody i elektrolitów), lekkostrawnej diety oraz odpoczynku i snu. Ewentualnie można obniżać gorączkę domowymi sposobami, np. robiąc chłodne okłady na kark i czoło lub przygotowując letnią kąpiel (temperatura wody powinna być niższa od temperatury ciała maksymalnie o 2 st. C).
Wysoka temperatura ciała wymaga natomiast zdecydowanej reakcji. Dziecku należy podać leki przeciwgorączkowe z paracetamolem (np. Apap) lub ibuprofenem – leki należy dawkować zgodnie z zaleceniami lekarza lub według wskazówek na ulotce. Co zrobić, gdy u dziecka wystąpią drgawki gorączkowe? Dziecko należy ułożyć w pozycji bocznej. Przez cały czas trzeba pilnować malucha, bardzo ważne jest, aby zachować spokój. Zazwyczaj drgawki utrzymują się około 5 minut, jeśli trwają dłużej, należy zadzwonić na pogotowie!
Leczenie trzydniówki odbywa się w warunkach domowych, jedyne leki, które są potrzebne do łagodzenia objawów, można dostać w aptece bez recepty. Jeśli dziecko dobrze się czuje, nie ma potrzeby, aby iść do lekarza. Na wizytę u pediatry warto się jednak umówić w przypadku jakichkolwiek wątpliwości. Natomiast pilnej konsultacji wymaga sytuacja, gdy stosowane środki nie przynoszą poprawy, gorączka utrzymuje się dłużej niż 3 dni, wysypka utrzymuje się dłużej niż 5 dni, pojawiły się drgawki gorączkowe lub ogólny stan dziecka się pogorszył.
Zwykle trzydniówka u dzieci ma charakterystyczny przebieg, najpierw pojawia się gorączka, a po trzech dniach wysypka. Choroba szósta nie jest groźna, nie jest też bardzo uciążliwa dla dziecka. Co więcej, ma charakter samoograniczający się, ponadto nie jest obciążona ryzykiem poważnych powikłań. Jedyne co rodzic może zrobić, aby pomóc maluchowi, to zapewni mu spokój i odpoczynek, zadbać o prawidłowe nawodnienie, a w przypadku, gdy wysoka temperatura ciała jest dokuczliwa, podać mu leki przeciwgorączkowe!
