Alergia na jagody – objawy, które musisz znać!
06.08.2025Alergia na jagody nie jest zbyt częsta, jednak się zdarza. Gdy się pojawi, może oznaczać koniec z jagodziankami i pierogami z jagodami. Skąd się bierze uczulenie na jagody? Co wspólnego z jagodami mają salicylany? Jak może się objawiać uczulenie na te owoce leśne? W jaki sposób można złagodzić jego objawy?
Spis treści:
- Czy jagody rzeczywiście mogą uczulać?
- Objawy alergii na jagody – jak rozpoznać?
- Nietolerancja salicylanów – ukryty winowajca
- Kto jest najbardziej narażony na uczulenie?
- Diagnostyka i leczenie alergii na jagody
Czy jagody rzeczywiście mogą uczulać?
Czy jagody uczulają? Jagody to jedne z najzdrowszych owoców, które charakteryzują się wysoką zawartością antocyjanów, czyli antyoksydantów. Niestety nie każdy może je jeść. Alergia na jagody jest możliwa, jednak zdecydowanie jest ona bardzo rzadka. Dużo częściej spotyka się osoby uczulone na truskawki, maliny lub na inne owoce.
Alergia na jagody vs nietolerancja salicylanów
Jagody zaliczane są do grona naturalnych źródeł bogatych w salicylany. Mimo dobroczynnego działania salicylanów u niektórych osób może wystąpić nadwrażliwość na te substancje. Szacuje się, że może ona dotyczyć około 1% populacji – zazwyczaj występuje u osób chorych na astmę oskrzelową, częściej u kobiet niż u mężczyzn.
Alergia na jagody może być związana z nadmierną reakcją układu odpornościowego po spożyciu zawartych w tych owocach białek, choć trzeba przyznać, że ich potencjał alergizujący nie jest duży. Częściej reakcje alergiczne na jagody są związane właśnie z wcześniej wspomnianą nadwrażliwością na salicylany. Warto dodać, że w przypadku jagód można też mówić o alergiach krzyżowych.
Rola konserwantów i dodatków chemicznych
W przypadku owoców (a także innych produktów spożywczych) dużym problemem są dodatki do żywności. Zdarza się, że to właśnie one są przyczyną pojawiania się niepokojących objawów. Co ciekawe, w jagodach naturalnie występuje kwas benzoesowy, który jest substancją konserwującą. Jest on często wykorzystywany jako konserwant w żywności i w kosmetykach. Niestety może on wywoływać lub nasilać objawy astmy, nieżytu nosa lub pokrzywki.
Statystyki występowania alergii na jagody
W kwestii jagody a alergia nie wiadomo zbyt wiele. Choć uczulenie na jagody jest możliwe, to zasadniczo pod tym względem są one uznawane za jedne z najbezpieczniejszych owoców. Alergia na jagody jest na tyle rzadka, że trudno znaleźć jakiekolwiek dane statystyczne dotyczące częstotliwości jej występowania. Nie oznacza to jednak, że można ignorować niepokojące objawy, które występują po spożyciu tych owoców.
Objawy alergii na jagody – jak rozpoznać?
Czy objawy alergii na jagody są bardzo charakterystyczne? Raczej nie, są one typowe dla wszystkich rodzajów uczuleń, w dodatku mogą być dość zróżnicowane. Dolegliwości mogą dotyczyć układu pokarmowego i oddechowego, mogą pojawiać się objawy skórne i objawy ogólnoustrojowe.
Objawy skórne po spożyciu jagód
Na skórze można zaobserwować wysypkę, pokrzywkę, rumień i obrzęk. Towarzyszyć im może świąd po jagodach, który czasem jest nasilony. Wysypka po jagodach może wystąpić już w ciągu kilku minut po zjedzeniu owoców. Reakcja alergiczna na jagody może pojawić się również w jamie ustnej, jest to zwykle świąd, obrzęk i zaczerwienienie śluzówek.
Reakcje ze strony układu pokarmowego
Osoba uczulona na jagody po ich spożyciu może odczuwać dolegliwości żołądkowo-jelitowe – nudności, wymioty i bóle brzucha. Może się również pojawić biegunka. Warto zaznaczyć, że bóle brzucha po jagodach niekoniecznie muszą oznaczać alergię, czasem są objawem nietolerancji fruktozy lub zespołu złego wchłaniania fruktozy.
Objawy oddechowe i ogólne
Jako objawy alergii na jagody można też wskazać symptomy ze strony układu oddechowego, np. katar, napadowe kichanie, kaszel, duszności, obrzęk warg, języka i gardła. Niewykluczone są objawy ogólne takie jak np. zawroty głowy oraz wstrząs anafilaktyczny, któremu może towarzyszyć spadek ciśnienia krwi i utrata przytomności. Anafilaksja po spożyciu jagód jest bardzo rzadka.
Nietolerancja salicylanów – ukryty winowajca
Nietolerancja salicylanów, choć przypomina alergię IgE-zależną, nią nie jest. Jest to rodzaj nadwrażliwości, który przebiega bez aktywacji układu odpornościowego.
Czym są salicylany i gdzie występują?
Salicylany są związkami chemicznymi będącymi solami i estrami kwasu salicylowego. Są one dość rozpowszechnione w naturze, oprócz tego, że można je znaleźć w jagodach, to są też składnikiem m.in. malin, jabłek, śliwek, ogórków, pomidorów, brokułów, cynamonu, orzechów, herbaty i wina. W farmakologii bardzo często wykorzystuje się pochodną kwasu salicylowego – kwas acetylosalicylowy, czyli popularną aspirynę.
Objawy nietolerancji na salicylany
Cóż można powiedzieć, objawy nietolerancji salicylanów są podobne do objawów alergii na jagody, stąd też tak często pojawiają się problemy diagnostyczne. Różnicą jest to, że zwykle reakcja alergiczna na jagody pojawia się szybko – nawet w ciągu kilku minut, zaś nietolerancja salicylanów daje o sobie znać z opóźnieniem, najczęściej po około godzinie od spożycia produktu z salicylanami. Nasilenie oraz rodzaj objawów jest zależny od indywidualnej wrażliwości, jak również od tego, jak duża dawka salicylanów została spożyta.
Pojawić się mogą objawy skórne – pokrzywka, świąd, rumień, wysypka plamisto-grudkowa, obrzęk naczynioruchowy, a także objawy ze strony układu oddechowego – polipy nosa, przewlekły nieżyt nosa, napadowa duszność, świszczący oddech, astma oskrzelowa. Wskutek spożycia salicylanów mogą wystąpić bóle brzucha, wzdęcia, biegunka, a także objawy podobne do objawów zespołu jelita drażliwego. U osób z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit może dojść do nasilenia stanu zapalnego. Pojawić się mogą również zawroty głowy, spadek ciśnienia tętniczego, zaczerwienienie skóry.
Różnice między alergią a nietolerancją
Choć objawy alergii i nietolerancji mogą być podobne, to mechanizm ich powstawania jest zupełnie inny. W przypadku alergii dochodzi do reakcji układu odpornościowego, następuje produkcja przeciwciał IgE skierowanych przeciwko konkretnemu alergenowi (białku). Po spożyciu danego produktu dochodzi do uwolnienia różnych substancji, w tym histaminy, co przyczynia się do wystąpienia objawów.
W przypadku nietolerancji pokarmowej układ odpornościowy nie jest angażowany. U podłoża występującej reakcji leżą trudności w trawieniu lub metabolizowaniu danego składnika. Uczulenie na jagody jest groźniejsze od nietolerancji. W jego przypadku może dojść do wstrząsu anafilaktycznego, który stanowi bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia. Nietolerancja nie jest groźna, ale uciążliwa i może bardzo negatywnie wpływać na jakość życia.
Kto jest najbardziej narażony na uczulenie?
Ryzyko alergii występuje u każdego, jednak nie u każdego faktycznie się ona rozwinie. Jest cały szereg czynników, które sprawiają, że niektóre osoby są bardziej narażone na rozwój alergii. Najbardziej pojawieniem się objawów alergii na jagody zagrożone są m.in. osoby z nadwrażliwością na salicylany.
Czynniki ryzyka alergii na jagody
Z pewnością jednym z głównych czynników ryzyka alergii na jagody, a także alergii na inne owoce (np. truskawki) jest wiek. Dzieci częściej są uczulone na owoce, ale zwykle z biegiem czasu z uczuleń wyrastają. Alergia na czarne jagody może się jednak pojawić dopiero u osób starszych, co jest związane z tym, że z wiekiem spada odporność organizmu na alergeny. Istotnym czynnikiem jest obecność innych alergii lub astmy oskrzelowej.
Alergia krzyżowa z innymi alergenami
U osób z alergią na pyłki roślin (zwłaszcza pyłki brzozy) istnieje ryzyko reakcji krzyżowych. Alergia krzyżowa polega na tym, że organizm reaguje na białka w jagodach, jakby to były alergeny pyłkowe, gdyż ze względu na podobieństwo w ich strukturze błędnie je identyfikuje. Z tego powodu pojawia się obrzęk jamy ustnej, świąd i wysypka po jagodach.
Predyspozycje genetyczne i środowiskowe
Geneza alergii jest wieloczynnikowa, istotne w tym procesie są m.in. czynniki genetyczne i środowiskowe. Jeśli rodzice mają alergię, ryzyko jej wystąpienia u ich dzieci jest zwiększone. Nie mniej ważne są czynniki środowiskowe, w tym ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza oraz czynne i bierne palenie.
Diagnostyka i leczenie alergii na jagody
Zaobserwowanie objawów, które mogą wskazywać na alergię lub nietolerancję, powinno skłonić do jak najszybszej konsultacji z lekarzem. Z uwagi na to, że objawy alergii na jagody i objawy nietolerancji salicylanów są raczej typowymi dolegliwościami związanymi z nadwrażliwością organizmu na różne substancje, nie jest możliwe szybkie rozpoznanie. Konieczne jest przeprowadzenie diagnostyki.
Testy alergiczne – kiedy je wykonać?
Diagnostyka alergii na jagody opiera się na wywiadzie lekarskim, pojawiających się objawach oraz na wynikach testów na alergię. Podczas wizyty w poradni alergologicznej zostaną przeprowadzone testy – skórne lub z krwi.
Leki przeciwalergiczne i pierwsza pomoc
Jak wygląda leczenie alergii na jagody? Przede wszystkim jego celem jest łagodzenie objawów. Wskazane są tabletki na alergię i syropy na alergię. Niezależnie od postaci leki te zawierają substancje przeciwhistaminowe, np. cetyryzynę, desloratadynę, bilastynę. Dodatkowo zaleca się stosować środki miejscowe takie jak krople do nosa, krople do oczu i maści. Wspomagająco można przyjmować suplementy diety np. z olejem z czarnuszki lub z kwercetyną albo zioła do picia, np. rumianek.
Dieta eliminacyjna i unikanie alergenów
Leczenie alergii na jagody to nie tylko leki na alergię, ale i unikanie alergenów, czyli dieta eliminacyjna. Wyeliminowanie jagód z diety to jedyny sposób na to, aby nie pojawiały się objawy uczulenia. Należy też dodać, że alergia pokarmowa na jagody u niektórych osób występuje wyłącznie po zjedzeniu świeżych owoców, u innych są one zagrożeniem w każdej postaci.
Jeśli została zdiagnozowana alergia na przetwory jagodowe i świeże jagody, wówczas owoce te muszą całkowicie zniknąć z jadłospisu. Nietolerancja salicylanów wymaga większych poświęceń, należy unikać nie tylko jagód, ale i wszystkich produktów, w których znajdują się salicylany.
Alergia na jagody jest rzadka, częściej reakcja przypominająca alergię występująca po spożyciu jagód jest wywołana przez zawarte w nich salicylany. Nie mówimy wówczas o uczuleniu na jagody, a o nietolerancji salicylanów. Niezależnie od tego, czy wystąpiła reakcja na salicylany, czy reakcja alergiczna na jagody, nie można tego ignorować!
