Alergia na maliny – objawy, które zwrócą Twoją uwagę!

mgr farm. Katarzyna Borowiec

O alergii na maliny nie mówi się tak często jak np. o alergii na truskawki. Jednakże te pyszne i aromatyczne owoce również mogą powodować objawy uczuleniowe. Częściej dzieje się tak u dzieci niż u osób dorosłych. W jaki sposób objawia się alergia na maliny? Jakich produktów unikać, aby nie pojawiały się uciążliwe dolegliwości? Które leki będą pomocne w łagodzeniu takich objawów jak np. obrzęk i swędzenie po malinach?

Spis treści:

• Alergia na maliny – mechanizm i częstość występowania
• Charakterystyczne objawy alergii na maliny
• Diagnostyka alergii na maliny
• Leczenie i postępowanie przy alergii na maliny
• Życie z alergią na maliny – praktyczne wskazówki

Alergia na maliny – mechanizm i częstość występowania 

Maliny to jedne z ulubionych owoców Polaków. Oprócz tego, że są pyszne i aromatyczne, mają też działanie prozdrowotne. Wykazują m.in. właściwości przeciwzapalne i przeciwgorączkowe, ponadto korzystnie wpływają na pracę układu pokarmowego i odpornościowego. Maliny są źródłem m.in. witamin – A, B1, B2, C, E, K, składników mineralnych – potasu, wapnia, magnezu i żelaza oraz antyoksydantów. 

A czy maliny uczulają? Tak, ale alergia na maliny nie występuje zbyt często, rzadziej niż uczulenie np. na truskawki. Objawy alergii na maliny mogą się pojawić zarówno po zjedzeniu surowych owoców, jak i przetworzonych (np. dżemów, galaretek, soków). W zależności od indywidualnej odpowiedzi immunologicznej organizmu dolegliwości mogą być łagodne lub ciężkie. W skrajnych przypadkach może nastąpić wstrząs anafilaktyczny po malinach.

Dlaczego organizm reaguje alergicznie na maliny? 

Reakcja alergiczna na maliny może być związana z zawartymi w nich białkami lub salicylanami. W malinach znajdziemy dużą ilość kwasu salicylowego, który u osób z nadwrażliwością na salicylany może wywołać takie objawy jak pokrzywka, świąd, nieżyt nosa, duszności, łzawienie i przekrwienie oczu. 

Alergia pokarmowa na maliny powodowana jest obecnością alergizujących białek PR-10. Głównym alergenem w malinach jest białko Rub i. Nie można zapominać, że w przypadku malin możliwa jest także alergia krzyżowa z pyłkami lub innymi owocami, która objawia się przede wszystkim zespołem alergii jamy ustnej.

Związek alergii na maliny z innymi alergiami pokarmowymi 

U osób z alergią na maliny występuje duże ryzyko reakcji krzyżowych z innymi alergenami pokarmowymi (głównie z innymi owocami z rodziny różowatych). Objawy uczuleniowe mogą wystąpić po zjedzeniu m.in.: 

• truskawek

• wiśni

• gruszek

• jabłek

• moreli

• kiwi

• marchewek

• selera

• pomidorów

• orzechów laskowych i orzeszków ziemnych 

Zjawisko reaktywności krzyżowej ma źródło w podobieństwie, jakie zachodzi między strukturami różnych alergenów. Warto też dodać, że uciążliwe objawy po spożyciu malin mogą też pojawić się u osób z alergią wziewną na pyłki, np. brzozy. 

Kto jest najbardziej narażony na alergię na maliny? 

Kto jest narażony na alergię na maliny? Mimo że alergia na maliny może dotyczyć osób w każdym wieku, zdecydowanie najczęściej występuje u dzieci. Charakterystyczne jest też to, że większość dzieci po prostu wyrasta z uczulenia na maliny! Jednocześnie możliwa jest sytuacja, że alergia na maliny po raz pierwszy zamanifestuje się dopiero w wieku dorosłym.

Charakterystyczne objawy alergii na maliny 

Jak rozpoznać alergię na maliny? Objawy alergii na maliny mogą być dość zróżnicowane – o ich nasileniu decyduje indywidualna odpowiedź immunologiczna organizmu. Mogą być łagodne lub ciężkie – począwszy od dolegliwości ze strony układu pokarmowego, przez objawy skórne, aż po problemy oddechowe. Trzeba oczywiście wspomnieć, że możliwy jest nawet wstrząs anafilaktyczny po malinach. 

Objawy skórne – najczęstsza manifestacja alergii na maliny 

Najczęściej po spożyciu malin jako objawy alergii pokarmowej lub nadwrażliwości na salicylany pojawiają się różnego rodzaju zmiany skórne. Jak wygląda wysypka po malinach? Na skórze widoczny może być rumień, czerwone plamy i pokrzywka. Zazwyczaj towarzyszy im świąd.

Objawy ze strony układu pokarmowego po spożyciu malin 

Częste jest też występowanie objawów w obrębie układu pokarmowo-trawiennego. Dzieci i osoby dorosłe mogą odczuwać bóle brzucha, może im także doskwierać biegunka oraz nudności po malinach. Warto w tym miejscu zauważyć, że czasem silny ból brzucha po malinach nie jest związany z alergią na te owoce, a z nietolerancją fruktozy, czyli zaburzeniem jej wchłaniania w jelicie cienkim. 

Reakcje ogólnoustrojowe – kiedy alergia na maliny jest niebezpieczna? 

Dolegliwości mogą też pojawiać się ze strony układu oddechowego, np. jako świszczący oddech i suchy kaszel. Alergia na maliny może mieć także postać zespołu alergii jamy ustnej, czyli mrowienia, swędzenia i zaczerwienienia warg, języka i gardła. Zdecydowanie rzadziej u alergika pojawia się napadowe kichanie, wodnista wydzielina oraz łzawienie oczu. 

U niektórych osób objawy uczulenia na maliny mogą być poważniejsze. Pojawiający się obrzęk po malinach dotyczy warg, języka i gardła, może on utrudniać oddychanie i przełykanie. W rzadkich sytuacjach może pojawić się reakcja ogólnoustrojowa, czyli wstrząs anafilaktyczny, który stanowi bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia.

Diagnostyka alergii na maliny 

Pojawienie się objawów alergicznych jest wskazaniem do rozpoczęcia diagnostyki. Należy się zgłosić z dzieckiem do poradni alergologicznej i wykonać zlecone przez lekarza badania. 

Testy alergiczne potwierdzające uczulenie na maliny 

Podczas wizyty alergolog przeprowadzi szczegółowy wywiad oraz zleci wykonanie specjalistycznych badań. Jakie testy alergiczne na maliny należy wykonać? Wskazane są zarówno testy skórne, jak i badania z krwi.

Dieta eliminacyjna jako metoda diagnostyczna 

Przy alergiach pokarmowych istotną metodą diagnostyczną jest dieta eliminacyjna. Należy odstawić maliny i wszelkie produkty z surowymi i przetworzonymi malinami, które mogą je zawierać, np. dżemy, soki, ciasta i drożdżówki z malinami. Następnie lekarz ocenia bezpieczeństwo wykonania próby prowokacyjnej. Z uwagi na ryzyko wystąpienia reakcji anafilaktycznych taka próba musi się odbywać w kontrolowanych warunkach pod nadzorem lekarza! 

Różnicowanie alergii na maliny z innymi dolegliwościami 

Należy pamiętać, że pojawienie się objawów uczulenia po zjedzeniu malin nie musi koniecznie oznaczać alergii na te owoce. Może to być również alergia krzyżowa z innymi alergenami. Podczas diagnostyki lekarz musi wykluczyć więc inne przyczyny alergii.

Leczenie i postępowanie przy alergii na maliny 

Jak leczyć alergię na maliny? Nie powinno być zaskoczeniem, że osoby ze zdiagnozowanym uczuleniem na maliny powinny unikać spożywania tych owoców. Oprócz konieczności zwracania uwagi na to, co się je i pije, wskazane jest stosowanie leków na alergię, które pomagają łagodzić objawy takie jak np. swędzenie po malinach.

Farmakoterapia objawów alergii na maliny 

Zazwyczaj wskazane do stosowania są tabletki na alergię zawierające substancje o działaniu przeciwhistaminowym, np. cetyryzynę, desloratadynę i bilastynę. Jeśli pojawi się alergia na maliny u dzieci, tabletki mogą się nie sprawdzić u najmłodszych maluchów. Dla nich zalecane są syropy na alergię. Oprócz preparatów doustnych można stosować środki miejscowe krople do oczu na alergię oraz krople do nosa na alergię. 

Ponadto wspomagająco można stosować preparaty wapnia. Należy pamiętać, że biegunka po zjedzeniu malin może prowadzić do zaburzenia mikrobiomu jelitowego. Aby go wspomóc, warto przyjmować probiotyki.

Postępowanie w przypadku reakcji anafilaktycznej 

Uczulenie na maliny może u osób szczególnie wrażliwych wywołać wstrząs anafilaktyczny. Warto wiedzieć, jak postępować w takiej sytuacji, gdyż odpowiednio szybka reakcja może uratować życie! Jak rozpoznać wstrząs anafilaktyczny po malinach? Objawia się on m.in.: 

• pokrzywką

• wymiotami, nudnościami

• obrzękiem gardła i krtani

• spadkiem ciśnienia

• trudnościami z oddychaniem

• utratą przytomności 

Co robić w przypadku anafilaksji? Jeśli osoba uczulona ma przy sobie ampułkostrzykawkę z adrenaliną, należy natychmiast ją użyć. Należy ją wbić w przednio-boczną część uda. Koniecznie trzeba też zadzwonić po pogotowie. W oczekiwaniu na przyjazd ratowników należy ułożyć osobę poszkodowaną na plecach z uniesionym kończynami lub w pozycji bocznej. Przez cały czas należy monitorować jej stan. Gdy dojdzie do zatrzymania krążenia i oddechu, trzeba rozpocząć resuscytację oddechowo-krążeniową!

Leczenie długoterminowe i możliwości odczulania 

Uczulenie na maliny u dorosłych jest raczej rzadkie, w większości przypadków cierpią na nie dzieci, które na szczęście z niego wyrastają wraz z dojrzewaniem układu odpornościowego i trawiennego. Długoterminowe leczenie alergii na maliny polega przede wszystkim na unikaniu alergenów. 

Czy warto przeprowadzić odczulanie (immunoterapię swoistą)? Odczulanie polega na zwiększaniu tolerancji na dany alergen poprzez podawanie go w niewielkich dawkach przez długi czas (zwykle przez 3-5 lat). O możliwości rozpoczęcia takiej terapii należy porozmawiać z lekarzem.

Życie z alergią na maliny – praktyczne wskazówki 

Czy życie z alergią na maliny jest bardzo trudne? Dla osób, które je lubią, może być to wyzwaniem. Pozostałe osoby bez problemu sobie poradzą. Maliny nie są tak rozpowszechnione jak inne alergeny, np. jajka lub mleko, mimo to warto dokładnie sprawdzać spis składników różnych produktów. Jak zapobiegać alergii na maliny?

Produkty zawierające maliny, których należy unikać 

Gdzie „ukrywają się” maliny? Najczęściej maliny jedzone są na surowo, ale jest też kilka produktów, gdzie mogą się znajdować. Są to m.in. ciasta, ciastka i drożdżówki, a także dżemy, galaretki i konfitury (także te określane jako wieloowocowe), a ponadto syropy i soki malinowe,  jak również wszystkie produkty, które zawierają aromat malinowy. Tego wszystkiego osoba uczulona na maliny musi unikać! 

Ze względu na ryzyko, że pojawi się alergia na maliny u niemowlaka, należy zachować ostrożność podczas wprowadzania tych owoców do jego diety. Zwykle rozszerzanie diety rozpoczyna się około 6. miesiąca życia. Kluczowe jest, aby potencjalnie alergizujące produkty wprowadzać pojedynczo i w niewielkich ilościach. 

Maliny najlepiej na początku podawać w postaci puree i bacznie obserwować, czy u maluszka nie pojawi się obrzęk, wysypka lub ból brzucha po malinach. Jeśli nie ma żadnych niepokojących reakcji, można stopniowo zwiększać ilość tych owoców w diecie dziecka. W sytuacji, gdy wystąpią objawy wskazujące na uczulenie na maliny, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza!

Alternatywne owoce dla osób uczulonych na maliny 

Jest wiele owoców, które można jeść, mając alergie na maliny, pod warunkiem oczywiście, że nie występują alergie krzyżowe, wówczas lista owoców, których jedzenia trzeba unikać, się wydłuża. Jeśli reakcje krzyżowe nie występują, można spożywać zarówno jagody, truskawki, wiśnie, czarne porzeczki, jak i cytrusy, banany, brzoskwinie, jabłka i gruszki. 

Należy też zwrócić uwagę na jeszcze jeden problem, czyli na uczulenie na salicylany. W takiej sytuacji trzeba unikać produktów, które zawierają duże ilości kwasu salicylowego. Oprócz malin są to także m.in. śliwki, morele, jabłka. 

Czy maliny uczulają? Tak, choć rzadko. W takiej sytuacji najczęściej pojawia się wysypka i obrzęk po malinach. Warto też podkreślić, że objawy alergii na maliny zazwyczaj dotyczą dzieci. Z czasem większość z nich z niej wyrasta, stąd też uczulenie na maliny u dorosłych występuje sporadycznie.

Autor wpisu: mgr farm. Katarzyna Borowiec, i-Apteka.pl Farmaceutka z niemałym już doświadczeniem. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia, opieka farmaceutyczna.