Ból w pachwinach – co oznacza i jak z nim walczyć?

Gdzie leży pachwina? Jest ona zlokalizowana między dolną częścią brzucha i górną częścią uda – tam, gdzie noga łączy się z tułowiem. Pachwina jest złożoną strukturą anatomiczną z licznymi mięśniami, więzadłami, naczyniami krwionośnymi i węzłami chłonnymi. Niestety ból pachwiny jest dość powszechny. Może wynikać z przeciążeń lub urazów, jak również może być objawem poważniejszych stanów.

Spis treści:

• Anatomia pachwiny i przyczyny bólu
• Przepukliny pachwinowe – główna przyczyna bólu
• Urazy i kontuzje mięśni pachwiny
• Inne przyczyny bólu w pachwinach
• Diagnostyka bólu w pachwinie
• Metody leczenia bólu pachwiny
• Domowe sposoby łagodzenia bólu

Anatomia pachwiny i przyczyny bólu

Pachwina to obszar między dolną częścią brzucha a górną częścią uda, jest to zagłębienie w miejscu, gdzie noga łączy się z tułowiem. W pachwinie znajdują się m.in. przyczepy wielu mięśni, które odpowiadają za zginanie i poruszanie kończyny dolnej. Jakie jeszcze struktury znajdują się w pachwinie? Jakie są główne przyczyny bólu w pachwinach?

Budowa anatomiczna okolicy pachwinowej

Pachwina jest złożoną strukturą anatomiczną, w której znajdują się nerwy, mięśnie, więzadła, naczynia krwionośne, węzły chłonne i narządy. Kluczową strukturą jest kanał pachwinowy, który przebija ścianę brzucha. U mężczyzn przez kanał pachwinowy przebiega powrózek nasienny, który dociera do moszny. Znajduje się w nim nasieniowód, naczynia krwionośne i nerwy, które zaopatrują jądro.

U kobiet w kanale pachwinowym leży więzadło obłe macicy, które odpowiada za stabilizowanie macicy. Ponadto w pachwinie mieści się więzadło pachwinowe, które tworzy dolną granicę okolicy pachwinowej oraz przyczepy mięśni przywodzicieli uda – przywodziciela krótkiego, przywodziciela długiego, mięśnia smukłego i grzebieniowego. Zlokalizowane są tam również nerwy splotu lędźwiowego, naczynia krwionośne, w tym żyła i tętnica udowa.

Najczęstsze przyczyny bólu w pachwinie

Co oznacza ból w pachwinach? Pachwina jest obszarem w dużym stopniu narażonym na urazy i przeciążenia mięśni, stąd też ból w pachwinie pojawia się stosunkowo często, szczególnie u sportowców, osób aktywnych fizycznie oraz osób z chorobami zwyrodnieniowymi.

Przyczyną bólu może być ponadto przepuklina, rwa kulszowa, różne problemy z kręgosłupem, choroby stawu biodrowego (wskutek zapalenia stawu biodrowego może się pojawić np. ból biodra i pachwiny z prawej strony), kamica nerkowa, torbiele jajnika, choroby jąder, a nawet tętniak aorty brzusznej.

Różnice między bólem ostrym a przewlekłym

Ból w okolicy pachwiny może mieć charakter ostry lub przewlekły. Ostry ból pachwiny najczęściej jest związany z urazem – naderwaniem lub naciągnięciem mięśni w trakcie wykonywania aktywności fizycznej. Pojawia się nagle, jest silny i kłujący, często jest to ból w pachwinach przy chodzeniu, zwykle towarzyszy mu zaczerwienienie, obrzęk i ograniczenie ruchomości. Zazwyczaj ból pojawia się jednostronnie, np. ból w lewej pachwinie, rzadziej obustronnie.

Przewlekły ból pachwiny utrzymuje się ciągle lub ma charakter nawracający, jest uporczywy, odczuwany jest nawet w spoczynku i podczas snu. Może go powodować m.in. przepuklina pachwinowa, różne schorzenia w obrębie układu moczowego, rozrodczego i pokarmowego. Zwykle promieniuje do pleców, bioder, ud lub krocza. Mogą mu towarzyszyć również typowe objawy związane z chorobą wywołująca ból w pachwinie.

Przepukliny pachwinowe – główna przyczyna bólu

Przepuklina pachwinowa to stan, gdy część jelita lub błony wyściełającej jamę brzuszną przemieszcza się przez osłabioną ścianę mięśniową w okolicy pachwinowej. W tym miejscu zwykle pojawia się guzek lub wypukłość. Jakie są rodzaje przepukliny? Czym się objawia i dlaczego powstaje?

Rodzaje przepuklin pachwinowych

Przepukliny pachwinowe dzieli się na skośne i proste. Przepuklina skośna (boczna) rozpoczyna się w głębokim pierścieniu pachwinowym i przechodzi przez kanał pachwinowy. U mężczyzn znajduje ujście w okolicy moszny, a u kobiet – w okolicy warg sromowych. Przepuklina prosta (przyśrodkowa) nie przechodzi przez kanał pachwinowy. W jej przypadku dochodzi do wypchnięcia zawartości jamy brzusznej przez osłabioną część powłok brzusznych.

Wyróżnia się również przepukliny wrodzone i nabyte. Przepuklina wrodzona jest widoczna od urodzenia, zwykle jest związana z nieprawidłowym zrośnięciem uchyłka otrzewnej. Przepukliny skośne często są wrodzone. Natomiast przepukliny nabyte zazwyczaj powstają wskutek osłabienia mięśni, urazów lub dźwigania ciężkich rzeczy. Ponadto przepukliny dzieli się na jednostronne i dwustronne.

Objawy i charakterystyka bólu

Jak objawia się ból w pachwinach związany z przepukliną? Często z początku przepuklina nie daje żadnych objawów. Po jakimś czasie można zaobserwować guzek lub obrzęk w obrębie pachwiny. Guzek powiększa się, gdy wykonywane są czynności zwiększające ciśnienie w jamie brzusznej, np. podczas kaszlu lub dźwigania ciężkich przedmiotów.

Dodatkowo pojawia się dyskomfort i ból w okolicy pachwiny. Ból jest tępy, pulsujący, nasila się przy wysiłku fizycznym. Może to być również ból w pachwinie promieniujący na nogę, plecy lub dolną część brzucha. Można też odczuwać uczucie napięcia, ciężkości lub pełności w pachwinie. Czasem dochodzi do osłabienia siły w okolicy pachwiny. Gdy dojdzie do uwięźnięcia przepukliny, pojawia się nagły, silny ból, nudności i wymioty. Jest to sytuacja, kiedy trzeba pilnie zgłosić się po pomoc medyczną.

Czynniki ryzyka powstania przepukliny

Kto jest bardziej narażony na pojawienie się przepukliny pachwinowej. Częściej zdarza się to u mężczyzn niż kobiet. Ponadto czynnikiem ryzyka jest wiek (częściej przepuklina pojawia się u osób starszych, u których tkanki i mięśnie są osłabione) oraz historia rodzinna (słabość tkanki łącznej może być dziedziczna).

Jako czynniki zwiększające ryzyko przepukliny można jeszcze wymienić przewlekły kaszel (niezależnie od przyczyn, np. u palaczy lub osób z chronicznymi chorobami układu oddechowego), przewlekłe zaparcia, otyłość, złą technikę podnoszenia ciężarów, ciążę, blizny pooperacyjne po zabiegach w obrębie jamy brzusznej.

Urazy i kontuzje mięśni pachwiny

Choć urazy i kontuzje mogą pojawiać się u każdego, zazwyczaj dotyczą sportowców oraz osób pracujących fizycznie. Naderwany, naciągnięty, a nawet zerwany mięsień może powodować silny ból oraz utrudnienia w poruszaniu. Najczęściej problemy pojawiają się w obrębie mięśni przywodzicieli oraz zginaczy bioder.

Naderwania i naciągnięcia mięśniowe

Do tego typu urazów zwykle dochodzi wskutek nagłego, zbyt dynamicznego ruchu, np. kopnięcia, gwałtownej zmiany kierunku, sprintu, nadmiernego obciążenia podczas podnoszenia ciężarów. Ryzyko naderwania rośnie, jeśli przed wysiłkiem zabrakło odpowiedniej rozgrzewki. Ból w pachwinach przy chodzeniu może świadczyć o naciągnięciu lub naderwaniu mięśni, najczęściej w spoczynku ustępuje.

Urazy sportowe w okolicy pachwiny

Do urazów w okolicy pachwinowej może dojść wskutek nagłej kontuzji, jednakże możliwe są również urazy przeciążeniowe. Jednym z częstych urazów jest tzw. przepuklina sportowa, czyli pubalgia sportowa. Dochodzi do niej w wyniku naciągnięcia lub naderwania tkanek miękkich w okolicy brzucha i pachwiny.

Jej objawy przypominają przepuklinę pachwinową, różnią się tym, że nie pojawia się żadna wypukłość w okolicy pachwiny. Nieprzyjemną konsekwencją uprawiania niektórych sportów jest zapalenie kości łonowej. Odczuwany jest wówczas ból wzgórka łonowego i pachwin nasilający się przy wysiłku.

Objawy urazów mięśni przywodzicieli

Do głównych objawów urazów mięśni przywodzicieli zalicza się kłujący, przeszywający, rwący ból w pachwinie i po wewnętrznej stronie uda, który nasila się w ruchu przywodzenia i podczas chodzenia, a także obrzęk i tkliwość. Pojawiają się ograniczenia ruchomości – po urazie typowe są trudności np. z przyciąganiem nogi do środka lub jej rozciąganiem. Przy przewlekłym przeciążeniu mięśni ból jest chroniczny, pojawia się zwłaszcza ból pachwiny po wysiłku oraz rano.

Inne przyczyny bólu w pachwinach

Przyczyny bólu w pachwinach są dużo bardziej zróżnicowane, zalicza się do nich również różnego rodzaju choroby niekoniecznie związane z układem ruchu. Co oznacza ból pachwiny?

Powiększone węzły chłonne

Bolące pachwiny mogą świadczyć o zapaleniu węzłów chłonnych pachwinowych. Powiększenie węzłów zwykle pojawia się w przebiegu infekcji – głównie bakteryjnych lub wirusowych, towarzyszą im obrzęk i gorączka.

Problemy urologiczne i ginekologiczne

Ból w pachwinach może pojawić się przy infekcjach dróg moczowych oraz kamicy nerkowej. Dodatkowo w zależności od płci jako jego przyczyny można wymienić: u kobiet – stany zapalne jajników i jajowodów, torbiel jajnika (zwłaszcza gdy pęknie), skręt jajnika, a także endometriozę, zaś u mężczyzn – zapalenie gruczołu krokowego, skręt jądra, żylaki powrózka nasiennego, zapalenie najądrza.

Choroby układu pokarmowego 

Najczęstszą przyczyną bólu w pachwinie ze strony układu pokarmowego jest zapalenie wyrostka robaczkowego. Powoduje on najczęściej ból w prawej pachwinie promieniujący na nogę. Ponadto wzdęcia i ból w pachwinie pojawiają się w przebiegu chorób jelit, np. choroby Leśniowskiego-Crohna, zapalenia okrężnicy. A co można powiedzieć w kwestii – wątroba a ból w pachwinie? Objawy chorób wątroby raczej nie manifestują się w postaci bólu w tym miejscu.

Diagnostyka bólu w pachwinie

Jak wygląda diagnostyka bólu pachwiny? Jeśli ból jest dokuczliwy lub przewlekły oraz pojawiają się inne niepokojące objawy towarzyszące, należy się zgłosić do lekarza.

Badanie fizykalne i wywiad lekarski

Podczas wizyty lekarz przeprowadzi szczegółowy wywiad, a także badanie fizykalne – obejrzy chorą okolicę oraz zbada ją palpacyjnie. Czasem to wystarczy do postawienia diagnozy, czasem konieczne są dodatkowe badania obrazowe.

Badania obrazowe – USG, TK, MR

Badanie USG pozwala wykryć przepuklinę, służy też do oceny tkanek miękkich, mięśni i naczyń krwionośnych. Zdjęcie RTG jest przydatne do oceny kości i stawu biodrowego. Rezonans magnetyczny wykonuje się, aby sprawdzić stan stawów, nerwów, tkanek miękkich i kręgosłupa. Tomografia komputerowa daje dokładny obraz kondycji tkanek i struktur kostnych.

Oprócz badań obrazowych konieczne mogą być badania laboratoryjne, np. morfologia, CRP, OB, badania moczu. Jeśli podejrzewane są przyczyny związane z napięciem mięśni lub nieprawidłowym chodem, warto zgłosić się do fizjoterapeuty, aby ocenić postawę.

Do jakiego specjalisty się udać?

Do jakiego lekarza z bólem pachwiny? W pierwszej kolejności można się zgłosić do lekarza rodzinnego, a on po przeprowadzeniu wywiadu i badań palpacyjnych skieruje do specjalisty, np. ortopedy, ginekologa, urologa, chirurga.

Jeśli ból pojawił się nagle, jest bardzo silny, uniemożliwia chodzenie, należy zadzwonić pod numer alarmowy lub zgłosić się na SOR. Te objawy mogą wskazywać na stan wymagający pilnej interwencji medycznej.

Metody leczenia bólu pachwiny

Zanim zostanie zdiagnozowana przyczyna dolegliwości, leczenie bólu pachwiny polega na jego łagodzeniu. Można stosować doustne leki przeciwbólowe lub maści na ból mięśni. Jaka jest najlepsza maść na ból pachwiny? Rekomendowane są preparaty o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym, dobrze sprawdzą się też maści chłodzące lub rozgrzewające.

Po zdiagnozowaniu problemu należy rozpocząć leczenie przyczynowe, które zlecił lekarz. Zwykle jest to terapia farmakologiczna, choć w przypadku przepukliny konieczny może być zabieg chirurgiczny.

Domowe sposoby łagodzenia bólu

Jeśli ból pachwiny jest związany z naciągnięciem mięśni lub innym urazem, należy przede wszystkim wstrzymać się od aktywności fizycznej, aby dać mięśniom czas na regenerację. Można stosować zimne kompresy, które zmniejszą ból i obrzęk, ewentualnie ciepłe okłady, aby rozluźnić spięte mięśnie.

Dodatkowo istotnym elementem leczenia jest rehabilitacja bólu pachwiny. Z problemem warto się zgłosić do specjalisty, który dobierze odpowiednie masaże, zabiegi oraz ćwiczenia. Jeśli chodzi o ćwiczenia na ból pachwiny, to rekomendowane jest głównie wzmacnianie i rozciąganie mięśni brzucha, miednicy, pośladków i ud. Należy pamiętać, że ćwiczenia można wykonywać dopiero po ustąpieniu bólu, ponadto intensywność wysiłku trzeba zwiększać stopniowo.

Co oznacza ból w pachwinach? Nie zawsze jego przyczyna jest poważna. Często jest to drobny uraz, który wymaga jedynie krótkiego odpoczynku i zimnych okładów. Jeśli jednak ból jest bardzo silny lub utrzymuje się długo, trzeba się koniecznie zgłosić na konsultację do lekarza!

Autor wpisu: mgr farm. Jarosław Buczarski Farmaceuta z wykształcenia i zamiłowania, zwolennik rozszerzonej opieki farmaceutycznej. Zainteresowania: medycyna, chemia leków, zdrowie, opieka farmaceutyczna.