Najdłużej działająca Apteka internetowa w Polsce - pewność i zaufanie - 100% polski kapitał

Dawkowanie jodku potasu podczas narażenia na promieniowanie

07.10.2022
Porady farmaceuty

Nie wiadomo, na ile zagrożenie jest realne, jednak od kilku tygodni rządzący uruchamiają procedury dotyczące zabezpieczania ludności przed promieniowaniem radioaktywnym. Powiatowe jednostki Państwowej Straży Pożarnej w całym kraju dostały zapasy jodku potasu, który ma zostać rozdysponowany wśród Polaków jak najszybciej, gdy dojdzie do katastrofy nuklearnej. Jak wygląda dawkowanie jodu podczas skażenia?

Dlaczego podajemy jodek potasu podczas promieniowania?

Jod to pierwiastek, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Jest on dostarczany przede wszystkim wraz z jedzeniem i wodą. W organizmie niemal w całości jest gromadzony w tarczycy, gdzie wykorzystywany jest do produkcji jej hormonów. Nad morzem jod w dużych ilościach skumulowany jest w powietrzu, jego absorpcja odbywa się wówczas drogą oddechową lub przez skórę. Analogicznie, w sytuacji, gdy w powietrzu znajdzie się jod promieniotwórczy, w ten sposób dostanie się do organizmu. Skażenie radioaktywnym jodem jest szczególnie groźne dla noworodków, dzieci i młodzieży, napromieniowanie w tym okresie wiąże się z wysokim ryzykiem rozwoju nowotworu tarczycy.

dawkowanie jodku potasu

Sposobem na ograniczenie ekspozycji na jod promieniotwórczy znajdujący się w chmurze radiacyjnej jest przyjęcie we właściwym czasie tabletki z jodkiem potasu, czyli najbardziej stabilną postacią jodu. Zastosowanie leku zgodnie z tym, jakie jest rekomendowane dawkowanie jodu podczas promieniowania dla danej grupy wiekowej, pozwala zablokować wychwyt radioaktywnego jodu w tarczycy. Zalecane „kryzysowe” dawkowanie jodku potasu nasyca tarczycę stabilnym jodem, blokując wchłanianie radioaktywnego jodu i zapobiegając jego gromadzeniu się w tym narządzie.

Czy przyjmowanie jodu z jedzenia nie wystarczy do ochrony tarczycy? Nie, nie wystarczy. Wprawdzie w diecie można znaleźć wiele naturalnych źródeł jodu (np. ryby), a także produkty wzbogacane w jodek potasu (np. sól) nie zapewniają one takiej podaży jodu, jaka jest wymagana – dawkowanie jodku potasu podczas skażenia wielokrotnie przekracza zalecane dzienne spożycie. Podobnie dostępne w aptekach suplementy diety i niektóre leki nie nasycą tarczycy w takim stopniu, by zablokować jej jodochwytność.

Przez to, że do zablokowania tarczycy konieczne jest przyjęcie tak wysokiej dawki jodku potasu, pod żadnym pozorem nie można go stosować profilaktycznie. W dodatku trzeba mieć świadomość, że tak wysoka dawka może wywołać działania niepożądane, np. ze strony układu sercowo-naczyniowego, ponadto mogą pojawić się zaburzenia żołądkowo-jelitowe, objawy reakcji alergicznej. Ryzyko zaburzeń rytmu serca, a nawet zatrzymania krążenia jest szczególnie wysokie w przypadku osób starszych! Poza tym lek jest przeciwwskazany dla osób z nadczynnością tarczycy, osób uczulonych na jodek potasu, osób z zapaleniem naczyń z hipokomplementemią oraz osób z chorobą Duhringa.

Jak szybko zażyć jodek potasu w przypadku promieniowania?

Dawkowanie jodku potasu podczas skażenia jest jasno określone, przede wszystkim istotne jest to, żeby przyjąć go dopiero wtedy, gdy zostanie ogłoszony stan zagrożenia nuklearnego i władze wydadzą wezwanie do przyjęcia leku! Jodek potasu jak szybko zażyć? Aby jodek potasu mógł zadziałać maksymalnie skutecznie, należy go zastosować jak najszybciej, czyli najlepiej w ciągu 24 godzin przed skażeniem i do 2 godzin od momentu ekspozycji na promieniowanie! Choć nawet lek przyjęty w ciągu 8 godzin od wystawienia na czynnik radioaktywny wykazuje korzystne działanie!

Dawkowanie jodku potasu w przypadku zagrożenia

Leków z jodem nie można przyjmować według własnego uznania, dawkowanie jodku potasu podczas promieniowania musi odbywać się zgodnie z zaleceniami! To, ile zażyć jodku potasu, uzależnione jest od wieku:

  • noworodki, niemowlęta poniżej 1. miesiąca życia: 1/4 tabletki (16mg jodku potasu zawiera 12,5mg j jodu)
  • niemowlęta od 1. miesiąca życia i dzieci do 3. roku życia: 1/2 tabletki (32,5mg jodku potasu zawiera 25mg jodu)
  • dzieci od 3. do 12. roku życia: 1 tabletka (65mg jodku potasu zawiera 50mg jodu)
  • młodzież powyżej 12. roku życia i osoby dorosłe do ok. 60-tego roku życia: 2 tabletki (130mg jodku potasu zawierające 100mg jodu)
  • kobiety w ciąży, matki karmiące piersią (niezależnie od wieku): 2 tabletki (130mg jodku potasu zawiera 100mg jodu)

Pojedyncza dawka potasu jodku zapewnia odpowiednią ochronę przez dobę. Długotrwałe narażenie na promieniowanie może powodować konieczność podania kolejnych dawek, jednakże należy unikać wielokrotnego podawania dawek u noworodków i kobiet w ciąży oraz karmiących piersią (dla tych kobiet max 2 dawki).

UWAGA! Przed przyjęciem jodku potasu musisz być prawidłowo nawodniony (pij codziennie nie mniej niż 1,5-2,5 litry wody na dobę).

U noworodków, niemowląt i małych dzieci tabletkę należy dobrze rozkruszyć i dodać do pokarmu, dopiero w takiej postaci podać maluchowi. U starszych dzieci tabletkę również zaleca się rozkruszyć i dodać do wody lub chłodnego napoju. W przypadku dzieci, które nie mają problemu z przełykaniem, młodzieży i dorosłych tabletkę należy połknąć i popić wodą lub chłodnym napojem. Należy pamiętać, że zarówno przyjęcie zbyt małej dawki, jak i zbyt wysokiej wiąże się z zagrożeniem dla zdrowia, stąd też tak ważne jest, aby przed zastosowaniem leku sprawdzić zalecane dawkowanie tabletek jodu!

Leki zawierające jodek potasu

Jeśli faktycznie dojdzie do sytuacji, w której nad Polską pojawi się chmura radiacyjna, rząd zapewnia, że nie będzie problemu z dostępem do tabletek z jodkiem potasu. Zapasy, które otrzymały powiatowe jednostki Państwowej Straży Pożarnej, trafią do jednostek samorządu terytorialnego, skąd jodek potasu tabletki zostanie dalej rozdystrybuowany. Dodatkowo w razie zagrożenia lek dostarczony z Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych będzie także wydawany w aptekach bez recepty i nieodpłatnie. Tabletki z jodkiem potasu będzie mogła odebrać tylko osoba dorosła.

Obecnie na rynku dostępnych jest kilka leków zawierających jodek potasu – w dawkach leczniczych, m.in. Jodid 100mcg tabletki, a także w wysokich dawkach blokujących jodochwytność tarczycy, m.in. Jodek Potasu G.L. tabletki. W aptekach można również kupić płyn Lugola, jednak lekarze i farmaceuci przestrzegają przez profilaktycznym stosowaniem tego preparatu. Wprawdzie jest to roztwór jodu w jodku potasu, jednak płyn Lugola przeznaczony jest przede wszystkim do stosowania zewnętrznego, czyli do odkażania skóry lub po rozcieńczeniu do płukania gardła lub usuwania nalotu z migdałków. Stosowanie doustne może się odbywać wyłącznie ze wskazania lekarza i pod jego nadzorem.

Czy należy bać się tabletek z jodkiem potasu?

Drodzy Pacjenci, w związku z licznymi pytania i wątpliwościami, oto kilka faktów o jodku potasu, a także podsumowanie najważniejszych informacji o zasadach stosowania jodku potasu podczas skażenia:

  1. Płyn Lugola to po prostu jodek potasu w postaci płynnej. Jednak nie jest on zalecany do stosowania doustnego. Po pierwsze w odróżnieniu od jodku potasu w tabletkach szybko traci ważność (data ważności tabletek wynosi 5 lat, dlatego w takiej postaci lek będzie rozdawany). Po drugie ze względu na płynną formę trudniej obliczyć właściwą dawkę. Jeśli chodzi o tabletki z jodkiem potasu, nie ma konieczności połykania ich w całości, można je rozkruszyć i dodać do wody, mleka lub jedzenia, co ułatwia ich stosowanie.
  2. Obecne działania rządu (dystrybucja tabletek z jodkiem potasu) są zgodne z przewidzianym w prawie postępowaniem na wypadek skażenia radiacyjnego. Obowiązkiem władz jest ochrona ludności, w tym przypadku ochrona polega na blokowaniu jodochwytności tarczycy w razie wzrostu ryzyka promieniowania. Tabletki zabezpieczane przez samorządy zawierają stabilną postać jodu, czyli jodek potasu, nie zawierają natomiast „nowego wirusa”! Masowe rozdawanie tabletek z jodkiem potasu nie jest „kolejnym spiskiem przeciw ludzkości”!
  3. Ramy czasowe na zastosowanie jodku potasu są jasno określone – najwyższa skuteczność jest notowana, gdy lek zostanie przyjęty w okresie 24 godzin przed i do 2 godzin po skażeniu radiacyjnym (to nie jest równoznaczne z momentem wybuchu elektrowni lub użycia broni nuklearnej, przemieszczenie chmury radiacyjnej uzależnione jest od wielu czynników, m.in. odległości miejsca incydentu nuklearnego, kierunku i siły wiatru). Im później lek zostanie przyjęty, tym gorzej. Eksperci przekonują, że korzystne działanie (choć mniej skuteczne) można uzyskać, gdy jodek potasu zostanie podany w ciągu 8 godzin od napromieniowania, natomiast podany po 24 godzinach może spowodować więcej szkody niż pożytku! Po wybuchu w Czarnobylu, który nastąpił w nocy z 25 na 26 kwietnia 1986 roku, płyn Lugola podawano dopiero 29 kwietnia. Miało to sens, gdyż największy opad radioaktywny zarejestrowano 7 dni po katastrofie. Warto przypomnieć, że w tamtym czasie niedobór jodu u Polaków był powszechny, tym samym jodochwytność tarczycy była większa niż obecnie. Od 1997 roku sól kuchenna jest jodowana, dzięki czemu niedobór jodu u dorosłych Polaków jest rzadkim zjawiskiem, co pozwala wysnuć wniosek, że ryzyko wchłaniania radioaktywnego jodu jest mniejsze.
  4. Wg WHO podawanie jodku potasu podczas skażenia przynosi korzyść osobom do 40. roku życia. Po 40-ce jest to wątpliwe, natomiast u osób po 60. roku życia stosowanie jodku potasu jest kwestionowane ze względu na wyższe ryzyko działań niepożądanych w stosunku do potencjalnych korzyści. Podanie jodku potasu jest obowiązkowe w przypadku dzieci, gdyż ryzyko rozwoju raka tarczycy jest największe po napromieniowaniu w dzieciństwie.
  5. Ustalone przez WHO dawkowanie jodku potasu dla dorosłych (w tym dla kobiet w ciąży i karmiących piersią) oraz młodzieży po 12. roku życia wynosi 100mg, dla dzieci od 3. do 12. roku życia wynosi 50mg, dla dzieci od 1. miesiąca życia do 3. roku życia wynosi 25mg, dla noworodków – 12,5mg.
  6. Jodek potasu chroni przed rakiem tarczycy wywołanym promieniowaniem, ale może również wywoływać stałe zaburzenia funkcji tarczycy oraz reakcje alergiczne, dlatego nie wolno przyjmować go profilaktycznie! Dystrybucja tabletek nastąpi w momencie, gdy ryzyko napromieniowania będzie realne. O tym, kiedy należy je przyjąć, ludność zostanie poinformowana specjalnymi komunikatami, które będą puszczane m.in. w telewizji i w radiu.
  7. Trzeba pamiętać, że jodek potasu chroni tylko i wyłącznie przed radioaktywnym jodem! W chmurze radiacyjnej znajduje się o wiele więcej niebezpiecznych pierwiastków, które mogą powodować różne nowotwory (np. cez). Dlatego po ogłoszeniu alarmu należy pozostać w domu, trzeba też zabezpieczyć drzwi i okna w taki sposób, aby zahamować napływ powietrza z zewnątrz, należy też wyłączyć klimatyzację i zamknąć otwory wentylacyjne.
  8. Czy podawanie dzieciom płynu Lugola w 1986 roku miało sens, skoro chmura radioaktywna nie niosła silnego skażenia? Tak, miało. Jak już zostało wspomniane, w tamtym czasie niedobory jodu były powszechne, a więc i ryzyko wchłaniania promieniotwórczego jodu było większe. Dodatkowo istniało ryzyko, że dzieci będą dostawały mleko od skażonych krów. Obecnie największe ryzyko dotyczy skażenia wody i warzyw.
  9. Sytuacja radiologiczna jest stale monitorowana przez odpowiednie służby, można jednak samemu ją śledzić, promieniowanie można odczytywać z liczników na powszechnie dostępnych mapach: https://remap.jrc.ec.europa.eu/Simple.aspx, https://www.saveecobot.com/en/radiation-maps, http://radioactiveathome.org/map/.

Polacy są jedną z tych nacji, która na własnej skórze doświadczyła skutków związanych z napromieniowaniem po katastrofie w Czarnobylu. Pamiętając tamte wydarzenia, wiele osób ulega panice i niesprawdzonym informacjom i na własną rękę wprowadza suplementację jodem. Niestety takie postępowanie może przynieść więcej szkody niż pożytku! Sytuacja radiologiczna jest cały czas uważnie monitorowana, ponadto prewencyjne działania na wypadek katastrofy nuklearnej zostały podjęte. Teraz obowiązkiem każdego obywatela jest zapoznać się z ministerialnymi rozporządzeniami, które opisują dawkowanie jodku potasu podczas promieniowania i sprawdzić, gdzie w sytuacji zagrożenia można otrzymać lek dla siebie i rodziny.

 

Ewa Krulicka
Autor wpisu: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa. Redaktor bloga jestemmama.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.

Polecane wpisy

Pokaż więcej wpisów z Październik 2022
pixel