Dlaczego coraz więcej Polaków traci zęby – i co z tym możemy zrobić?

Spis treści

1. Dlaczego Polacy tracą zęby?
2. Jak zapobiegać utracie zębów – co możemy zrobić jako pacjenci?
3. Nowoczesna stomatologia w walce z brakami zębowymi
4. Co zrobić po utracie zęba?
5. Podsumowanie

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego, ponad 40% Polaków powyżej 35. roku życia ma poważne braki w uzębieniu, a co piąty senior w Polsce nie posiada już żadnego naturalnego zęba. Utrata zębów to nie tylko problem natury estetycznej – wpływa bezpośrednio na zdrowie ogólne, samoocenę, zdolność żucia, mowę, a nawet kondycję psychiczną.

Zanik kości żuchwy, pogorszenie trawienia, a także ryzyko wystąpienia chorób serca i cukrzycy – to tylko niektóre z konsekwencji nieleczonych braków zębowych. Mimo ogromnego postępu w dziedzinie profilaktyki stomatologicznej, implantologii i protetyki cyfrowej, wielu pacjentów wciąż zbyt późno trafia do specjalisty.

Dlaczego tak się dzieje? Co możemy zrobić – zarówno jako pacjenci, jak i specjaliści – by odwrócić ten niepokojący trend? I jaką rolę odgrywa w tym nowoczesna stomatologia wspierana przez technologię, taką jak CAD/CAM, skanery wewnątrzustne czy drukarki 3D? O tym wszystkim przeczytasz w dalszej części artykułu.

1. Dlaczego Polacy tracą zęby?

Utrata zębów w Polsce wynika głównie z przewlekłych zaniedbań – nieleczonej próchnicy i chorób przyzębia. Choć próchnica dotyka ponad 90% dorosłych, pacjenci często reagują dopiero przy ostrym bólu. Z badań WUM wynika, że niemal połowa osób trafiających na leczenie kanałowe nie odwiedziła dentysty przez ponad dwa lata, mimo wcześniejszych objawów.

Drugim głównym winowajcą jest parodontoza – choroba rozwijająca się bezobjawowo nawet przez lata. W grupie 45–65 lat odpowiada za ponad połowę ekstrakcji. Do tego dochodzą choroby ogólnoustrojowe: cukrzyca, osteoporoza, RZS. Pacjenci metabolicznie niewyrównani mają aż trzykrotnie większe ryzyko utraty zębów.

Problem pogłębiają też czynniki społeczne – ograniczony dostęp do opieki stomatologicznej, niska świadomość, długie kolejki w ramach NFZ. Lęk przed dentystą, często wyniesiony z dzieciństwa, skutkuje unikaniem leczenia przez lata.

„Utrata zębów to nie kwestia estetyki – to problem zdrowotny, systemowy i psychologiczny. Jeśli nie zmienimy podejścia do profilaktyki i nie zadbamy o nowoczesne narzędzia diagnostyczne, trend ten będzie się pogłębiał.” – Mówi przedstawiciel Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego Jan Dworak.

2. Jak zapobiegać utracie zębów – co możemy zrobić jako pacjenci?

Regularne kontrole

systematyczne wizyty w gabinecie decydują o tym, czy zachowamy pełne uzębienie. Dla większości pacjentów profilaktyka kończy się na szczoteczce do zębów, a problemy są zauważane dopiero wtedy, gdy wymagają leczenia kanałowego lub ekstrakcji.

Co 12 miesięcy – to minimalna częstotliwość kontroli, dzięki której możliwe jest wczesne wykrycie próchnicy, parodontozy i mikropęknięć szkliwa.

Higiena jamy ustnej

Dobrze prowadzona higiena jamy ustnej to wieloetapowy proces. Samo szczotkowanie nie wystarczy – zwłaszcza jeśli omijamy przestrzenie międzyzębowe, które są najczęstszym miejscem rozwoju zmian próchnicowych.

Codzienna rutyna powinna zawierać:

• Szczotkowanie 2x dziennie (najlepiej szczoteczką soniczną lub elektryczną z czujnikiem nacisku),
• Nitkowanie lub stosowanie szczoteczek międzyzębowych,
• Płukanie ust bezalkoholowym środkiem antybakteryjnym,
• Użycie irygatora – zwłaszcza przy implantach, mostach i aparatach ortodontycznych.

Prawidłowa dieta

Nie tylko cukier szkodzi zębom – groźne są też kwaśne napoje, podjadanie i ciągłe zakwaszanie środowiska jamy ustnej. To prowadzi do demineralizacji szkliwa, niewidocznej na pierwszy rzut oka.

Co warto ograniczyć lub zastąpić:

• Soki owocowe → wodą z cytryną (pij przez słomkę, nie popijaj często),
• Słodycze między posiłkami →  spróbuj warzyw,
• Napoje gazowane → herbatami ziołowymi.

Wskazówka: Guma do żucia bez cukru po posiłku zwiększa wydzielanie śliny i przywraca naturalne pH.

W skrócie pamiętaj o tych 5 podstawowych zasadach:

1. Odwiedzaj dentystę co najmniej raz w roku.
2. Używaj irygatora, nici i płukanek każdego dnia.
3. Zadbaj o technikę szczotkowania, nie tylko czas.
4. Unikaj kwaśnych i słodkich przekąsek między posiłkami.
5. Reaguj na najmniejsze objawy – nie czekaj na ból.

3. Nowoczesna stomatologia w walce z brakami zębowymi

Współczesna stomatologia oferuje rozwiązania, które jeszcze dekadę temu były zarezerwowane wyłącznie dla najbardziej zaawansowanych klinik lub w ogóle nie były dostępne. Dzisiejsze technologie nie tylko poprawiają skuteczność leczenia, ale również pozwalają na precyzyjne planowanie rekonstrukcji uzębienia i indywidualne dopasowanie rozwiązań do potrzeb pacjenta.

Zapytaliśmy Artur Gładysza – specjalistę z Dentalstore.pl jak obecnie wygląda  leczenie braków zębowych w technologii cyfrowej:

To zupełnie inny poziom niż kilkanaście lat temu– pod warunkiem, że wykorzystamy pełen potencjał nowoczesnych metod diagnostyki i odbudowy. Obecnie technologia CAD/CAM pozwala bezboleśnie, szybko i bardzo precyzyjnie uzupełnić wszystkie braki zębów i to korzystając z całego gamy materiałów.

Implanty w 24 godziny to nie jest już chwyt marketingowy, a rzeczywistość którą dostarcza nam technologia. Zastosowanie sztucznej inteligencji przy skanowaniu 3D i projektowaniu prac jest gamechangerem, który nie tylko pomaga pacjentom, ale też bardzo ułatwia pracę lekarzom i technikom dentystycznym. Maszyny CNC i drukarki 3D wytwarzają uzupełnienia protetyczne z większą precyzją niż ludzie, a w dodatku zdecydowanie szybciej!

Diagnostyka cyfrowa – pierwszy etap skutecznej terapii

Skuteczność leczenia protetycznego i implantologicznego zaczyna się od trafnej diagnozy. Dzisiejsze narzędzia umożliwiają dokładność, jakiej nie zapewniają tradycyjne metody oparte na wyciskach czy zdjęciach dwuwymiarowych.

Narzędzia stosowane we współczesnej diagnostyce:

• Skanery wewnątrzustne – eliminują konieczność tradycyjnych wycisków, skracając czas przygotowania i zwiększając komfort pacjenta.
• Tomografia CBCT (stożkowa) – umożliwia trójwymiarowe obrazowanie struktur kostnych i tkanek miękkich, jak CBCT Vatech Green
• Systemy CAD/CAM – pozwalają na cyfrowe projektowanie i wytwarzania uzupełnień protetycznych z mikronową precyzją.

Tego typu technologie nie tylko zwiększają dokładność, ale również umożliwiają wizualizację efektu końcowego już na etapie planowania, co znacząco poprawia zrozumienie leczenia przez pacjenta i wspiera jego zaangażowanie.

Protetyka cyfrowa – precyzja i estetyka w jednym

Dzięki technologii CAD/CAM, dzisiejsze korony, mosty czy licówki wykonywane są z nieporównywalną precyzją. Eliminuje się błędy ludzkie związane z obróbką manualną, a sam proces od skanu do gotowego uzupełnienia może trwać zaledwie 24–48 godzin.

Zalety cyfrowej protetyki:

• Wyższa dokładność przylegania uzupełnień do tkanek twardych,
• Krótszy czas leczenia,
• Możliwość zachowania większej ilości zdrowych tkanek zęba,
• Lepsza biomechanika i długowieczność uzupełnień,
• Indywidualizacja koloru, kształtu i przejrzystości materiału.

Wysokiej klasy frezarki i drukarki 3D, wykorzystywane przez laboratoria protetyczne i techników dentystycznych, są dziś kluczowym ogniwem w leczeniu protetycznym.

Implantologia – nie tylko dla wybranych

Mimo że przez lata implanty kojarzyły się z kosztownym leczeniem dostępnym jedynie dla pacjentów prywatnych, obecnie stają się one bardziej przystępne i znacznie bardziej przewidywalne niż klasyczne protezy ruchome.

Implanty zębowe oferują:

• fizjologiczną odbudowę funkcji żucia,
• stabilność nieosiągalną dla klasycznych rozwiązań,
• ochronę przed zanikiem kości wyrostka zębodołowego,
• znaczący wzrost komfortu życia pacjenta.

Nowoczesne systemy implantologiczne, wspierane planowaniem cyfrowym i szablonami chirurgicznymi, pozwalają osiągać wysoką przewidywalność nawet w trudnych przypadkach klinicznych.

Interdyscyplinarność jako standard

Nowoczesne podejście do odbudowy uzębienia wymaga współpracy zespołu specjalistów: stomatologa, technika dentystycznego, chirurga, a coraz częściej również fizjoterapeuty stomatologicznego. Proces leczenia jest planowany w sposób zintegrowany, z uwzględnieniem funkcji żucia, estetyki i biomechaniki. Jest to również możliwe dzięki postępowi jaki zrobili dzisiejsi lekarze, ich wykształcenie i zrozumienie innych specjalistów z branży.

Złożone przypadki są analizowane na podstawie dokumentacji cyfrowej, modeli wirtualnych i symulacji dynamicznych. To właśnie w tym obszarze najpełniej wykorzystuje się potencjał takich narzędzi jak Exocad, druk lub frezowanie gotowych prac nawet pełnołukowych.

Nowoczesność w praktyce – czyli czego warto szukać w gabinecie?

Pacjent, który stoi przed decyzją o rekonstrukcji uzębienia, powinien zwrócić uwagę nie tylko na doświadczenie lekarza, ale również na to, czy placówka:

• korzysta z technologii skanowania cyfrowego,
• wykonuje uzupełnienia w systemie CAD/CAM,
• stosuje implanty planowane z użyciem CBCT,
• współpracuje z laboratorium protetycznym pracującym na frezarkach i drukarkach 3D.

Nowoczesna technologia nie zastąpi wiedzy lekarza, ale w rękach doświadczonego zespołu znacząco zwiększa skuteczność, trwałość i komfort leczenia.

4. Co zrobić po utracie zęba?

Utrata zęba to nie tylko problem estetyczny – to początek łańcucha zmian, które mogą trwale wpłynąć na funkcjonowanie całej jamy ustnej. Brak choćby jednego zęba zaburza równowagę zgryzową, prowadzi do przemieszczania się sąsiednich zębów, zaniku kości wyrostka zębodołowego, a w dłuższej perspektywie – do przeciążeń w stawie skroniowo-żuchwowym. Dlatego każda luka w łuku zębowym wymaga decyzji terapeutycznej – niezależnie od jej lokalizacji.

Kiedy uzupełniać brak zęba?

Czas działa na niekorzyść pacjenta. Już w ciągu pierwszych trzech miesięcy od ekstrakcji dochodzi do zauważalnego zaniku kości w miejscu po usuniętym zębie – nawet do 50% szerokości wyrostka. Po roku zanik może obejmować także wysokość i sąsiednie tkanki. Dlatego najlepszym momentem na uzupełnienie braku jest okres do 2–6 miesięcy po ekstrakcji, kiedy warunki anatomiczne są jeszcze stabilne.

Jednak nie oznacza to, że do stomatologa wybieramy się dopiero po 2 miesiącach od utraty zęba. Powinniśmy umówić się na wizytę jak najszybciej, szczególnie jeśli utrata zęba nastąpiła mechanicznie!

Warto zrobić to jak najszybciej, również z finansowego punktu widzenia, gdyż późniejsza odbudowa zęba trwa dłużej i jest bardziej kosztowna.

Jakie są możliwości uzupełnienia zęba?

Wybór metody odbudowy zależy od wielu czynników: liczby braków, stanu kości, zgryzu, wieku pacjenta, oczekiwań estetycznych i możliwości finansowych.

Dostępne opcje to:

1. Implant z koroną ceramiczną
• Najbardziej fizjologiczne i długoterminowe rozwiązanie.
• Nie wymaga szlifowania sąsiednich zębów.
• Wspiera zachowanie kości wyrostka zębodołowego.
2. Most protetyczny
• Oparty na sąsiednich zębach, które muszą być oszlifowane.
• Szybsze rozwiązanie, ale bardziej inwazyjne dla zdrowych zębów.
• Brak ochrony przed zanikiem kości w miejscu braku.
3. Proteza częściowa (akrylowa lub elastyczna)
• Rozwiązanie tymczasowe lub budżetowe.
• Może powodować ucisk, zaburzenia wymowy i gorszą estetykę.
• Stosowana często jako etap przejściowy przed implantacją.
4. Drukowana korona tymczasowa (w gabinecie lub pracowni)
• Często stosowana bezpośrednio po ekstrakcji w celu zachowania estetyki i kształtu dziąsła.
• Coraz częściej wykonywana w technologii druku 3D z żywic klasy medycznej, specjalnej żywicy do koron tymczasowych.

Co warto wiedzieć przed wyborem?

Decyzja o metodzie odbudowy powinna być podjęta wspólnie z lekarzem, na podstawie:

• badania klinicznego i CBCT (w przypadku implantów),
• oceny warunków okluzyjnych (czyli zgryzu),
• prognozy długoterminowej – biomechanicznej i funkcjonalnej,
• estetyki, zwłaszcza w odcinku przednim,
• planu finansowego i dostępnych opcji ratalnych lub etapowych.

Dobrą praktyką jest wykonanie cyfrowej symulacji uśmiechu i testu funkcjonalnego – wielu gabinetów oferuje dziś wizualizacje 3D zębów tymczasowych, które pozwalają lepiej zrozumieć, jak będzie wyglądał efekt końcowy.

Co refunduje NFZ, a co trzeba sfinansować prywatnie?

Choć teoretycznie każda osoba ubezpieczona ma prawo do leczenia stomatologicznego w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, w praktyce zakres świadczeń jest mocno ograniczony – szczególnie w kontekście odbudowy braków zębowych.

Na stronie NFZ są jasne wytyczne odnośnie refundacji protez, która przysługuje osobom z całkowitym bezzębiem oraz tym, którym w szczęce brakuje co najmniej pięciu zębów w jednym łuku.

Refundacja protez obejmuje:

• uzupełnienie braków zębowych przy pomocy ruchomej protezy częściowej - jeden raz na 5 lat w przypadku braku 5 zębów i powyżej w łuku zębowym
• zaopatrzenie bezzębnej szczęki protezą całkowitą w szczęce lub żuchwie łącznie z pobraniem wycisku - jeden raz na 5 lat
• odtworzenie funkcji żucia przez naprawę protez ruchomych w większym zakresie z wyciskiem - jeden raz na 2 lata oraz całkowite podścielenie protezy w sposób pośredni - 1 raz na 2 lata.

Oprócz tego refundacja obejmuje również leczenie protetyczne:

• uzupełnienie braków zębowych za pomocą protezy częściowej włącznie z prostymi doginanymi klamrami w zakresie 5–8 brakujących zębów – raz na 5 lat
• uzupełnienie braków zębowych za pomocą protezy częściowej włącznie z prostymi doginanymi klamrami w zakresie więcej niż 8 zębów – raz na 5 lat
• zaopatrzenie bezzębnej szczęki protezą całkowitą – raz na 5 lat
• naprawa protezy ruchomej, z wyciskiem – raz na 2 lata
• całkowite podścielenie jednej protezy w sposób pośredni – raz na 2 lata.

Lista placówek i możliwość umówienia się, znajdują się na stronie terminyleczenia.nfz.gov.pl.

Podsumowanie

Rosnąca liczba Polaków z brakami zębowymi nie jest wyłącznie konsekwencją zaniedbań higienicznych. To efekt złożonych zjawisk – od ograniczeń systemu publicznego, przez choroby przewlekłe, aż po brak dostępu do rzetelnej wiedzy na temat profilaktyki i nowoczesnych możliwości leczenia. Jak pokazaliśmy w artykule, utrata zęba to nie tylko problem estetyczny – to zaburzenie całego układu stomatognatycznego, wpływające na zdrowie ogólne, jakość życia i samopoczucie.

Współczesna stomatologia – wsparta technologią cyfrową, skanowaniem 3D, systemami CAD/CAM i implantologią – pozwala dziś odbudowywać zęby szybciej, precyzyjniej i bardziej przewidywalnie niż kiedykolwiek wcześniej. Jednak aby pacjent mógł skorzystać z tych możliwości, musi posiadać wiedzę, a lekarz – dostęp do odpowiednich narzędzi.

Zarówno pacjent i lekarz wiele informacji o sposobie leczenie, problemach związanych z utratą zębów, ale też o innowacjach w cyfrowej stomatologii dowie się odwiedzając sklep dentalstore.pl. To tam oprócz urządzeń i materiałów stomatologicznych znajdziesz ciekawe artykuły, które przeprowadzą Cię po stomatologicznym świecie.

Źródła:

1. nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/poradnik-pacjenta-stomatolog-na-nfz-co-ci-przysluguje,8573.html
2. World Health Organization (WHO) – Oral Health: who.int/news-room/fact-sheets/detail/oral-health
3. https://dentalstore.pl/category/urzadzenia-protetyczne-drukarki-3d
4. The Journal of Prosthetic Dentistry: Effect of using a self-etching primer to repair resinous CAD-CAM materials: An in vitro study