Jak poprawić odporność ucznia?
21.10.2025Wraz z rozpoczęciem roku szkolnego przychodnie notują wzrost liczby młodych pacjentów. Szkoły podobnie jak przedszkola to miejsca, gdzie infekcje bardzo szybko się rozprzestrzeniają. Aby uniknąć sytuacji, że dziecko będzie ciągle chore, rodzice powinni odpowiednio zadbać o jego zdrowie. Jak poprawić odporność dziecka w wieku szkolnym?
Spis treści:
- Dlaczego uczniowie często chorują?
- Dieta jako fundament silnej odporności
- Suplementy i witaminy wspierające odporność
- Styl życia wpływający na odporność ucznia
- Naturalne metody wzmacniania odporności
- Higiena i profilaktyka w szkole
- Kiedy skonsultować się z lekarzem?
Dlaczego uczniowie często chorują?
Dlaczego dziecko często choruje? Główną przyczyną jest to, że dopiero około 12. roku życia kończy się proces rozwoju i dojrzewania układu odpornościowego. Do tego czasu dzieci w wieku szkolnym są bardziej podatne na różnego rodzaju infekcje (choć chorują one rzadziej niż przedszkolaki). Nie jest to jednak jedyny czynnik, dlaczego tak się dzieje.
Środowisko szkolne a ryzyko infekcji
Słaba odporność u dziecka oznacza, że jest ono bardziej narażone na zachorowania. W połączeniu z faktem, że w szkole różnego rodzaju bakterie i wirusy szybciej rozprzestrzeniają się między uczniami, tylko pogarsza sytuację. Wysokiemu ryzyku zachorowania sprzyjają specyficzne warunki – w zamkniętej, rzadko wietrzonej przestrzeni jest mnóstwo dzieci i każde przynosi inne patogeny.
Stres szkolny i jego wpływ na odporność
Na spadek odporności wpływ ma wiele czynników, jednym z nich jest stres. Mimo młodego wieku dzieci żyją w dużym stresie i pod ciągłą presją. Bardzo mocno odbija się to na kondycji organizmu – wysoki poziom hormonu stresu negatywnie wpływa na jego siły obronne, co skutkuje większą skłonnością do „łapania” infekcji. Dodatkowo stres może powodować problemy ze snem, co przekłada się na ograniczenie możliwość pełnej regeneracji organizmu.
Zmęczenie i przeciążenie organizmu
Dzieci w wieku szkolnym nie tylko są narażone na stres, ale i na znaczne przeciążenie i zmęczenie związane z obowiązkami szkolnymi i domowymi, a także zajęciami pozalekcyjnymi. Ma to wpływ na ich koncentrację, pamięć i zdolność uczenia się, jak również może negatywnie oddziaływać na układ odpornościowy, który nie jest w stanie odpowiednio bronić się przed zagrożeniami zewnętrznymi.
Dieta jako fundament silnej odporności
Najprostszym sposobem na dostarczenie organizmowi dziecka odpowiednich składników, które wspomogą mechanizmy odpornościowe, jest oczywiście dieta. Dobrze zbilansowany i zróżnicowany oraz bazujący na świeżych, nieprzetworzonych produktach sposób żywienia to zdecydowanie klucz do wzmocnienia odporności dziecka.
Kluczowe składniki odżywcze dla odporności
Różnorodność w diecie umożliwia zrealizowanie dziennego zapotrzebowania na wszystkie niezbędne składniki. W owocach, warzywach, pełnoziarnistych produktach, strączkach, nabiale, mięsie znajdziemy minerały i witaminy na odporność dziecka. Szczególnie ważne w kontekście odporności są takie substancje jak:
-
witaminy B – głównie B6, B12 i kwas foliowy
-
witamina E
-
witamina K
-
cynk
-
selen
-
żelazo
Jeśli do diety włączymy ryby, orzechy, nasiona, pestki i oleje roślinne, to zapewnimy też podaż cennych kwasów tłuszczowych Omega.
Produkty wzmacniające system immunologiczny
Naturalne sposoby na odporność dla ucznia obejmują spożywanie określonych produktów. Na pierwszym miejscu są oczywiście różnokolorowe owoce i warzywa, które są źródłem witamin, minerałów oraz antyoksydantów, np. cytrusy i papryka dostarczają witaminy C, a zielone warzywa liściaste – witaminy K. W jadłospisie nie może zabraknąć tłustych ryb morskich, które zawierają kwasy tłuszczowe Omega-3 (głównie DHA).
Od najmłodszych lat należy też uczyć dzieci jedzenia fermentowanych produktów mlecznych jak jogurty i kefiry. Są to naturalne probiotyki potrzebne dla utrzymania równowagi mikroflory jelitowej, która ma niebagatelne znaczenie dla odporności. Probiotyki można znaleźć również w kiszonkach (np. ogórkach, kapuście), zakwasach (np. buraczanym) i kombuchy.
Jeśli chodzi o konkretne produkty, to warto dodawać do potraw najsilniejsze naturalne antybiotyki, czyli czosnek i cebulę, jak również miód. Ponadto dobrym produktem o skutecznym działaniu przeciwzapalnym i przeciwwirusowym jest też – kłącze kurkumy i kłącze imbiru.
Błędy żywieniowe osłabiające odporność
Jednym z największych błędów żywieniowych skutkujących pogorszeniem funkcji układu odpornościowego jest oczywiście nadmiar cukrów. Z tego powodu należy bardzo mocno ograniczyć u dziecka spożycie słodyczy oraz słodzonych napojów. Szkodliwe są też produkty wysokoprzetworzone. Taka żywność ma niską wartość odżywczą, w dodatku jest napakowana cukrem, solą, tłuszczami nasyconymi, tłuszczami trans, konserwantami, barwnikami i innymi zbędnymi dodatkami.
Suplementy i witaminy wspierające odporność
Dieta jest fundamentem, na którym można budować kolejne warstwy w postaci specjalnie dopasowanej suplementacji. Ważne jest, aby suplementy na odporność dla dzieci traktować jako dodatek, a nie zastępstwo dla naturalnych produktów!
Witamina C i D – dawkowanie dla dzieci
Witamina C to klasyk, jeśli chodzi o witaminy na odporność dziecka. Nie tylko wspiera ona prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego, ale i jest silnym antyoksydantem. Wspomaga też układ nerwowy, funkcje psychologiczne i metabolizm energetyczny. Dziecko w wieku szkolnym z pewnością skorzysta na suplementowaniu tego składnika.
Ile witaminy C dziennie można przyjmować? Witamina C jest stosunkowo bezpieczna, choć przyjmowana w dużych ilościach może spowodować ból brzucha i biegunkę. Uważa się, że maksymalna dzienna dawka dla dzieci od 1. do 3. roku życia wynosi 400mg, od 4. do 8. roku życia – 650mg, od 9. do 13. roku życia – 1200mg, od 14. do 18. roku życia – 1800mg. Przed stosowaniem większych dawek zaleca się najpierw skonsultować z lekarzem lub farmaceutą.
W okresie jesienno-zimowym, czyli w czasie, gdy dzieci najczęściej chorują, obowiązkowo należy prowadzić suplementację cholekalcyferolem. Witamina D, bo o niej mowa, jest kluczowa dla naszej odporności. Dodatkowo w przypadku dzieci odpowiada za prawidłowy rozwój i wzrost kości oraz zębów.
Witamina D w odróżnieniu od innych witamin nie jest składnikiem, który można w odpowiednich ilościach dostarczyć wraz z dietą. W niewielkich ilościach znajduje się w rybach morskich, grzybach i nabiale. Powstaje ona w skórze na drodze syntezy skórnej pod wpływem promieni słonecznych. Jesienią i zimą nasilenie promieni UV nie jest wystarczające, stąd konieczność suplementacji.
Jak wygląda prawidłowe dawkowanie witaminy D? Dzieciom od 1. do 3. roku życia należy podawać 600IU, od 4. do 10. roku życia – 600-1000IU, od 11. do 18. roku życia – 1000-2000IU. Przed rozpoczęciem suplementacji zaleca się wykonać badanie poziomu witaminy D i skonsultować się z lekarzem.
Cynk i selen w diecie ucznia
Jeśli chodzi o składniki mineralne, to na odporność dziecka w wieku szkolnym dobrze wpływa cynk i selen. Są to pierwiastki, które oprócz wsparcia dla układu odpornościowego zapewniają również działanie antyoksydacyjne, czyli pomagają neutralizować szkodliwą aktywność wolnych rodników. Źródłem cynku jest czerwone mięso, pestki dyni, migdały, kasze, a selenu – orzechy brazylijskie, śledzie, wołowina.
Probiotyki dla zdrowia jelit i odporności
Rodzice, którzy szukają sposobu na to, jak wzmocnić odporność ucznia, powinni w sezonie jesienno-zimowym pomyśleć o probiotykach. Choć można je znaleźć w naturalnych produktach, to warto też raz na jakiś czas przeprowadzić kurację probiotyczną, zwłaszcza wtedy, gdy dziecko ma osłabioną odporność.
Probiotyki wzmacniają barierę jelitową, co zapobiega przedostawaniu się patogenów w głąb organizmu, a także pobudzają naturalne mechanizmy odpornościowe. W aptekach można dostać suplementy na odporność dla dzieci zawierające probiotyki, np. szczep bakterii kwasu mlekowego Lactobacillus rhamnosus LGG.
Styl życia wpływający na odporność ucznia
Jak poprawić odporność dziecka? W miarę możliwości należy eliminować czynniki osłabiające odporność i czynniki zwiększające ryzyko infekcji. Należy też zapewnić dziecku odpowiednie warunki do tego, aby miało czas na aktywność fizyczną – zwłaszcza na świeżym powietrzu, a także czas na odpoczynek i sen.
Znaczenie odpowiedniej ilości snu
Niedobór snu może w dużym stopniu pogarszać kondycję organizmu oraz jego mechanizmów obronnych. U dzieci może to być bardziej zauważalne, gdyż w ich przypadku optymalny czas snu powinien wynosić przynajmniej 10 godzin. Wówczas organizm może się dobrze zregenerować. Dobrym rozwiązaniem jest ustalenie stałej pory zasypiania i zapewnienie dziecku komfortu snu, np. poprzez ograniczanie czasu przed ekranami w godzinach wieczornych.
Aktywność fizyczna dostosowana do wieku
Gdy jest mowa o zdrowym stylu życia, zawsze wraz z dietą wymieniana jest aktywność fizyczna. Nie inaczej jest w takiej kwestii jak wzmacnianie odporności u dzieci. Ruch jest bardzo ważny, dlatego oprócz lekcji wychowania fizycznego dziecko musi mieć zapewnioną aktywność także poza szkołą. Wysiłek powinien być adekwatny do wieku i możliwości dziecka. Szczególnie zalecane są sporty na świeżym powietrzu.
Radzenie sobie ze stresem szkolnym
Najtrudniejszym zadaniem dla rodziców jest próba nauczenia dziecka radzenia sobie ze stresem. Jak to zrobić? Po pierwsze nie powinno się nakładać na nie za dużej presji. Po drugie należy poświęcać mu czas i jak najwięcej z nim rozmawiać. Jeśli dziecko nie radzi sobie ze stresem, warto go zabrać do psychologa.
Naturalne metody wzmacniania odporności
Wraz z odpowiednio zbilansowaną codzienną dietą i aktywnością fizyczną można także wspomagająco stosować naturalne sposoby na odporność dla ucznia.
Zioła i naturalne immunostymulanty
Co najlepsze na odporność dla dziecka? Kilka naturalnych produktów, które wykazują bardzo silne działanie przeciwdrobnoustrojowe i wzmacniające, zostało już wcześniej wspomnianych. Jest to czosnek, cebula, miód, imbir i kurkuma. Do grupy naturalnych immunostymulantów można też zaliczyć propolis, aronię, malinę, czarny bez, dziką różę oraz takie zioła jak lipa, rumianek, echinacea oraz czystek.
Domowe sposoby na wzmocnienie organizmu
Dobrym sposobem na wzmacnianie odporności u dzieci jest hartowanie organizmu. Brzmi to groźnie, ale chodzi tu po prostu o to, aby przyzwyczajać organizm do zmian temperatury i różnych warunków pogodowych. Oznacza to, że dziecko powinno przebywać na dworze także w chłodniejsze i deszczowe dni (wyjątkiem jest np. siarczysty mróz), dzięki czemu jego mechanizmy termoregulacji będą działały sprawniej.
Sezonowe wspomaganie odporności
Działania profilaktyczne należy zmaksymalizować już teraz. W ten sposób można zbudować silną odporność, zanim nadejdzie szczyt sezonu grypowego. Przy okazji warto przypomnieć o tym, że początek jesieni to najlepszy czas na szczepionkę przeciwko grypie. Dzieci należą do grupy ryzyka ciężkiego przebiegu tej choroby, są też bardziej narażone na powikłania, dlatego warto pomyśleć o szczepieniu.
Higiena i profilaktyka w szkole
W profilaktyce infekcji bardzo ważne jest przestrzeganie zasad higieny w codziennym życiu oraz w szkole. Podstawą jest mycie rąk po wizycie w toalecie oraz przed jedzeniem. W sezonie zwiększonego ryzyka zachorowań warto częściej myć i dezynfekować ręce, gdyż osoby kichające i kaszlące rozsiewają chorobotwórcze drobnoustroje, które osiadają na różnych powierzchniach. Warto też uczyć dziecko, że nie powinno pożyczać innym swoich przyborów osobistych.
Kiedy skonsultować się z lekarzem?
To, że dziecko często choruje, jest całkiem normalne, w końcu jego układ odpornościowy nie pracuje jeszcze pełną parą. Zazwyczaj są to stosunkowo łagodne infekcje, które nie pozostawiają po sobie ciężkich powikłań. Ich leczenie polega na łagodzeniu objawów i na odpoczynku. Mówi się, że dziecko choruje nawet do 10 razy w roku, jeśli jednak infekcje:
-
są częstsze
-
przeciągają się
-
dziecko je ciężko przechodzi
-
wymagają stosowania antybiotyków
to należy zgłosić się do lekarza i wykonać badania, które pozwolą ustalić przyczynę takiego stanu. O niedoborach odporności mogą też świadczyć powtarzające się ciężkie infekcje jak zapalenie płuc, zapalenie ucha lub angina. Niepokój powinien m.in. wzbudzić brak przyrostu masy ciała, zahamowanie wzrostu, nawracające infekcje grzybicze skóry lub jamy ustnej.
Dziecko często choruje, nie powinno to dziwić. I choć nic nie można zrobić, aby całkowicie uchronić go przed infekcjami, można odporność dziecka w wieku szkolnym poprawić. Konieczne jest przede wszystkim dbanie o to, aby w jego diecie znalazły się produkty bogate w witaminy, minerały, antyoksydanty i kwasy Omega-3.
