Migrena - jak radzić sobie z bardzo silnym bólem głowy?

Migrenę zwykło traktować się jak silniejszy ból głowy, jednak migrena to bardzo poważne schorzenie neurologiczne, które nie może być ignorowane! Medycyna nadal nie poznała dokładnych mechanizmów odpowiadających za ten paraliżujący ból, a i leczenie migreny również nie należy do najłatwiejszych. Osoby, które cierpią na bóle migrenowe, muszą wprowadzić do swojego codziennego życia określone działania profilaktyczne oraz wyposażyć swoją apteczkę w odpowiednie leki.

Migrena – przyczyny

Mimo licznych badań etiologia migreny nadal nie jest w pełni poznana. Prawdopodobnie jej przyczyną jest nadmierne wydzielanie serotoniny (neuroprzekaźnik, który odpowiada za napięcie naczyń krwionośnych w mózgu). Proces, który prowadzi do odczuwania silnego bólu migrenowego, polega na wystąpieniu gwałtownego skurczu i późniejszej samoregulacji w postaci rozkurczu naczyń. Zwiększone ryzyko zachorowania na to schorzenie występuje między 22. a 55. rokiem życia, dodatkowo czynnikami predysponującymi są: płeć (migrena częściej występuje u kobiet), czynnik genetyczny, otyłość, niedoczynność tarczycy, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia snu.

Migrena - objawy

Osobom, które nigdy nie doświadczyły ataku migreny, może być trudno zrozumieć siłę i uciążliwość odczuwanego przez chorego bólu. Ból migrenowy umiejscowiony jest jednostronnie zwykle w okolicy skroniowej. Dolegliwości migrenowe mają charakter napadowy, narastają stopniowo (mniej lub bardziej dynamicznie), ból jest silny, tętniący, każdy ruch, nawet mruganie powiekami aktywuje jeszcze silniejszą falę „rozsadzającego” głowę bólu. Niestety na dolegliwościach bólowych zazwyczaj się nie kończy; objawami towarzyszącymi są wymioty, mdłości, światłowstręt, nadwrażliwość na dźwięki i zapachy, w skrajnych przypadkach omdlenia oraz stan odwodnienia wywołany długotrwałymi wymiotami. U około 25% chorych diagnozuje się migrenę z aurą, w jej przebiegu występuje dodatkowo faza zwiastunowa i aura. Kilka dni lub kilka godzin przed atakiem u chorego pojawiają się takie objawy zwiastunowe jak np. ogólne zmęczenie, drażliwość, pogorszenie samopoczucia. Następnie pojawia się aura, która bezpośrednio poprzedza napad bólowy. Jako aurę rozumie się zaburzenia wzrokowe (np. rozmycie konturów przedmiotów, jasne plamki zasłaniające widok, świetliste punkty, tzw. mroczki) i objawy czuciowe (np. drętwienie, mrowienie, niedowłady połowicze).

Specyfika ataków migrenowych

Trudno określić zarówno długość ataków migrenowych, jak i ich częstotliwość. U niektórych osób ból może utrzymywać się kilka godzin (nie krócej niż 4 godziny), u innych kilka dni, przy czym w przypadku bólów migrenowych trwających dłużej niż trzy dni mówi się o stanie migrenowym, który wymaga interwencji lekarskiej (występuje zagrożenie zawału mózgu!). Co do częstotliwości epizodów migrenowych, to mogą pojawić się 2-3 razy w ciągu całego życia, mogą także występować dużo częściej, zwykle niespodziewanie. Zawsze po ustąpieniu bólu chory odczuwa ogólne zmęczenie, znużenie i senność, osłabiona jest jego zdolność koncentracji i sprawność intelektualna, ten zestaw objawów określa się mianem fazy ponapadowej.

Leczenie i profilaktyka migreny

Migrena jest chorobą przewlekłą i nieuleczalną! Nie istnieje skuteczny lek, który byłby w stanie uzdrowić chorego i przerwać to błędne koło bólu. Nieprzewidywalny charakter migreny sprawia, że trzymanie jej w ryzach nie jest proste, jednak dzięki dostępnym środkom przeciwbólowym, które łagodzą objawy migreny oraz farmakologicznym środkom pozwalającym zapobiegać jej atakom, jest to możliwe. Jednym z najważniejszych elementów procesu leczenia jest uważna obserwacja organizmu i ustalenie, w jakich sytuacjach pojawiają się ataki migreny, jakie czynniki stanowią ich potencjalny „zapalnik”. Wielu lekarzy zachęca swoich pacjentów do zapisywania okoliczności kolejnych napadów, co pozwala na dokładniejszą analizę.

Do czynników inicjujących epizody migreny można zaliczyć: silne światło, wysiłek fizyczny, intensywny zapach, określony produkt spożywczy (najczęściej czekolada, czerwone wino, sery pleśniowe), zmianę rytmu snu, stres, pogodę. Rozpoznanie czynników wyzwalających ból migrenowy umożliwia unikanie ich w przyszłości zwykle przez zmianę diety i trybu życia. Dodatkowo u niektórych chorych zaleca się wprowadzić profilaktykę farmakologiczną. Dotyczy to przede wszystkim osób, u których przynajmniej dwa razy w miesiącu pojawiają się silne ataki zaburzające normalne funkcjonowanie i osób, u których napady migrenowe trwają trzy dni (bądź dłużej) albo stosowanie leczenia objawowego nie przynosi rezultatów lub istnieją ku niemu przeciwwskazania. Lekami stosowanymi w profilaktyce migreny są beta adrenolityki (np. propranolol), leki przeciwpadaczkowe (np. kwas walproinowy), antagoniści wapnia (np. werapamil), inhibitory wychwytu serotoniny (np. fluoksetyna), leki trójpierścieniowe (np. amitryptylina).

Jakie leki na migrenę?

Osoby chorujące na migrenowe bóle głowy nie powinny samodzielnie ustalać sobie dawek leków, zarówno profilaktyka farmakologiczna, jak i leczenie objawowe powinno odbywać się pod nadzorem lekarza i według jego zaleceń. W doraźnym leczeniu napadów migrenowych zwykle stosuje się popularne niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen, ibuprom max, naproksen, ketoprofen), a także tryptany (np. sumatryptan) i opioidy (np. kodeina, butorfanol).

Jak przetrwać atak migreny?

Ważną zasadą objawowego leczenia migreny jest jak najszybsze przyjęcie leku, każda substancja czynna potrzebuje około 30-60 minut, aby zacząć działać! Szybkie wychwycenie zwiastunów epizodu migreny (objawy mogą być różne) i bezzwłoczne zażycie leku umożliwia przerwanie ataku lub jego znaczące złagodzenie. Oprócz leków zaleca się stosować również metody niefarmakologiczne. Atak migreny najłatwiej przetrwać w pozycji leżącej w ciemnym, cichym i dobrze wywietrzonym pokoju. Warto również zastosować okład na czoło i wypić słodki napój. Dobre rezultaty dają masaże (np. delikatne masaże skroni z dodatkiem preparatu Amol), akupresura i techniki relaksacyjne.

Atak migreny może być tak silny, że chory nie jest zdolny do jakiejkolwiek aktywności! Perspektywy dla chorych nie są zbyt optymistyczne, nie ma na rynku leku, który wyleczyłby z migreny, a długotrwałe przyjmowanie leków przeciwbólowych i stosowanie profilaktyki farmakologicznej może stanowić poważne obciążenie dla organizmu.

Autor: Patrycja Trendel