Nadmierna potliwość - jak poradzić sobie z tą przypadłością?
15.07.2022Każdy organizm się poci, to całkowicie naturalne. Podczas upałów, w trakcie wysiłku fizycznego zwiększona ilość potu nie powinna nikogo dziwić, w ten sposób regulowana jest temperatura ciała. Bardzo nasilone pocenie niezależnie od okoliczności określa się jako nadpotliwość, czyli hiperhydroza. Jak radzić sobie z nadmiernym poceniem?
Z naszego artykułu dowiesz się m.in.:
- Jakie są przyczyny nadpotliwości?
- Czym objawia się nadpotliwość?
- Jakie preparaty sprawdzą się na nadmierną potliwość?
Czym jest i jak rozpoznać nadmierną potliwość?
Aby utrzymać stałą temperaturę ciała i ochronić się przed przegrzaniem organizm produkuje pot. To jak działa mechanizm termoregulacji łatwo zaobserwować w trakcie wysiłku fizycznego i podczas upałów, kiedy to ciało intensywniej się poci. Ilość wydzielanego potu jest kwestią indywidualną zależną od kilku czynników (trybu życia, wysiłku, temperatury otoczenia), niektórzy produkują go mniej, inni więcej. Czasem jednak zdarza się, że w wyniku zwiększonej aktywności gruczołów potowych potu jest dużo więcej, niż jest to potrzebne do utrzymywania prawidłowej temperatury ciała. Stan ten znany jest jako nadmierna potliwość (hiperhydroza).
Nadmierne pocenie jest dolegliwością niezwykle kłopotliwą, powodem wstydu i stresu oraz dużym utrudnieniem w życiu zawodowym i towarzyskim. Zasadniczo wyróżnia się nadpotliwość pierwotną i wtórną. Nadpotliwość pierwotna nie jest związana z konkretnym schorzeniem, zwykle ma charakter miejscowy – symetrycznie, obustronnie pocą się dłonie, stopy i pachy (tu jest najwięcej gruczołów potowych), ponadto twarz i głowa. Rzadziej występuje nadpotliwość wtórna, która towarzyszy innym chorobom lub jest skutkiem stosowania niektórych leków. Zazwyczaj ten rodzaj nadmiernego pocenia ma uogólniony charakter, co oznacza, że poci się skóra całego ciała.
Nadmierna potliwość – przyczyny
Jakie są przyczyny nadmiernej potliwości? Pierwotna nadpotliwość jest uwarunkowana genetycznie, ponadto wśród jej przyczyn wymienia się czynniki emocjonalne i środowiskowe. Do nadmiernego pocenia dochodzi m.in. wskutek intensywnych emocji, np. lęku oraz w stanach wzmożonego stresu i napięcia (u niektórych osób objawem jest nadmierna potliwość twarzy – głównie czoła i okolicy nad górną wargą).
Inaczej jest w przypadku wtórnej hiperhydrozy, tu zwykle przyczyny nadmiernej potliwości można powiązać z różnymi chorobami. Zwiększone pocenie wymienia się wśród objawów takich chorób jak m.in. cukrzyca (nadpotliwość pojawia się w przypadku hipoglikemii), gruźlica, nadczynność tarczycy, chłoniak Hodgkina, guz chromochłonny nadnerczy, przewlekła niewydolność serca, choroba Parkinsona. Nadmierna potliwość jest charakterystycznym objawem infekcji przebiegających z gorączką, a także zawału serca i bezdechu sennego.
Zwiększona ilość potu może pojawiać się u osób z otyłością, u kobiet w ciąży i kobiet w okresie menopauzy (nadmierna potliwość głowy u kobiet jest wynikiem zaburzeń hormonalnych). Charakterystycznym rodzajem hiperhydrozy jest nadmierne pocenie smakowe, czyli nadmierna potliwość twarzy – czoła, nosa i karku po zjedzeniu mocno przyprawionych, ostrych potraw. Nadmierne pocenie może być skutkiem ubocznym niektórych leków, np. neuroleptyków, antydepresantów, opioidów, antybiotyków (ciprofloksacyna), leków przeciwwirusowych (acyklowir), leków hipoglikemizujących, niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
Nadmierna potliwość – objawy
Po czym poznać nadpotliwość? Częste i nadmierne pocenie się powoduje to, że skóra jest wilgotna i lepka, a pot przesiąka przez ubranie, m.in. pod pachami, na plecach. Nadmierna potliwość stóp objawia się mokrymi podeszwami stóp, zaś nadmierna potliwość dłoni – mokrymi, śliskimi dłońmi. Obszarem, który mocno się poci, jest także głowa – głównie kark i dolna linia włosów, często występuje też nadmierna potliwość pleców.
Jako objawy nadmiernej potliwości wymienia się także dyskomfort związany z nieprzyjemnym zapachem potu. Wilgotne środowisko sprzyja namnażaniu chorobotwórczych drobnoustrojów, dlatego u osób z nadpotliwością istnieje ryzyko infekcji bakteryjnych i grzybiczych (nadmierna potliwość stóp szczególnie predestynuje do grzybicy). Na pocących się obszarach skóry mogą pojawiać się podrażnienia, stany zapalne oraz tzw. potówki. Konsekwencją hiperhydrozy może być unikanie kontaktów fizycznych i wycofywanie się z życia towarzyskiego, z tego powodu wśród osób z nadpotliwością często diagnozuje się depresję.
Czy nadmierną potliwość można leczyć?
Leczenie nadmiernej potliwości rozpoczyna się od łagodzenia objawów i kontrolowania nadprodukcji potu. W pierwszej kolejności stawia się na antyperspiranty np. zawierające ałun (m.in. Medispirant Mineralny roll-on emulsja 40ml). Osobom, którym doskwiera nadmierna potliwość pod pachami, zaleca się stosowanie na noc tzw. blokerów potu, które długotrwale hamują jego wydzielanie (m.in. Ziaja Bloker antyperspirant roll-on 60ml). Jeśli problemem jest nadmierna potliwość dłoni i stóp pomocne będą prepraty z metenaminą.
Wsparciem mogą być doustne preparaty na pocenie z ziołowymi ekstraktami (np. Perspiblock Forte x 30 tabletek). Zalecana jest także suplementacja mikroelementów i elektrolitów (podczas intensywnego pocenia dochodzi do utraty nie tylko wody, ale i cennych składników mineralnych). Szczególnie ważna wydaje się również witamina D. Badania dowodzą, że niedobór cholekalcyferolu może przyczyniać się do nadpotliwości (jest to głównie nadmierna potliwość głowy). Jeśli nadmierna potliwość pod pachami lub w innych rejonach ma podłoże emocjonalne, dobre rezultaty mogą przynieść techniki relaksacyjne oraz łagodne leki uspokajające.
Przy nadpotliwości stosuje się czasem leki antycholinergiczne, pomagają one hamować proces pocenia się, jednak mogą wywoływać liczne działania niepożądane. Często leczenie nadmiernej potliwości prowadzi się z wykorzystaniem różnych zabiegów, np. jonoforeza, ultradźwięki, wstrzykiwanie toksyny botulinowej, sympatekotomia. Odpowiedni rodzaj zabiegu należy wybrać w porozumieniu z lekarzem. Jeśli stosowane metody leczenia nie pomagają, możliwe jest chirurgiczne usunięcie gruczołów potowych.
W sytuacji, gdy nadmiernemu poceniu towarzyszą inne niepokojące objawy (np. spadek masy ciała, wzmożona męczliwość, powiększenie węzłów chłonnych, kołatania serca, duszność), trzeba zgłosić się do lekarza w celu znalezienia przyczyn tych dolegliwości. Konieczne mogą być rozszerzone badania (m.in. morfologia krwi z rozmazem, OB, TSH, glikemia, parametry nerkowe i wątrobowe, badania obrazowe) i specjalistyczne konsultacje z neurologiem, kardiologiem, endokrynologiem i dermatologiem. Po zdiagnozowaniu przyczyny nadmiernej potliwości o charakterze wtórnym należy rozpocząć leczenie schorzenia podstawowego.
Domowe sposoby na nadpotliwość
Czy istnieją skuteczne domowe sposoby na nadmierną potliwość? Przede wszystkim polecane jest regularne picie ziołowych naparów – z pokrzywy, szałwii i skrzypu polnego. Niezwykle ważne w przypadku nadpotliwości jest również prawidłowe nawodnienie organizmu i uzupełnianie elektrolitów! Dodatkowo należy unikać nadmiernego spożycia alkoholu i kofeiny. Specjaliści zalecają także rezygnację z ostrych, mocno przyprawionych potraw.
Zioła sprawdzą się nie tylko do picia, ale i do moczenia stóp i dłoni. Najlepsza będzie kąpiel z dodatkiem szałwii, kory dębu, liści orzecha włoskiego, rumianku i brzozy. Nadmierna potliwość wymaga wyjątkowo uważnego dbania o higienę osobistą. Zaleca się brać letni prysznic minimum dwa razy dziennie, warto też stosować antybakteryjne mydło z nanosrebrem – zwłaszcza w miejscach, które nadmiernie się pocą. Pachy należy regularnie depilować. Trzeba też zwracać uwagę na bieliznę i ubrania, należy wybierać te z naturalnych, przewiewnych tkanin (bawełna, len, wiskoza bambusowa), natomiast do butów warto dokupić wkładki pochłaniające wilgoć.
Jeśli nadmierna potliwość zaczyna mocno odbijać się na życiu codziennym, a dotychczasowe kosmetyki nie spełniają swojej funkcji, należy poszukać specjalistycznej pomocy. Lekarz pomoże ustalić przyczyny nadmiernej potliwości, a także dobrać odpowiednie preparaty na pocenie. Niezwykle istotne u osób z problemem nadpotliwości jest dbanie o higienę osobistą!
