Najczęstsze przyczyny odczuwania guli w gardle
05.10.2025mgr farm. Jarosław Buczarski
Gula w gardle to uczucie ciała obcego w gardle. Zwykle pojawia się u osób cierpiących na refluks żołądkowo-przełykowy, choć objaw ten może być związany z wieloma innymi chorobami i infekcjami. Nierzadko ma też podłoże psychiczne, np. towarzyszy zaburzeniom lękowym. Co mam zrobić, gdy czuję gulę w gardle?
Spis treści:
- Co to jest uczucie guli w gardle?
- Najczęstsze przyczyny guli w gardle
- Choroby powodujące uczucie guli w gardle
- Objawy towarzyszące guli w gardle
- Diagnostyka uczucia guli w gardle
Co to jest uczucie guli w gardle?
Uczucie guli w gardle – kluchy w gardle (znane też jako globus histericus) to po prostu nieprzyjemne uczucie obecności ciała obcego w gardle. Na tę przypadłość cierpi wiele osób – niezależnie od wieku i płci. Gula w gardle może mieć różne przyczyny, najczęściej ma związek z refluksem żołądkowo-przełykowym, jednakże powodów jej odczuwania jest zdecydowanie więcej – zarówno fizycznych, jak i psychogennych.
Charakterystyka objawu i definicja medyczna
Gula w gardle to jedno z zaburzeń czynnościowych układu pokarmowego. Wiele osób często się skarży – „czuję gulę w gardle”? Co to właściwie znaczy? Jest to po prostu określenie na ucisk i uczucie ciała obcego w gardle – mimo braku jakiejkolwiek faktycznej blokady. Nie jest to bolesne, ale powoduje duży dyskomfort. Typowy dla guli w gardle jest dość długi czas utrzymywania się oraz tendencja do nawrotów.
Mechanizm powstawania uczucia blokady
Do powstawania uczucia blokady może dochodzić z przyczyn fizycznych i psychicznych. W przypadku podłoża fizycznego gula w gardle pojawia się wskutek nadprodukcji śluzu, podrażnienia ścian przełyku przez cofającą się treść żołądkową, ucisku wywołanego przez wole (powiększona tarczyca), problemów z mięśniami gardła i przełyku (podwyższonego napięcia górnego zwieracza przełyku lub zaburzenia motoryki mięśni gardła), stanu zapalnego lub guzków w drogach oddechowych.
Psychiczny mechanizm powstawania globus histericus wynika z przebodźcowania nerwu błędnego, czyli głównego nerwu przywspółczulnego. Może do tego dochodzić m.in. wskutek przeciążenia emocjonalnego i nadmiernego pobudzenia układu nerwowego, do czego prowadzi zazwyczaj długotrwały stres, stany nerwicowe i lękowe. Stres powoduje również napięcie mięśniowe, co może dodatkowo nasilać wrażenie kluchy w gardle.
Kiedy gula w gardle jest niepokojąca?
Zazwyczaj gula w gardle nie jest groźna, niemniej jednak w pewnych sytuacjach, może świadczyć o bardzo poważnych chorobach – w szczególności o zmianach nowotworowych (np. raku krtani). Mogą jej wtedy towarzyszyć takie objawy jak:
-
dysfagia, czyli trudności z przełykaniem pokarmów stałych, płynów, a nawet śliny
-
odynofagia – ból podczas przełykania
-
uczucie dławienia się
-
ciągła chrypka, utrzymująca się zmiana głosu
-
krwioplucie
-
ból szyi
-
powiększone węzły chłonne szyjne
-
niezamierzona utrata ciała
Pojawienie się tych dolegliwości jest wskazaniem do jak najszybszej wizyty u lekarza i rozpoczęcia diagnostyki!
Najczęstsze przyczyny guli w gardle
Nie wszystkie przyczyny uczucia guli w gardle są poważne lub przewlekłe. Często się zdarza, że pojawiający się dyskomfort jest krótkotrwały i stosunkowo szybko ustępuje. Oczywiście zawsze warto obserwować swój organizm, aby w przypadku niepokojących objawów móc natychmiastowo zareagować.
Stres i czynniki psychologiczne
Globus histericus może pojawiać się na tle nerwowym. Jest reakcją organizmu na stany nerwicowe, silny stres, napięcie i zaburzenia lękowe. Ponadto wrażenie obecności ciała obcego powodujące skurcz mięśni gardła może być efektem zaburzeń emocjonalnych oraz depresji. Uczucie guli w gardle o podłożu psychogennym najczęściej zmniejsza się po piciu lub jedzeniu.
Choroby górnych dróg oddechowych
Przejściowe problemy z gulą w gardle są typowe dla infekcji górnych dróg oddechowych. Pojawiają się np. przy przeziębieniu lub zapaleniu zatok, przyczyną jest spływanie wydzieliny i śluzu po tylnej ścianie gardła. Uczucie kluchy w gardle zwykle mija wraz z ustąpieniem objawów, aby to przyspieszyć, można np. stosować preparaty na katar i spraye do nosa.
Problemy z tarczycą i węzły chłonne
Poważniejsze przyczyny uczucia guli w gardle mogą wynikać z problemów z tarczycą. Uczucie guli w gardle od tarczycy jest związane z tym, że w przebiegu chorób tego narządu (np. choroby Hashimoto) dochodzi do powiększenia gruczołu tarczowego (wole), co prowadzi do ucisku gardła. Podobny skutek mogą przynieść guzki tarczycy. Niepokój powinna wzbudzić sytuacja, gdy jednocześnie obserwuje się powiększenie węzłów chłonnych.
Choroby powodujące uczucie guli w gardle
Jest wiele chorób, którym często towarzyszy gula w gardle. Jest to m.in. choroba refluksowa przełyku, jak również stany zapalne w obrębie gardła oraz choroby alergiczne.
Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa
W przypadku refluksu żołądkowo-przełykowego treść żołądkowa cofa się do przełyku. Uczucie guli w gardle od refluksu jest reakcją na podrażnienie ścian przełyku i gardła przez soki trawienne i treść pokarmową. Jednocześnie pojawia się m.in. zgaga (uczucie bolesnego palenia za mostkiem), kwaśne odbijanie, kaszel i chrypka.
Zapalenia gardła i migdałków
Uczucie blokady może występować w przypadku zapalenia gardła i migdałków oraz zapalenia i guzków na strunach głosowych. Towarzyszące tym schorzeniom objawy – ból, stan zapalny i obrzęk – zwykle powodują wrażenie ucisku w gardle. Ulgę mogą przynieść leki przeciwbólowe oraz środki nawilżające gardło.
Alergie i nieżyty sezonowe
Należy także pokrótce omówić kwestię gula w gardle a alergia. Alergiczny nieżyt nosa niezależnie od tego, czy jest sezonowy, czy całoroczny przyczynia się do obrzęku gardła, ponadto w wyniku nadmiernej ilości wydzieliny z nosa dochodzi do jej spływania po tylnej ścianie gardła.
Wraz z uczuciem guli w gardle typowym objawem alergii jest m.in. cieknący katar, zatkany nos, napadowe kichanie, łzawienie i swędzenie oczu. Ulgę przy symptomach uczulenia przynoszą leki przeciwhistaminowe oraz unikanie alergenów.
Objawy towarzyszące guli w gardle
Gula w gardle przy przełykaniu zazwyczaj nie jest odizolowanym objawem. Wraz z nim mogą pojawiać się różne dolegliwości. Te najczęściej występujące nie są zbyt specyficzne i na ich podstawie nie można z całą pewnością wskazać przyczyny uczucia guli w gardle.
Problemy z przełykaniem i oddychaniem
Charakterystyczne dla uczucia kluchy w gardle są umiarkowane problemy z przełykaniem i oddychaniem, powodujące dyskomfort. Najczęściej mogą towarzyszyć infekcjom i stanom zapalnym górnych dróg oddechowych, a także refluksowi. Jeśli jednak objawy te się nasilają, w dodatku powodują ból przy przełykaniu, nie można zwlekać z wizytą u lekarza!
Ból gardła i chrypka
Bakteryjne i wirusowe infekcje górnych dróg oddechowych, nadmierne obciążanie strun głosowych oraz refluks żołądkowo-przełykowy oprócz uczucia blokady mogą powodować ból gardła i chrypkę. Jest to związane m.in. z podrażnieniem śluzówki gardła.
Kaszel i drapanie w gardle
Uczucie guli w gardle i kaszel to kolejny duet objawów, który może pojawiać się zarówno w przebiegu infekcji oraz alergii, jak i choroby refluksowej żołądka. W ich przebiegu pojawia się też suchość w ustach i gula w gardle. Wskutek przesuszenia śluzówek może występować drapanie w gardle.
Diagnostyka uczucia guli w gardle
W wielu przypadkach domowe sposoby na gulę w gardle lub leki dostępne bez recepty skutecznie pomagają złagodzić dyskomfort. Jak pozbyć się uczucia guli w gardle? Osoby, u których pojawia się zgaga i gula w gardle po jedzeniu, mogą stosować leki na refluks żołądkowy. Podczas infekcji wskazane są leki na ból gardła. Gdy globus histericus nasila się w stanach stresowych, można sięgnąć po ziołowe leki uspokajające.
Jeśli chodzi o domowe sposoby na gulę w gardle, to pomocne może być płukanie gardła np. naparem z szałwii lub tymianku bądź też roztworem wody i soli kuchennej, stosowanie naparu z siemienia lnianego, nawadnianie organizmu, picie ciepłych napojów oraz nawilżanie powietrza, a przy refluksie obowiązkowo zmiana diety.
Kiedy udać się do lekarza?
Na początku zostały wymienione objawy alarmowe, które mogą wskazywać na choroby nowotworowe. Wymagają one pilnej konsultacji ze specjalistą. Jednakże są też inne sytuacje, kiedy warto się zgłosić do lekarza. Dotyczy to przypadków, gdy uczucie guli w gardle się utrzymuje, często nawraca lub się nasila.
Niepokojącym objawem jest gula w gardle i ból między łopatkami. Wraz z towarzyszącą zgagą świadczą one o refluksie żołądkowo-przełykowym. Warto dodać, że ból pomiędzy łopatkami może mieć też podłoże psychosomatyczne, czyli może być efektem lęku, długotrwałego stresu lub napięcia emocjonalnego.
Na konsultację z lekarzem należy się zgłosić, gdy pojawia się gula w gardle po operacji kręgosłupa szyjnego. Wprawdzie obrzęk powodujący uczucie ciała obcego w gardle występujący po operacji jest normalny, wynika z podrażnienia po intubacji, którą stosuje się podczas znieczulenia ogólnego lub z mechanicznego podrażnienia przez rozwieracze stosowane podczas zabiegu, jednakże taki dyskomfort nie powinien się utrzymywać dłużej niż 1-3 tygodnie. Gdy tak się dzieje, może oznaczać powikłania.
Badania specjalistyczne i endoskopia
Po przeprowadzeniu wywiadu lekarz zleci odpowiednie badania endoskopowe oraz skieruje do specjalisty, np. laryngologa lub gastrologa. W celu oceny gardła, krtani i nosa wykonuje się endoskopię laryngologiczną (fiberoskopia), a do oceny górnego odcinka przewodu pokarmowego (przełyku, żołądka, dwunastnicy) – gastroskopię. Fiberoskopię stosuje się w diagnostyce chorób zatok, jamy nosowej, krtani, a gastroskopię w diagnostyce stanów zapalnych i owrzodzeń np. przełyku.
Ponadto wskazane mogą być inne badania – RTG przełyku, USG szyi, manometria przełyku (pomiar ciśnienia w obrębie przełyku i jego zwieraczy), badania tarczycy – poziom TSH, fT3, fT4 oraz przeciwciał przeciwtarczycowych, biopsja lub testy na alergię.
Różnicowanie przyczyn objawu
Szczegółowe badania pozwalają po kolei wykluczać potencjalne przyczyny uczucia guli w gardle. Jeśli nie wykażą one żadnych zmian, wówczas najprawdopodobniej powód tkwi w psychice. Należy się wtedy zgłosić na konsultację z psychologiem lub psychiatrą.
Uczucie guli w gardle zwykle nie wywołuje żadnych powikłań, stanowi jednak duży dyskomfort. Może być powodowane przez obrzęk gardła i ściekającą po jego tylnej ścianie wydzielinę. Bardzo często wrażenie ciała obcego w gardle ma podłoże psychiczne. Poważniejszą przyczyną jest np. refluks żołądkowo-przełykowy lub choroby tarczycy, a najpoważniejszą – zmiany nowotworowe.
