Pierwsza pomoc - ciało obce w oku

Ciało obce w oku to jeden z najbardziej nieprzyjemnych urazów, jaki może nas spotkać. I chociaż obecność w worku spojówkowym pyłku czy też malutkiej muszki trudno nazwać poważnym uszkodzeniem ciała, to bywa ona powodem dużego dyskomfortu. Na szczęście w przypadku, gdy „coś” wpadnie do oka, łatwo sobie poradzić samodzielnie lub z pomocą drugiej osoby, rajd na sygnale na pogotowie wcale nie jest potrzebny, no, chyba że do oka wpadnie „coś dużego”! Oto kilka porad, jak zachować się, gdy przydarzy się wypadek z okiem w roli głównej. 

Co może wpaść do oka?

Zasadniczo najczęstszą przyczyną dyskomfortu jest mały owad, pyłek, włókno, ziarenko piasku lub tzw. paproch, czasem sporo kłopotu może sprawić również rzęsa. W tych przypadkach oczyszczenie oka jest banalnie proste, sprawa komplikuje się, gdy do oka wbije się coś o bardziej namacalnym kształcie. Znane są przypadki, gdy w szpitalu (w prawdziwym życiu, nie tylko w serialach medycznych) pojawiały się osoby z wystającym z oka nożem, gwoździem, ołówkiem, a nawet szpikulcem do lodu! Mniej spektakularne, ale zdecydowanie częstsze są przykłady wbitych głęboko w rogówkę drzazg, opiłków metali lub drobinek szkła. Większość z tego typu urazów to incydenty związane z ignorowaniem zasad bezpieczeństwa m.in. w hutach, kopalniach, na budowach lub przy wycince drzewa, a także z zapominaniem o okularach ochronnych przy pracach w domu lub ogrodzie. 

Ciało obce w oku - objawy

Pierwszą reakcją obronną oka na wypadek podrażnienia spowodowanego obecnością ciała obcego jest łzawienie. Łzy po pierwsze ułatwiają samoczynne wymycie drobinek z oka, a po drugie – zawarte w nich substancje pomagają zneutralizować bakterie znajdujące się na niepożądanych w oku obiektach. Oprócz łzawienia odczuwalny jest również uciążliwy dyskomfort, ból, pieczenie, światłowstręt, pojawia się także zaczerwienienie. 

Małe ciało obce w oku – jak postępować?

W przypadku usuwania ciała obcego (sobie lub drugiej osobie) również obowiązują procedury, które stosuje się przy udzielaniu pomocy przy innych urazach. Co to oznacza? Przede wszystkim to, że przed rozpoczęciem pracy należy bardzo dokładnie umyć ręce wodą i mydłem! Istotne jest również zachowanie spokoju, szczególnie gdy poszkodowanym jest dziecko. Warto jeszcze zaznaczyć, czego nie wolno robić, gdy w oku znajduje się drażniący obiekt – nie wolno pocierać oka! Postępując w ten sposób, można jedynie pogłębić uraz i zwiększyć stan zapalny! Oto co wolno, a nawet należy zrobić w przypadku, gdy: 

• ciało obce jest wyraźnie widoczne w worku spojówkowym – należy je ostrożnie wyciągnąć, używając zmoczonego patyczka higienicznego lub rogu wilgotnej chusteczki.
• ciała obcego nie widać w worku spojówkowym – należy delikatnie po kolei odchylać powieki w poszukiwaniu przyczyny dyskomfortu (odchylając górną powiekę, należy patrzeć w dół, analogicznie odchylając dolną powiekę – w górę). Zlokalizowane ciało obce można również ostrożnie usunąć mokrym rogiem chusteczki higienicznej.
• ciało obce tkwi głęboko w tkance oka (np. opiłki, drzazgi) – należy zabezpieczyć oko jałowym opatrunkiem i bezzwłocznie udać się do szpitala. Dla ograniczenia ruchu gałek ocznych, który może zwiększać podrażnienie, warto opatrunkiem zasłonić również zdrowe oko. W szpitalu lekarz usunie ciało obce (np. przy pomocy elektromagnesu, igły lub biomikroskopu), założy specjalny opatrunek i zleci stosowanie odpowiednich kropli, a jeśli zachodzi taka konieczność – również antybiotyków.

W wielu przypadkach skuteczną metodą usunięcia ciała obcego jest płukanie oka. W tym celu można użyć soli fizjologicznej lub czystej (najlepiej przegotowanej) wody w temperaturze pokojowej. Wystarczy napełnić kieliszek wodą, a następnie przyłożyć oko do jego krawędzi tak, aby szczelnie przylegało. W celu dokładnego przepłukania oka należy kilkukrotnie mrugnąć. Do zabiegu można również użyć specjalnego aparatu do płukania oka. Po usunięciu ciała obcego z oka poszkodowany powinien odczuć natychmiastową ulgę, jeśli jednak nadal odczuwa ból, konieczna może być wizyta u okulisty celem ustalenia przyczyny utrzymującego się dyskomfortu.

Duże ciało obce w oku – jak postępować?

Wbity w oko przedmiot to widok mrożący krew w żyłach, trudno sobie nawet wyobrazić stres i przerażenie, jakie ogarnia wówczas poszkodowanego. Dlatego osoba udzielająca pomocy musi bezwzględnie zachować spokój! A pomoc zasadniczo sprowadza się do zapewnienia poszkodowanemu bezpieczeństwa, zawiezienia go do szpitala lub zadzwonienia po pogotowie. Przed transportem należy jednak najpierw zabezpieczyć ranę poprzez unieruchomienie wystającego ciała obcego. Zachowując maksymalną ostrożność, należy delikatnie położyć wokół wbitego przedmiotu dwa zwinięte ruloniki jałowego bandaża, które trzeba połączyć przylepcem, a następnie przymocować do skóry. Nie można także zapominać o drugim oku, na które również należy założyć opatrunek, aby zminimalizować ruch gałek ocznych. Na koniec rzecz najbardziej oczywista – nie wolno samodzielnie wyciągać przedmiotu z oka! Nigdy! Trzeba również pilnować, aby poszkodowany, znajdujący się w szoku, nie próbował tego zrobić sam.

Pomoc z apteczki

Przy wyciąganiu meszek i pyłków nie potrzeba właściwie nic poza czystą wodą, chusteczkami i patyczkami higienicznymi, które znaleźć można w każdym domu. Do płukania oka można użyć soli fizjologicznej lub wody i zwykłego kieliszka. Osoby, którym szkoda kryształowej zastawy, mogą kupić za kilka złotych specjalny zestaw (np. Zestaw do płukania oka ZPO-1). Jeśli pilnujemy, aby domowa apteczka była dobrze zaopatrzona, podczas zakupów w aptece, warto wrzucić do koszyka kilka bandaży, jałowych gazików (np. Kompresy gazowe jałowe Apteo), a także specjalne opatrunki jałowe na oko (np. Kompresy oczne jałowe Eycopad).

Przypadki, gdy coś wpada do oka, zdarzają się bardzo często, nie ma na szczęście większej filozofii w tym, jak szybko i skutecznie usunąć przyczynę dyskomfortu. Poważne urazy są rzadsze i bezwzględnie wymagają specjalistycznej pomocy okulistycznej, jednak każdy, zarówno poszkodowany, jak i udzielający pomocy, powinien wiedzieć, jak się zachować i czego pod żadnym pozorem nie robić, aby nie pogorszyć sytuacji.

Autor: mgr Ewa Krulicka, i-Apteka.pl