Pierwsza pomoc: stłuczenia

Stłuczenia, czyli urazy tkanki miękkiej, to jedne z najczęstszych uszkodzeń ciała. Zdarzają się niemal na każdym kroku, szczególnie osobom aktywnym oraz pracującym fizycznie. I choć zwykle stłuczenia nie mają poważniejszego wpływu na zdrowie, warto wiedzieć, co zrobić, by ból nie utrudniał poruszania się, a siniak i opuchlizna nie szpeciły ciała zbyt długo.

Stłuczenie, czyli co? 

Stłuczeniem nazywamy zamknięte uszkodzenie tkanek miękkich (czyli tkanki podskórnej oraz mięśni), stawów okołotkankowych i okostnej. Mówiąc bardziej obrazowo, stłuczenie to uraz mechaniczny, któremu towarzyszy zgniecenie komórek i rozerwanie włókien substancji międzykomórkowej oraz upośledzenie nerwów i naczyń krwionośnych. A „zamknięte” oznacza po prostu, że nie dochodzi do przerwania ciągłości skóry! Warto dodać, że większość stłuczeń jest zupełnie niegroźna, jednak pojawiające się regularnie mikrourazy mogą doprowadzić do zmian zwyrodnieniowych. Stłuczenia mogą dotyczyć praktycznie każdej części ciała, choć najbardziej kontuzjogenne są niewątpliwie kończyny, głowa, brzuch oraz żebra i kość ogonowa. 

Najczęstsze objawy stłuczeń

• obrzęk powstający w wyniku upośledzenia tkanki podskórnej, zwykle ustępuje on dzięki zimnym okładom,
• krwiaki (popularnie nazywane siniakami), które są konsekwencją zniszczenia naczyń krwionośnych. Pojawiają się one po kilku godzinach i utrzymują kilka dni, komórki krwi ulegają rozpadowi, poszczególne komponenty są rozkładane, a na końcu wchłaniane. Zjawisko to obrazuje zmiana koloru krwiaka, który z intensywnie fioletowo-granatowego przechodzi w odcienie brązu, a następnie zieleń i żółć,
• ograniczenie funkcji stłuczonej tkanki, co zwykle oznacza problemy z poruszaniem się lub wykonywaniem niektórych czynności,
• ból (bolesność samoistna i uciskowa).

Inne symptomy stłuczeń

• podwyższona ciepłota w okolicy stłuczenia,
• wrażliwość na dotyk,
• otarcie naskórka.

Pierwsza pomoc w stłuczeniach - krok po kroku 

Zasadniczo pierwsza pomoc w stłuczeniach polega na ograniczeniu zasięgu obrzęku i krwiaka oraz zmniejszeniu bólu. I choć na stłuczenia wystarczą domowe środki, warto sięgnąć po apteczne preparaty przyspieszające regenerację i zastosować się do naszych wskazówek: 

• unieruchom stłuczone miejsce, na skórę możesz również założyć opaski elastyczne lub specjalne taśmy kinezjologiczne, np. A-Z Tape Siniaki i obrzęki,
• przyłóż zimny kompres, np. okład żelowy Nexcare ColdHot, Apteo Care Kompres żelowy (okłady te można schładzać lub ogrzewać, dlatego sprawdzają się zarówno w pierwszej, jak i w drugiej fazie leczenia stłuczeń) lub lód w woreczku owinięty w ręcznik. Zimno sprawia, że naczynia krwionośne się obkurczają, dzięki czemu krwiak nie będzie zbyt rozległy,
• kilka razy dziennie aplikuj specjalne kremy, żele lub spraye, które zmniejszają ból i opuchliznę oraz ułatwiają wchłanianie się krwiaka, np. Dolgit, Altacet żel, Voltaren Max, Altacet Ice, Lioton 1000, Arnigel, Arcalen. W przypadku silnych stłuczeń warto stosować preparaty przeciwbólowe, szczególnie z grupy NLPZ, które dodatkowo zmniejszą stany zapalne,
• po 3-4 dniach zimne kompresy zastąp ciepłymi okładami, pomogą one przyspieszyć procesy regeneracyjne i wchłanianie produktów rozpadu komórek krwi,
• procesy gojenia i regeneracji trwają około 7-10 dni.

Pamiętaj, że jeśli ból się utrzymuje, a stłuczenie było naprawdę silne, warto wybrać się do lekarza, aby ustalić, czy nie doszło do poważniejszego urazu, np. skręcenia lub pęknięcia kości. Zbagatelizowanie uszkodzenia, zwłaszcza w okolicach stawów, może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, prowadzące nawet do trwałych kłopotów z poruszaniem się w przyszłości.

Czego nie robić przy stłuczeniach?

Choć postępowanie w przypadku stłuczenia jest całkiem proste i nie wymaga specjalnych umiejętności, to wielu z nas popełnia błędy, które mogą okazać się brzemienne w skutki. Oto krótka lista działań, których powinniśmy unikać, opatrując stłuczenie:

• nie nakładaj ciepłych kompresów i maści rozgrzewających w pierwszych dniach po stłuczeniu – spowodują one jedynie to, że krwiak będzie większy,
• nie przykładaj bezpośrednio do skóry lodu – może to doprowadzić do miejscowych odmrożeń,
• nie zakrywaj stłuczenia folią ani materiałami nieprzepuszczającymi powietrza – może to prowadzić do rozmiękczenia i uszkodzenia skóry (maceracji), a tym samym do stworzenia sprzyjających warunków do rozwoju drobnoustrojów,
• nie ignoruj nieustępującego bólu oraz bardzo dużych krwiaków, bezwzględnie wymagają one konsultacji z lekarzem!

Stłuczenia to taki rodzaj uszkodzeń tkanek, z którym poradzi sobie każdy laik, nawet ten mdlejący na widok krwi! Zwykle bandaż elastyczny i zimne okłady wystarczają do tego, aby skutecznie złagodzić dyskomfort towarzyszący urazowi. Jeśli jednak to za mało, apteki stacjonarne i internetowe oferują szeroki wybór maści, żeli oraz sprayów chłodzących i przyspieszających wchłanianie obrzęków i krwiaków. W przypadku silnych stłuczeń dodatkowo warto skonsultować się z lekarzem, który wykluczy poważniejsze urazy, a gdy zajdzie taka konieczność, skieruje na fizjoterapię.

Autor: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl