Przechowywanie leków - o czym trzeba wiedzieć?

Wiele osób się nad tym nie zastanawia, ale takie kwestie jak przechowywanie lekarstw i prawidłowe utylizowanie przeterminowanych leków są niezwykle ważne. To, w jaki sposób są przetrzymywane i transportowane różnego rodzaju tabletki, zawiesiny i maści, ma znaczenie dla utrzymania ich leczniczych właściwości. Jak należy przechowywać leki?

Z naszego artykułu dowiesz się m.in.:

• W jaki sposób prawidłowo przechowywać leki?
• Jak przechowywać leki latem, aby nie straciły swoich właściwości?
• Jak przechowywać leki w podróży?
• W jaki sposób zutylizować leki po terminie?

Jak przechowywać leki w domu?

Większość osób niezbyt przykłada wagę do tego, gdzie i jak przetrzymuje leki. Leżą sobie „luzem” w kuchennej szufladzie, w szafce w łazience lub rzucone gdzieś na stoliku, a przecież prawidłowe i zgodne z zaleceniami producenta przechowywanie lekarstw jest niezwykle ważne. Po pierwsze jest gwarancją zachowania właściwości substancji leczniczych, co zapewnia pożądany efekt terapeutyczny. Po drugie zapewnia bezpieczeństwo ich stosowania. Należy pamiętać, że wytyczne względem przechowywania obowiązują nie tylko w przypadku leków na receptę, ale i tych dostępnych bez recepty (np. leki na katar, leki przeciwbólowe, leki na przeziębienie), leków w postaci aerozolów, maści i żelów (np. Voltaren Max) oraz suplementów diety (np. witaminy dla dzieci).

To, jak ma wyglądać przechowywanie leków i innych preparatów, jest zawsze opisane na ulotce lub na opakowaniu, trzeba się tylko zapoznać z tymi informacjami i wszystko będzie jasne! Znaleźć tam można rekomendacje dotyczące np. odpowiedniej temperatury. Zwykle leki należy przechowywać w temperaturze pokojowej, czyli 15-25st. C, ewentualnie w chłodnym miejscu, czyli w temperaturze 5-15st.C. Jeśli wymagane jest przechowywanie w temperaturze 2-8st. C, znaczy to, że lek trzeba trzymać w lodówce.

Bezpieczne przechowywanie leków oznacza nie tylko odpowiednią temperaturę. Ważne jest unikanie bezpośredniego działania promieni słonecznych oraz dużej wilgotności. Jak łatwo zauważyć ani łazienka, ani kuchnia, czyli najczęstsze miejsca składowania leków, nie spełniają tego kryterium! Najlepsze będzie pomieszczenie o niezbyt wysokiej wilgotności, z ograniczonym dostępem światła słonecznego i w miarę stałą temperaturą, często takie warunki panują w sypialniach, warto więc wygospodarować tam jedną szufladę lub szafkę i zrobić w niej domową apteczkę. Trzeba też zwrócić uwagę, aby do apteczki dostępu nie miały dzieci i domowe zwierzęta. Leki zaleca się trzymać w oryginalnych opakowaniach wraz z ulotką!

Jak przechowywać lekarstwa latem?

Kiedy temperatura za oknem przekracza 30st. C, również w mieszkaniach robi się gorąco, co może utrudniać bezpieczne przechowywanie leków. Jeśli dom jest klimatyzowany i utrzymywana jest w nim temperatura poniżej 25st. C, nie trzeba podejmować specjalnych działań. Jeśli mieszkanie latem zmienia się w saunę, warto tymczasowo przenieść leki do najchłodniejszego miejsca w domu, np. do piwnicy (o ile nie panuje tam duża wilgotność) lub po prostu umieścić je w szafce blisko podłogi. Warto pamiętać, że upały nie utrzymują się zwykle zbyt długo, więc lekom, które mają być przechowywane w temperaturze do 25. st. C, nic złego nie powinno się stać! Rygorystycznie jednak trzeba przestrzegać tego, by podczas upałów nie zostawiać leków bezpośrednio na słońcu!

Które leki należy przechowywać w lodówce?

Przechowywanie leków w lodówce to nie jest wymysł producentów mający utrudnić życie choremu. Niektóre produkty muszą być trzymane w temperaturze około 2-8st. C, aby nie straciły swoich właściwości leczniczych. Są to przede wszystkim: antybiotyki w postaci zawiesiny, nystatyna w postaci granulatu, insulina, szczepionki, niektóre krople do oczu oraz niektóre probiotyki (wyższa temperatura zabija bakterie, tym samym probiotyk staje się bezwartościowy), niektóre leki recepturowe.

Na leki przechowywane w lodówce należy wyznaczyć specjalne miejsce. Lekarstwa nie powinny stać między produktami spożywczymi, nie powinny też dotykać ścianek lodówki (tam mogą się zamrozić, a leków nie można zamrażać). Wiele osób trzyma leki w drzwiach lodówki, jednak to też jest błąd, gdyż są tam narażone na wahania temperatur. Dobrym miejscem jest specjalna szuflada, która utrzymuje stałą temperaturę.

Jak bezpiecznie przewozić leki?

Transport lekarstw nie jest łatwy, substancje lecznicze „nie lubią” nie tylko wysokich temperatur i dużej wilgotności, ale i wahań temperatury. Co więc zrobić, gdy trzeba zabrać apteczkę na wakacje? Leków nie można tak po prostu wrzucić do walizki, którą pakuje się do samochodu lub samolotu. Przewożenie leków powinno się odbywać w określonych warunkach, które zapewni specjalny styropianowy termos lub termobox. Dodatkowo na wyjazdy zaleca się zabierać tylko tyle leków, ile jest potrzebnych, a nie całe opakowania. Tu z pomocą przychodzą kasetki do przechowywania leków.

Warto zwrócić też uwagę na to, że robiąc zakupy w aptece podczas upałów, także trzeba zadbać o transport lekarstw. Na krótkich trasach wystarczy mała aluminiowa torba termiczna, która zapewnia odpowiednie warunki na około 1-2 godziny (można taką dostać w aptece).

Co zrobić z przeterminowanymi lekami?

Lek po upływie terminu ważności nie nadaje się do stosowania, mogą wówczas wystąpić niepożądane skutki stanowiące zagrożenie dla zdrowia, więc co z nim zrobić? Od razu trzeba powiedzieć, że leków, a także suplementów diety i innych preparatów aptecznych z substancjami czynnymi nie wyrzuca się do kosza lub do kanalizacji! Zawarte w nich składniki aktywne mogą zanieczyszczać środowisko, przenikać do wód gruntowych i negatywnie wpływać na roślinność i zwierzęta. Utylizacja przeterminowanych leków to zadanie, za które odpowiadają gminy. Leki po terminie można nieodpłatnie oddawać do wyznaczonych aptek, gdzie umieszczone są specjalne kosze na stare leki (listę placówek można znaleźć na stronie urzędu gminy).

Jest jeszcze jedna kwestia, którą trzeba poruszyć i dotyczy ona terminu ważności po pierwszym otwarciu. Takie dodatkowe zalecenia obowiązują m.in. w przypadku syropów, antybiotyków w postaci proszku do sporządzania zawiesiny i kropli do oczu. Ich specyfika sprawia, że są bardziej narażone na działanie czynników zewnętrznych (wskutek czego substancja czynna może tracić swoje właściwości, ponadto w długo otwartych kroplach do oczu mogą namnażać się chorobotwórcze drobnoustroje), a tym samym tylko przez określony czas po otwarciu producent jest w stanie zagwarantować skuteczność i bezpieczeństwo produktu (warto zapisać na opakowaniu datę otwarcia). W zależności od preparatu okres przydatności do stosowania po pierwszym otwarciu może wynosić kilka dni (np. antybiotyki w zawiesinie) lub 30 dni (np. krople do oczu), po tym czasie lek trzeba oddać do utylizacji.

Do apteki należy oddawać nie tylko leki przeterminowane i zbyt długo otwarte, ale i leki, które „dziwnie wyglądają i dziwnie pachną”. Niestety niewłaściwe przechowywanie leków – bezpośrednio na słońcu lub w wilgotnym miejscu może spowodować, że zmieni się ich zapach lub konsystencja. W przypadku wątpliwości można się skonsultować z farmaceutą, jednak nie zaleca się stosowania takich leków. Po pierwsze mogą nie pomóc, po drugie mogą zaszkodzić!

Prawidłowe i bezpieczne przechowywanie lekarstw to gwarancja utrzymania deklarowanych przez producenta właściwości preparatu. W innym przypadku ich działanie może nie być takie, jakie powinno, co więcej może spowodować niebezpieczne skutki! Każda osoba zobowiązana jest zapoznać się z ulotką i postępować zgodnie z zaleceniami odnośnie do przechowywania leku!

Autor wpisu: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa. Redaktor bloga jestemmama.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.