Siemię lniane - 9 prozdrowotnych zastosowań, o których warto wiedzieć!
02.01.2024Siemię lniane to jeden z najpopularniejszych polskich superfood. Nie dość, że te małe nasionka są skarbnicą białka, błonnika, lignanów, kwasów tłuszczowych, witamin i minerałów, to jeszcze są niezwykle uniwersalnym produktem. Można je traktować jako dodatek niemal do każdej potrawy, można też przygotowywać z nich prozdrowotny kisiel. Co jeszcze warto wiedzieć o siemieniu lnianym?
Spis treści:
- Siemię lniane – co to jest?
- Siemię lniane – właściwości prozdrowotne
- Siemię lniane – jak przygotować je do spożycia?
- Siemię lniane – w jaki sposób stosować je zewnętrznie?
- Siemię lniane – zastosowanie
- Siemię lniane – rano czy wieczorem?
- Siemię lniane – przeciwwskazania do stosowania
Siemię lniane – co to jest?
Siemię lniane to nic innego jak nasiona lnu pospolitego (Linum usitatissimum L.). Są to malutkie ziarenka w kolorze brązowym lub – rzadziej – złocistym. Siemię lniane to ziarna oleiste, wykorzystuje się je do tłoczenia bogatego w nienasycone kwasy tłuszczowe oleju lnianego. Siemię lniane wyróżnia się bardzo wysoką zawartością substancji odżywczych i prozdrowotnych, dlatego też jest ono nazywane polskim superfood.
Niezwykłe w siemieniu lnianym jest to, że można je stosować na wiele sposobów, w dodatku doskonale sprawdza się w fitoterapii, czyli ziołolecznictwie, jak i w kosmetyce. W aptekach i w sklepach ze zdrową żywnością można dostać siemię lniane w postaci całych nasion lub już zmielonych. Należy jednak podkreślić, że jeśli tylko jest to możliwe, zaleca się wybierać całe nasionka (np. Siemię lniane złociste 250 g, Siemię lniane brązowe 450 g) i samodzielnie mielić je bezpośrednio przed spożyciem (np. w młynku do kawy). Nie zaleca się rozdrabniać go na zapas, gdyż siemię lniane mielone przechowywane niewłaściwie szybko traci swoje cenne właściwości.
Siemię lniane – właściwości prozdrowotne
Wyjątkowość siemienia lnianego i jego dobroczynne właściwości wiążą się z tym, co kryje się w tych niepozornych nasionkach. Wprawdzie 100g ziarenek zawiera sporo kalorii – ponad 500kcal, jednak równocześnie mieści aż 18g białka, ponad 40g zdrowych tłuszczów i niemal 30g błonnika pokarmowego (nierozpuszczalnego i rozpuszczalnego w wodzie). Jeśli chodzi o tłuszcze, mamy tu Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe – Omega-3-6-9. Co istotne, kwasy Omega-3 i Omega-6 występują w korzystnej proporcji. Szczególną uwagę trzeba zwrócić też na należący do kwasów Omega-3 kwas alfa-linolenowy (ALA), len jest bowiem najlepszym roślinnym źródłem tego składnika!
Siemię lniane uznawane jest za superfood głównie z powodu bardzo wysokiej zawartości błonnika i nienasyconych kwasów tłuszczowych, jak również dlatego, że jest źródłem lignanów, czyli fitoestrogenów. Ponadto siemię lniane jest skarbnicą potasu, wapnia, magnezu, żelaza, cynku, miedzi, manganu, selenu, a także folianów, witamin – B1, B2, B3, B5, B6, C, E i K, substancji śluzowych, fitosteroli oraz aminokwasów (m.in. tryptofanu, leucyny, lizyny).
Jak taki bogaty skład przekłada się na zastosowanie siemienia lnianego i jego działanie prozdrowotne? Wysoka zawartość kwasów Omega-3 zapewnia właściwości przeciwzapalne, antyagregacyjne i przeciwutleniające. Natomiast lignany pomagają regulować gospodarkę hormonalną i obniżają poziom cholesterolu LDL we krwi. Co więcej, działają antyoksydacyjnie, przeciwmiażdżycowo i osłonowo na wątrobę, przypisuje się im też działanie przeciwnowotworowe.
Substancje śluzowe działają powlekająco, tworząc ochronną powłokę na śluzówce przewodu pokarmowego. Błonnik, który zwiększa objętość w kontakcie z wodą, przyspiesza pasaż jelitowy i zapewnia uczucie sytości. Dodatkowo jego frakcja rozpuszczalna wspomaga rozwój prawidłowej mikroflory jelitowej. Nie można zapominać o wielu witaminach i składnikach mineralnych, które wspierają m.in. odporność, układ krwionośny i nerwowy, a także zwiększają ochronę komórek przed stresem oksydacyjnym.
Siemię lniane – jak przygotować je do spożycia?
Najpopularniejszym sposobem spożywania siemienia lnianego jest tzw. kisiel (kleik). Jak parzyć siemię lniane? Przepis jest banalnie prosty. Wystarczy zalać około 2 łyżki mielonych nasion lnu 250ml przegotowanej wody – najlepiej takiej w temperaturze pokojowej, ewentualnie gorącej. Mieszankę należy odstawić na 30-60 minut. W tym czasie mieszanka zmieni konsystencję. Można także zalać całe nasiona zimną wodą i odstawić na noc. Następnie mieszankę należy odcedzić i wypić. Siemię lniane do picia w takiej formie polecane jest m.in. jako środek osłonowy na śluzówkę gardła, przełyku i żołądka.
Jako element wzbogacający zbilansowaną dietę i dostarczający cennych witamin, minerałów i substancji aktywnych zaleca się przyjmować dziennie około 1-2 łyżki siemienia lnianego, a już w niedługim czasie dobroczynny wpływ tej superżywności będzie zauważalny. Siemię lniane mielone lub w całości można stosować, np. jako dodatek do wypieków, owsianki, smoothie, sałatek, zup i sosów. Ponadto można do potraw dodawać olej lniany.
Nie wszyscy o tym wiedzą, ale siemię lniane mielone to wegański zamiennik jajek. Równowartość jednego jajka stanowią dwie łyżki mielonego lnu i trzy łyżki wody. Wystarczy je zmieszać i odstawić na kilka minut. Mieszanka podobnie jak jajka wiąże wszystkie składniki i pozwala uzyskać jednolitą masę, można ją stosować do przygotowywania m.in. ciast lub kotlecików.
Siemię lniane – w jaki sposób stosować je zewnętrznie?
Wiele kosmetyków do pielęgnacji skóry, paznokci i włosów wzbogacane jest olejem lnianym. Warto jednak wiedzieć, że przy minimalnym nakładzie pracy można także samemu przygotowywać domowe kosmetyki na bazie siemienia lnianego. Wystarczy po prostu przygotować kleik. Do takiej mieszanki można dodać trochę miodu, soku z cytryny lub jogurtu i nakładać jako maseczkę nawilżająco-regenerującą na skórę twarzy. Po około 15 minutach należy ją zmyć ciepłą wodą.
Kleik sprawdzi się także jako kuracja odżywczo-wzmacniająca na skórę dłoni i na paznokcie. Kleik należy wlać do miseczki i na około 20 minut zanurzyć w nim ręce. Trzecią propozycją na wykorzystanie zwykłego kisielu z nasion lnu jest aplikacja w formie odżywki na włosy. Po umyciu głowy zaleca się rozprowadzić go na całej długości włosów, pozostawić na 30 minut, a następnie spłukać. Kleik można też dodać do przygotowywanej kąpieli.
Siemię lniane – zastosowanie
Dużo już zostało powiedziane na temat dobroczynnego działania siemienia lnianego, teraz warto skupić się na tym, kiedy najlepiej je stosować. Oczywiście właściwie każdy może spożywać len profilaktycznie, tylko po to, aby wspierać swój organizm, jednakże osoby z określonymi schorzeniami i dolegliwościami z pewnością odczują większe korzyści. Dzieje się tak m.in. w przypadku osób zmagających się z nadciśnieniem tętniczym (kwasy Omega-3 zmniejszają ciśnienie) i osób ze zwiększonym ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego (błonnik zmniejsza wchłanianie cholesterolu z jedzenia, a kwas ALA obniża poziom trójglicerydów). Działanie siemienia lnianego docenią też osoby z nadwagą i otyłością, błonnik zapewnia bowiem uczucie sytości. W jakich jeszcze sytuacjach zastosowanie siemienia lnianego jest zalecane?
Siemię lniane na zaparcia
Zaparcia mogą stanowić nie lada problem, na szczęście można go rozwiązać za pomocą siemienia lnianego. Błonnik pomaga regulować funkcjonowanie układu pokarmowego, poprawia pasaż jelitowy i wspomaga oczyszczanie jelit ze złogów. Siemię lniane do picia pomoże też w odbudowie prawidłowej mikroflory jelitowej.
Siemię lniane na refluks
Wysoka zawartość substancji śluzowych działa ochronnie na błonę śluzową przewodu pokarmowego. Siemię lniane wpływa też na zmniejszenie nasilenia dolegliwości związanych z refluksem żołądkowo-przełykowym, skutecznie łagodzi podrażnienia i uczucie pieczenia oraz wspomaga regenerację uszkodzonej śluzówki.
Siemię lniane na wrzody żołądka
Siemię lniane do picia jest zalecane do regularnego stosowania u osób zmagających się z wrzodami żołądka. Działa osłonowo i regenerująco na błonę śluzową żołądka, pomaga zmniejszać dolegliwości bólowe i towarzyszący im dyskomfort.
Siemię lniane na kaszel i podrażnione gardło
Działanie osłonowe sprawdzi się nie tylko w przypadku dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Kisiel polecany jest do nawilżania gardła, pomaga łagodzić podrażnienie gardła i zmniejsza suchy kaszel.
Siemię lniane na objawy menopauzy
Ze względu na zawartość lignanów i wapnia siemię lniane polecane jest w profilaktyce osteoporozy, na rozwój której narażone są kobiety w okresie menopauzy. Ponadto lignany, czyli fitoestrogeny pomagają łagodzić uciążliwe objawy menopauzy i regulują gospodarkę hormonalną.
Siemię lniane na zniszczone włosy
Siemię lniane to doskonały produkt nawilżający, skutecznie poprawia stan suchych, zniszczonych włosów. Niweluje także problem rozdwajających się końcówek. Działa wzmacniająco i przywraca włosom zdrowy blask.
Siemię lniane na odleżyny i oparzenia
Okłady z siemienia lnianego to jeden ze skuteczniejszych sposobów redukcji oparzeń i odleżyn. Len pomaga łagodzić podrażnienia, działa przeciwzapalnie i regenerująco oraz wspiera proces gojenia ran, także tych trudno gojących się.
Siemię lniane na regulację poziomu glukozy we krwi
Lignany są nieocenione także w przypadku osób zagrożonych rozwojem cukrzycy. Pomagają zmniejszać glikemię, dodatkowo błonnik przyczynia się do ograniczenia gwałtownych wahań stężenia cukru we krwi.
Siemię lniane w służbie profilaktyki nowotworowej
Jako bogate źródło antyoksydantów (lignanów, polifenoli, witamin – C i E), czyli substancji, które neutralizują szkodliwą aktywność wolnych rodników, siemię lniane coraz częściej wskazywane jest jako ważny element profilaktyki nowotworowej. Obniża ryzyko rozwoju m.in. raka piersi, raka jajnika, raka prostaty oraz raka jelita grubego.
Siemię lniane – rano czy wieczorem?
Właściwie siemię lniane można spożywać zarówno rano, jak i w ciągu dnia oraz wieczorem. Warto jednak zwrócić uwagę na to, że chcąc uzyskać określone efekty, lepiej stosować je o odpowiednich porach. Osoby cierpiące z powodu dolegliwości ze strony żołądka powinny spożywać siemię lniane rano na czczo, wtedy skuteczniej złagodzi ono np. zgagę, nadkwasotę i ból żołądka. Ponadto zastosowanie siemienia lnianego o poranku szybko zapewni uczucie sytości, co docenią osoby na diecie.
Natomiast osoby, u których problem stanowi podjadanie w nocy, powinny przygotowywać sobie siemię lniane do picia wieczorem. O tej porze powinny je spożywać też osoby z problemami trawiennymi i zaparciami. Dodatkowo ze względu na zawarty w nasionkach tryptofan siemię lniane spożywane przed snem pomoże łatwiej zasypiać. A w przypadku podrażnienia i bólu gardła kleik wypity wieczorem pomoże uniknąć nocnych napadów suchego kaszlu.
Siemię lniane – przeciwwskazania do stosowania
Jakie są przeciwwskazania do stosowania siemienia lnianego? Nie powinny go przyjmować osoby z niedrożnością jelit i ostrym bólem brzucha o nieznanej etiologii i – co oczywiste – osoby uczulone na len. Trzeba również wspomnieć o tym, że siemię lniane może powodować opóźnienie wchłaniania leków, dlatego nie powinno się przyjmować leków wraz z kleikiem lnianym. Ponadto codzienne zastosowanie siemienia lnianego wiąże się ze wzrostem spożycia błonnika, co wymaga wypijania większej ilości wody. Jest to ważne, gdyż dużo błonnika i mało płynów to niestety przepis na zaparcia!
Mimo że siemię lniane jest powszechnie polecane, to należy pamiętać, że nie można spożywać go w nadmiarze, może powodować wtedy bóle brzucha, wzdęcia i nudności. Uważa się, że bezpieczna dawka wynosi 2-3 łyżki dziennie. Jeśli chodzi o zastosowanie siemienia lnianego u kobiet w okresie ciąży i karmienia piersią, a także u osób z chorobami zapalnymi jelit, to należy się najpierw skonsultować z lekarzem lub farmaceutą.
Czy warto spożywać siemię lniane? Tak, warto. Trzeba to jednak robić mądrze. Przede wszystkim nie należy przesadzać, za duża ilość może tylko przysporzyć problemów. Równocześnie trzeba dbać o to, aby organizm miał szanse przyswoić jak najwięcej cennych składników, dlatego też zaleca się spożywać siemię lniane mielone (najlepiej mielone samodzielnie zaraz przed użyciem).
