Sól szkodzi zdrowiu? Niekoniecznie!

Oczywiście stwierdzenie, że sól szkodzi zdrowiu, jest jak najbardziej prawdziwe, wymaga jednak pewnego dookreślenia. Bardziej poprawnie byłoby powiedzieć, że to nadmiar soli szkodzi zdrowiu! Nie można zupełnie jej demonizować, wszak jest ona niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu! Ten artykuł nie ma na celu zrehabilitowania soli, a jedynie uświadomienie jej roli w organizmie oraz wskazanie korzyści płynących z jej ograniczenia i zastąpienia tej tradycyjnej białej zdrowszą solą himalajską lub morską. 

Dlaczego sól jest potrzebna?

Powszechnie stosowana sól to z chemicznego punktu widzenia ? chlorek sodu, czyli NaCl. I to właśnie sód należy do pierwiastków, bez których życie na Ziemi nie byłoby możliwe. Także organizm ludzki nie jest w stanie bez niego funkcjonować. Po pierwsze wspomaga on regulację gospodarki wodnej organizmu oraz utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej. Sód jest również istotny dla ochrony organizmu przed nadmierną utratą płynów. Jest kluczowym elementem niezbędnym do utrzymania prawidłowej pobudliwości komórek mięśniowych i nerwowych, odpowiedzialny jest także za stan uwodnienia komórek i tkanek. Wspólnie z potasem przyczynia się  do zachowania prawidłowego ciśnienia osmotycznego krwi. 

Sól a nadciśnienie

Nadciśnienie jest jedną z chorób najczęściej utożsamianych z nadmiernym spożyciem soli. Nadmiar sodu powoduje bowiem zatrzymanie wody w organizmie, co objawia się podwyższeniem ciśnienia krwi. Nadciśnienie tętnicze jest schorzeniem bardzo poważnym, a jego konsekwencje mogą być jeszcze poważniejsze ? inne choroby układu krążenia, w tym zawał serca czy wylew. Zatrzymywanie wody w organizmie może prowadzić również do obrzęków ciała lub nadmiernego obciążania pracy nerek. Przeciwnicy tej przyprawy przypisują jej również udział w rozwoju cukrzycy typu II, raka żołądka, a także otyłości. 

Ile soli mogę zjeść?

To bardzo trudne pytanie! Właściwie nawet, jeśli znamy odpowiedź, nic to nam nie pomoże. Dlaczego? Bo sól, zaraz obok cukru, jest najchętniej stosowanym przez producentów dodatkiem do żywności. Co więcej, ilość spożywanej przez nas soli wpłynęła niewątpliwie na obniżenie naszej wrażliwości na słony smak, przez co dość trudno kontrolować rzeczywiste zjadane dawki soli. Zasadniczo Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ustaliła zalecane dzienne spożycie soli na 5g, czyli dokładnie tyle, ile mieści się w łyżeczce do herbaty. Eksperci uznali taką ilość za optymalną ? wystarczającą do spełnienia funkcji, jaką sód ma w organizmie, a równocześnie bezpieczną dla zdrowia. Oczywiście 5g to porcja dla osób, które nie mają problemów z nadciśnieniem. 

Jak ograniczyć jedzenie soli?

Chcąc zmniejszyć ilość spożywanej soli, należy przede wszystkim wyeliminować wysoko przetworzoną żywność ? fast foody, gotowe potrawy oraz słone przekąski ? chipsy, paluszki, krakersy i solone orzeszki. Warto pamiętać, że rezygnacja z mocno przetworzonych produktów to również ograniczenie innych świństw takich jak wszędobylskie konserwanty, cukier i wzmacniacze smaku! Wyrzucenie śmieciowego jedzenia to pierwszy krok, ale nie ostatni. Nadmiarem soli ?skażone? są również produkty, które powszechnie uznawane są zdrowe i bezpieczne np. płatki kukurydziane, sery, nabiał, a także niektóre słodycze. Dlatego i tę grupę należy zrewidować i z niektórych produktów po prostu zrezygnować. Trzeci sposób to zaprzestanie dodawania soli do przygotowywanych potraw. Można ją z powodzeniem zastąpić ziołami i przyprawami lub zupełnie ją wyeliminować. Choć może to być ciężkie doświadczenie, to wystarczy około 2 tygodni, aby kubki smakowe się zresetowały i na nowo nauczyły smaków, które do tej pory były gaszone przez sól. 

Rodzaje soli - który najzdrowszy?

Myli się ten, kto myśli, że jedyną słuszną solą jest ta biała i drobna. Wraz z rosnącą świadomością konsumencką ludzie poszukują innych jej rodzajów, a tych naprawdę jest sporo. W dodatku większość z nich jest zdrowsza, co wcale nie oznacza, że zdrowa. Sól to sól! Trzeba rozsądnie się z nią obchodzić. Jeśli niesłona dieta nie jest dla Ciebie, wybierz chociaż lepszą wersję tej słoności.

• Sól kuchenna znana także jako sól warzona to produkt rafinowany ? oczyszczony ze wszystkich dobroczynnych składników. Mamy tu do czynienia z niemal czystym chlorkiem sodu ? 99,9%. To właśnie tę sól najczęściej spożywamy, dlaczego? Jest powszechnie dostępna i nie oszukujmy się tania jak barszcz, no i jest bardziej słona od pozostałych! W Polsce bardzo częstym zabiegiem jest wzbogacanie jej o związki jodu i potencjalnie szkodliwą substancję przeciwzbrylającą ? E536 (żelazocyjanek potasu).
  
  
• Sól kamienna jest o wiele zdrowsza od soli warzonej, przede wszystkim nie jest pozbawiona cennych mikroelementów ? manganu, miedzi, chromu, wapnia, żelaza. Nie jest śnieżnobiała, a różowawa, zielonkawa, niebieskawa lub szara, o kolorze decyduje jej skład chemiczny. W odróżnieniu od soli warzonej ma nieco bardziej gorzki smak. Obecnie w Polsce najpopularniejszą solą kamienną jest sól kłodawska.
  
  
• Sól morska nie jest wydobywana w kopalniach, a pozyskiwana poprzez odparowanie wody morskiej. Taki sposób gwarantuje znacznie większą zawartość mikroelementów ? lit, selen, cynk, magnez, a przede wszystkim naturalnie występujący w niej jod. Istotną różnicą jest także to, że ma mniej sodu. W zależności, z jakiego miejsca pochodzi, może różnić się składem, a także barwą. Charakterystyczna dla niej jest spora wilgotność, a także intensywny smak. Często to właśnie sól morską wskazuje się jako najlepszą alternatywę dla zwykłej soli.
  
  
• Sól himalajska wydobywana jest ręcznie wyłącznie w Himalajach w paśmie Karakorum. To tam przed milionami lat znajdował się słony ocean, który w wyniku zachodzących zmian klimatycznych i tektonicznych wyparował, a powstałe w ten sposób pokłady soli zostały wyniesione na wysokość około 4000m n.p.m. Wielu uważa, że sól himalajska jest tworem doskonałym. Jej kryształki mają idealną strukturę zawierającą ponad 80 pierwiastków w postaci łatwo przyswajalnej i metabolizowanej przez organizm. Sól himalajska wyróżnia się pięknym różowym kolorem, który zawdzięcza zawartości żelaza. Innym rodzajem soli himalajskiej jest czarna sól himalajska - Kala Namak. Choć nazywana jest czarną, przybiera ona barwę ciemnoszarą lub ciemnoróżową. Cechą, która ją wyróżnia, jest specyficzny smak i zapach gotowanego jajka.
  
  
• Sól niskosodowa to produkt, który ze względu na obniżoną zawartość sodu jest zalecany dla osób z chorobami serca i nadciśnieniem. Sód jest tu częściowo zastąpiony innymi pierwiastkami ? magnezem, jodem, potasem. Smakiem zbliżona jest do tradycyjnej soli.

Czy sól jednak jest zdrowa?

Na koniec jeszcze wspomnijmy o wynikach badań, które nieco namieszały ostatnimi czasy w sposobie postrzegania soli w naszym życiu. Dowodzą one bowiem, że to nie nadmiar soli powoduje choroby serca i nadciśnienie, a jej niedostatek. Z wieloletnich obserwacji naukowców jasno wynika, że dieta niskosodowa u osób zdrowych, niecierpiących z powodu nadciśnienia, może zwiększać ryzyko zawału lub udaru. Oznaczałoby to, że wszelkie zalecenia ograniczające spożycie soli są błędne. Jest to jednak tylko teza, na której udowodnienie (lub jej obalenie) przyjdzie nam jeszcze poczekać. 

Zgodnie z maksymą, że wszystko w nadmiarze szkodzi, warto wprowadzić ograniczenie w spożywaniu soli. I choć może to być zadaniem trudnym i wymagającym, trzeba w tym celu dokładnie przyjrzeć się zjadanym produktom, prześledzić etykiety i wyeliminować te, które wywołują jakiekolwiek wątpliwości. Równocześnie nie można popadać w skrajność. Sód musi być obecny w naszej diecie!

Autor: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl