Suplementacja na ADHD – przydatne witaminy dla dzieci i dorosłych
10.01.2025ADHD to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. W obecnych czasach jest on coraz częściej diagnozowany u dzieci i młodzieży, a nawet u osób dorosłych. Nie ma pewności, co wpływa na rozwój ADHD. Nie ma też jednej metody leczenia, każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie. Prowadzone badania dowodzą jednak, że odpowiednio dobrana suplementacja może być niezwykle pomocna u każdego chorego.
Spis treści:
- Czym jest ADHD i jaką rolę odgrywa suplementacja?
- Najważniejsze witaminy i minerały w terapii ADHD
- Suplementacja dla dzieci z ADHD
- Suplementy dla dorosłych z ADHD
- Naturalne wsparcie w ADHD
Czym jest ADHD i jaką rolę odgrywa suplementacja?
ADHD kojarzy się z hiperaktywnymi dziećmi, których nie da się w żaden sposób uspokoić. Jednak to zaburzenie neurorozwojowe może mieć także inny obraz. Należy zacząć od tego, że ADHD to nie jest tylko problem dzieci i młodzieży, ale i osób dorosłych. Zdarza się, że objawy wraz z wiekiem ustępują, jednak u części chorych utrzymują się także w wieku dorosłym. W jaki sposób definiuje się ADHD?
ADHD to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (z ang. attention deficit hyperactivity disorder). Wyróżnia się trzy typy ADHD – z przewagą zaburzeń koncentracji uwagi, z przewagą nadpobudliwości ruchowej oraz typ mieszany. Mimo że wiedza na temat ADHD stale się poszerza, nadal nie w pełni poznane są jego przyczyny.
Wiadomo jedynie, że są one złożone i obejmują – czynniki genetyczne (uważa się, że aż 80% przypadków ADHD jest związana z obciążeniami genetycznymi), czynniki neurobiologiczne (m.in. zmiany biochemiczne w układzie nerwowym), środowiskowe (np. przemoc w domu, zaniedbania przez rodziców), a także przedwczesny poród (przed 37. tygodniem ciąży) i niską wagę urodzeniową dziecka, urazy w życiu płodowym, picie alkoholu, palenie i stosowanie substancji psychoaktywnych przez kobietę w ciąży, ekspozycję na toksyny, komplikacje okołoporodowe skutkujące niedotlenieniem lub urazem dziecka.
Mechanizm działania ADHD
ADHD rozwija się w dzieciństwie, a jego objawy mogą utrzymywać się w wieku dorosłym. Zwykle zaburzenie jest rozpoznawane u dzieci od 6. do 12. roku życia, zdarzają się jednak sytuacje, gdy jest prawidłowo zdiagnozowane dopiero, gdy chory jest dorosły. W jaki sposób objawia się ADHD? Trzeba przyznać, że symptomy pojawiające się u dzieci mogą być nieco odmienne od tych, które pojawiają się w okresie dorosłości.
Najczęstsze objawy ADHD u dzieci to trudności z koncentracją i utrzymaniem uwagi, łatwość rozpraszania, problemy z dokończeniem rozpoczętych czynności, hiperaktywność (przejawiająca się m.in. problemem z wysiedzeniem w jednym miejscu – dzieci się wiercą, wstają, cały czas biegają), nadpobudliwość, impulsywność (objawiająca się łamaniem zasad, przerywaniem innym, wtrącaniem się do rozmowy i niecierpliwością).
U osób dorosłych ADHD widoczne jest np. w trudnościach z organizacją oraz zarządzeniem czasem. Mają one problemy z dokończeniem zaczętych projektów, planowaniem, utrzymywaniem porządku, co w znacznym stopniu wpływa na jakość pracy. Charakterystyczne są również problemy z określaniem priorytetów i trudności z postrzeganiem czasu, co prowadzi do częstych spóźnień, zaniedbywania terminów i harmonogramów. Chorzy na ADHD cierpią z powodu trudności interpersonalnych, nie jest im łatwo utrzymywać bliskie relacje, są impulsywni i nie zawsze liczą się z innymi. Borykają się ze zmiennością nastroju i słabą kontrolą emocji.
Niestety objawy ADHD mają ogromny wpływ na to, jak jednostka funkcjonuje w społeczeństwie, nierzadko ma problemy w szkole, na uczelni lub w pracy, a także w życiu codziennym i w kontaktach z innymi ludźmi, w tym ze znajomymi lub rodziną.
Dlaczego suplementacja jest ważna w ADHD?
Wprawdzie nie ma badań potwierdzających, że niedobory witamin, minerałów i innych składników przyczyniają się do wystąpienia ADHD, jednak u wielu chorych stwierdza się obniżony poziom wielu substancji, m.in. kwasów Omega-3, magnezu, cynku, żelaza lub witaminy D. Daje to jasny sygnał, że suplementacja może stanowić ogromne wsparcie dla chorych na ADHD. Jest ona dobrym uzupełnieniem dla prowadzonej terapii, na którą składa się psychoedukacja, psychoterapia i farmakoterapia.
Najważniejsze witaminy i minerały w terapii ADHD
Raczej nie ma problemu z wyszczególnieniem składników, jakie powinny zawierać suplementy na ADHD dla dzieci i dorosłych. Są to substancje, które na różne sposoby wspomagają prawidłowe funkcjonowanie mózgu i układu nerwowego, wspierają funkcje poznawcze oraz są niezbędne do produkcji neuroprzekaźników. Co pomaga na ADHD?
Rola kwasów Omega-3 w funkcjonowaniu mózgu
Bardzo często o niezbędnych nienasyconych kwasach tłuszczowych Omega-3 mówi się, że są pokarmem dla mózgu. Nie ma w tym najmniejszej przesady. Badania prowadzone nad tym, jak działają kwasy Omega 3 na ADHD, wykazały, że korzystnie wpływają one na osoby z zaburzeniem uwagi. Suplementy na ADHD dla dzieci z kwasami Omega-3 były równie skuteczne, co leki o działaniu poprawiającym uwagę, a jednocześnie nie powodowały skutków ubocznych, które mogą występować po zastosowaniu leków.
Co robią kwasy Omega-3? Kwasy EPA i DHA są istotnym elementem budującym błony komórek nerwowych i mózgowych, a także są kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania mózgu i całego układu nerwowego. Kwasy Omega-3 przyczyniają się do poprawy koncentracji oraz zdolności zapamiętywania i uczenia się, pomagają regulować nastrój oraz zmniejszają nadpobudliwość.
Magnez i jego wpływ na układ nerwowy
Ogromne znaczenie ma również magnez na ADHD. Składnik ten znany jest ze swojego działania uspokajającego – zarówno na ciało, jak i na umysł. Dodatkowo zmniejsza drażliwość i niepokój oraz wspiera pracę układu nerwowego. Pomaga rozluźniać mięśnie i wspomaga proces ich regeneracji. Magnez pomaga w produkcji serotoniny, czyli neuroprzekaźnika odpowiadającego za dobre samopoczucie.
Witamina D3 – wsparcie funkcji poznawczych
W jaki sposób działają suplementy na ADHD dla dorosłych i dzieci zawierające witaminę D? Badania wskazują, że zwiększone spożycie cholekalcyferolu może poprawić funkcje poznawcze. Witamina D na ADHD będzie wsparciem dla produkcji serotoniny i dopaminy.
Kompleks witamin B w ADHD
Jeśli chodzi o witaminy na ADHD, to najbardziej polecany jest kompleks witamin B. Witaminy z grupy B to kilka substancji, które łączy to, że są kluczowe dla właściwego funkcjonowania mózgu oraz utrzymania prawidłowych funkcji poznawczych. W kontekście osób z ADHD szczególnie istotna jest witamina B6. Pomaga ona łagodzić objawy tego zaburzenia, wspomaga koncentrację i działa antystresowo. Uczestniczy w syntezie takich neuroprzekaźników jak dopamina, serotonina i noradrenalina.
Kluczowa wydaje się także witamina B3 (niacyna). Wykazuje ona wpływ na proces mielinizacji polegający na kształtowaniu się otoczki mielinowej wokół włókien nerwowych. Ma to znaczenie dla rozwoju i procesu uczenia się. Według dostępnych danych widoczny jest też pozytywny wpływ niacyny na efektywność terapii zaburzeń behawioralnych, w tym nadpobudliwości, ataków złości i niepokoju. Z tego też powodu zalecane jest stosowanie tej witaminy dla nadpobudliwych dzieci.
Witamina B12 pomaga utrzymać prawidłowy metabolizm energetyczny, prawidłowe funkcje psychologiczne, a także sprawność umysłową. Ważnym składnikiem jest również witamina B9, czyli kwas foliowy. Dzięki temu, że uczestniczy w procesach krwiotwórczych, wspiera prawidłowe dotlenienie mózgu. Ponadto przyczynia się do poprawy odporności na stres, zdolności zapamiętywania i uczenia się oraz zmniejsza zaburzenia koncentracji.
Suplementacja dla dzieci z ADHD
Jak już wcześniej zostało wspomniane, suplementacja jest jednym z elementów terapii ADHD. Mimo że jest uznawana za bezpieczną, w przypadku najmłodszych warto zachować ostrożność. Zanim zostaną wprowadzone jakiekolwiek suplementy na ADHD dla dzieci, należy się skonsultować z lekarzem:
Bezpieczne dawkowanie suplementów u dzieci
Dobranie odpowiedniej dawki poszczególnych witamin i składników mineralnych jest bardzo ważne. Stosowane preparaty mają być nie tylko skuteczne, ale przede wszystkim bezpieczne. Dlatego przed rozpoczęciem suplementacji należy przeprowadzić badania oceniające poziom poszczególnych substancji w organizmie dziecka, np. magnezu lub witaminy D. Istotne jest również, aby suplementy współgrały ze stosowanymi lekami oraz prowadzoną terapią behawioralną.
Najskuteczniejsze połączenia witamin i minerałów
Jest kilka połączeń składników, które pozwalają zmaksymalizować osiągane efekty. Magnez stosowany wraz z witaminą D skutecznie zmniejsza problemy behawioralne występujące u dzieci z ADHD. Do tego zestawu można także dołączyć cynk na ADHD. Ma on znaczenie dla produkcji i regulacji neuroprzekaźników, w tym dopaminy. Ponadto wspomaga funkcje poznawcze oraz przyczynia się do zmniejszenia nadpobudliwości i impulsywności. O tym, jak ważna jest suplementacja cynku, świadczy to, że niektóre badania sugerują, iż jego niedobór może być jednym z czynników występowania ADHD.
Jako składnik rekomendowany do suplementacji wymienia się żelazo. Jest ono potrzebne do produkcji energii i transportu tlenu, pomaga regulować produkcję dopaminy, wspiera rozwój poznawczy oraz poprawia uwagę i koncentrację. Podczas stosowania żelaza warto pamiętać o witaminie C, która zwiększa jego przyswajanie.
W aptekach do wyboru mamy różne suplementy na koncentrację, najczęściej bazują one na kompleksie, w skład którego wchodzą witaminy z grupy B oraz magnez. Polecane są też multiwitaminy, które są wzbogacone o rośliny adaptogenne takie jak np. Ashwagandha lub różeniec górski. Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie ziołowe ekstrakty nadają się dla dzieci i młodzieży.
Suplementy dla dorosłych z ADHD
Wszystkie wymienione wcześniej składniki jak najbardziej sprawdzą się w suplementacji osób dorosłych z ADHD. Wspomogą farmakoterapię i pomogą łagodzić objawy choroby.
Specyficzne potrzeby dorosłych z ADHD
W przypadku dorosłych należy uznać, że dużo większe jest zapotrzebowanie na suplementy diety na koncentrację i pamięć niż u dzieci. Trudności związane z zaburzeniami funkcji poznawczych, z jakimi mierzy się chory na ADHD, mają negatywny wpływ na jego życie zawodowe. Jedynie intensywna praca z psychologiem, wypracowanie technik zwiększających skupienie oraz produkty na koncentrację pomogą wyeliminować problemy z rozpraszaniem uwagi i z pamięcią.
Dawkowanie i łączenie suplementów
Podobnie jak w przypadku suplementacji u dzieci należy skonsultować się z lekarzem i wykonać odpowiednie badania. Dawki poszczególnych składników należy ustalać z uwzględnieniem ewentualnych niedoborów. Ważne jest również monitorowanie postępów suplementacji poprzez badania kontrolne.
Suplementacja a leki na ADHD
Nawet najlepsze suplementy na ADHD dla dorosłych nie zastąpią farmakoterapii. To samo można powiedzieć o postępowaniu u dzieci i młodzieży. Leczenie ADHD polega na stosowaniu różnych leków, w tym leków stymulujących (metylofenidatu i innych pochodnych amfetaminy) i niestymulujących (np. atomoksetyny), nierzadko dostosowanie odpowiedniej kombinacji substancji leczniczych wymaga czasu.
Należy od razu powiedzieć, że większość z tych leków może mieć mniej lub bardziej poważne skutki uboczne. Jednym z działań niepożądanych leku często stosowanego u osób z ADHD, czyli metylofenidatu, są zaburzenia snu. W takich przypadkach suplementacja może być bardzo pomocna w łagodzeniu niepożądanych objawów, aby uregulować rytm dobowy i ograniczyć problemy ze snem zalecane jest stosowanie melatoniny.
Naturalne wsparcie w ADHD
Oprócz wcześniej wymienionych elementów terapii ADHD trzeba jeszcze wspomnieć o kilku kolejnych, które mogą się wydawać mniej ważne, jednak ich znaczenie jest nie do przecenienia. Mowa tu o codziennej diecie, aktywności fizycznej oraz stylu życia.
Dieta wspierająca koncentrację
Jedzenie może pozytywnie wpływać na funkcje poznawcze, może też im szkodzić. Z tego powodu należy uważnie komponować swoje posiłki. Warto zacząć od tego, czego nie powinny jeść dzieci i dorośli! Niewskazana jest wysokoprzetworzona żywność pełna konserwantów, wzmacniaczy smaku i sztucznych barwników, a także produkty bogate w cukry proste i nasycone tłuszcze.
Które produkty na koncentrację i pamięć należy dodać do swojej diety? Wśród nich znajdują się głównie zielone warzywa liściaste, a także różnokolorowe warzywa i owoce, rośliny strączkowe, nasiona i orzechy, zimnotłoczone oleje, jajka oraz tłuste ryby morskie. Produkty te stanowią źródło zarówno witamin i minerałów, jak i kwasów Omega-3 i antyoksydantów. Nie powinno się też rezygnować z jedzenia mięsa, w nim bowiem w dużej ilości kryje się witamina B6 na koncentrację.
Zioła i naturalne preparaty
Jako naturalne leki na ADHD, które wspomagają leczenie, najczęściej wymienia się dwa zioła – miłorząb japoński (Ginkgo biloba) oraz bakopę drobnolistną (Bacopa monnieri). Miłorząb ma udowodnione działanie wspierające koncentrację i poprawiające pamięć. W badaniach zostało potwierdzone również to, że pomaga łagodzić objawy ADHD. Bakopa wpływa na poprawę wydajności umysłowej, pomaga też łagodzić objawy zaburzeń uwagi.
W ramach suplementacji można także stosować 5-hydroksytryptofan (5-HTP). Jest to pochodna aminokwasu tryptofanu, którą pozyskuje się z nasion Griffonia simplicifolia. Ponadto 5-HTP naturalnie występuje w mleku i mięsie indyka. W organizmie 5-hydroksytryptofan jest przekształcany w serotoninę.
Styl życia a efektywność suplementacji
Niestety podejmowane działania można szybko zniweczyć, gdy nie dostosujemy stylu życia do choroby. Co trzeba zrobić? Należy wyeliminować z otoczenia czynniki, które mogą nasilać objawy ADHD, wzmagać nadpobudliwość i zwiększać problemy z koncentracją. Szczególnie istotne jest ograniczenie czasu spędzanego przed ekranem telewizora, komputera, a przede wszystkim telefonu. Przebodźcowanie wiążące się z wielogodzinnymi scrollowaniem telefonu ma ogromnie negatywny wpływ na mózg. Jedną z podstaw zdrowego stylu życia jest także aktywność fizyczna. Powinna być ona dobrana do indywidualnych możliwości i preferencji.
Co pomaga na ADHD? Życie z taką diagnozą wymaga od chorego dużej samodyscypliny, gdyż leczenie jest prowadzone wielotorowo. Oprócz leków na receptę niezbędna jest psychoterapia. Ponadto w celu zmaksymalizowania efektów leczenia należy stosować odpowiednio dobraną suplementację, dbać o dietę i prowadzić zdrowy tryb życia.
