Najdłużej działająca Apteka internetowa w Polsce - pewność i zaufanie - 100% polski kapitał

Wirus HIV – objawy zakażenia, przyczyny i możliwości leczenia

31.01.2025
Dolegliwości i choroby

Wirus HIV i wywoływana przez niego choroba AIDS mają piętno choroby homoseksualistów i narkomanów. Nie jest to do końca prawda. Każdy może się zarazić tym groźnym wirusem, wiele osób nie wie, że są nosicielami, co stwarza zagrożenie dla całej reszty. Na szczęście obecna medycyna umożliwia chorym prowadzenie normalnego życia! Co trzeba wiedzieć o HIV?

Spis treści:

wirus hiv

Czym jest wirus HIV?

Wirus HIV (ang. human immunodeficiency virus) to ludzki wirus upośledzenia odporności (ludzki wirus nabytego niedoboru odporności). Jest on zaliczany do rodziny retrowirusów z rodzaju lentiwirusów. Wyróżnia się dwa typy wirusa HIV – wirus HIV-1, który jest częściej rozpoznawany na różnych kontynentach i HIV-2, który głównie spotykany jest w Afryce Zachodniej.

Warto już na samym początku wytłumaczyć, że wirus HIV nie jest synonimem AIDS. Wirus HIV to czynnik zakaźny, a AIDS to zespół nabytego niedoboru odporności (ang. acquired immunodeficiency syndrome), czyli choroba, którą ten wirus może wywołać. Oznacza to, że zakażenie wirusem HIV nie jest tożsame z zachorowaniem na AIDS! Wczesne rozpoznanie zakażenia i niezwłoczne rozpoczęcie leczenia mogą skutecznie zapobiegać rozwojowi AIDS. Jakie są przyczyny objawy i skutki zakażenia wirusem HIV?

Mechanizm działania wirusa

Ludzki wirus nabytego niedoboru odporności szybko rozprzestrzenia się w organizmie, atakuje przy tym komórki układu odpornościowego, czyli limfocyty, makrofagi i monocyty, które znajdują się we krwi, w szpiku kostnym, w układzie nerwowym i układzie pokarmowym. Prowadzi to do stopniowego zmniejszania się liczby białych krwinek, bezpośrednim skutkiem tego jest upośledzenie odporności i występowanie zakażeń oportunistycznych. Organizm jest wtedy szczególnie podatny na różne czynniki chorobotwórcze – wirusy, bakterie i grzyby oraz na nowotworzenie, czyli zachorowanie na chorobę nowotworową.

Drogi zakażenia

Są różne drogi zakażenia wirusem HIV. Patogen znajduje się w płynach ustrojowych nosiciela, czyli we krwi, w nasieniu, wydzielinie z pochwy i kobiecym mleku. Jak dochodzi do zakażenia wirusem HIV? Jedną z najczęstszych dróg transmisji wirusa są tzw. ryzykowne zachowania, w tym ryzykowne kontakty seksualne z nosicielem, do których zalicza się seks bez zabezpieczenia, a także stosowanie tych samych strzykawek i igieł, których używała osoba zakażona.

Jako przyczyny zakażenia wirusem HIV wymienia się przypadkowe skaleczenia lub ukłucia igłą, kaniulą, szkłem lub innymi ostrymi przedmiotami, które są skażone wirusem. Możliwa jest również transmisja wertykalna, gdy dziecko zaraża się od matki. Może do tego dojść na różne sposoby. Jeśli kobieta zakażona wirusem HIV zajdzie w ciążę i nie stosuje odpowiedniego leczenia, może zarazić rozwijający się w jej brzuchu płód, do zakażenia dziecka może też dojść podczas porodu (naturalnego i przez cesarskie cięcie), jak również podczas karmienia piersią.

Grupy ryzyka HIV

Trzeba to jasno powiedzieć – ze względu na to, że są różne sposoby zakażenia wirusem HIV,

każdy z nas może się nim zarazić! Są jednak osoby, u których ryzyko zakażenia wirusem HIV jest zdecydowanie wyższe. Są to narkomani, którzy używają wspólnych strzykawek i igieł do dożylnego przyjmowania narkotyków, a także tych samych narzędzi do wciągania narkotyków przez nos (np. zwiniętych banknotów, szklanych rurek). Zagrożone są także osoby, które stosują dożylnie inne substancje (np. steroidy anaboliczne) ze wspólnych strzykawek i igieł.

Główne drogi przenoszenia się zakażeń wirusem HIV to ryzykowne kontakty seksualne, czyli osoby uprawiające seks bez zabezpieczenia, mające wielu partnerów seksualnych, są bardziej narażone na zachorowanie. Orientacja seksualna nie ma tu większego znaczenia, gdyż niebezpieczne mogą być zarówno stosunki analne, jak i waginalne, a nawet oralne, choć w mniejszym stopniu.

Zarażeniem może się skończyć przypadkowe zranienie przedmiotem, na którym jest krew zakażonego lub chorego, tym samym jako grupę objętą zwiększonym ryzykiem trzeba wskazać pracowników opieki medycznej, służb sanitarnych i porządkowych. Należy podkreślić, że największym zagrożeniem są nosiciele, którzy nie wiedzą, że są zakażeni, a także osoby, które świadomie ukrywają chorobę – trzeba dodać, że zatajenie informacji o nosicielstwie i współżycie z inną osobą podlega odpowiedzialności karnej!

Objawy zakażenia HIV

Zazwyczaj zakażenie wirusem HIV ma dość typowy przebieg, choć jego początkowe objawy nie zawsze są charakterystyczne. W przebiegu zakażenia można wyszczególnić konkretne fazy:

Wczesne objawy infekcji

Pierwszą fazę zakażenia określa się jako ostra choroba retrowirusowa. W okresie około 2-6 tygodni po wniknięciu wirusa do organizmu pojawiają się początkowe objawy zakażenia wirusem HIV, są one nieswoiste, przypominają dolegliwości występujące podczas przeziębienia lub grypy. Może to być m.in. gorączka, bóle mięśni i stawów, ból głowy, ból gardła, nudności, wymioty, ból brzucha oraz utrata apetytu i biegunka. Do tego pojawić się mogą takie oznaki zakażenia wirusem HIV jak wysypka plamisto-grudkowa na tułowiu, twarzy i dłoniach. Objawy zazwyczaj ustępują samoistnie po około dwóch tygodniach.

Stadium bezobjawowe HIV

Następnie zakażenie wchodzi w drugą fazę – bezobjawową, gdy infekcja w utajeniu rozprzestrzenia się po organizmie. Trudno powiedzieć, jak długo może potrwać. Czasem jest to rok, a czasem nawet kilkanaście lat.

Późne stadium choroby HIV

Trzecią fazą jest przetrwała uogólniona limfadenopatia. U zakażonego obserwuje się niebolesne powiększenie co najmniej dwóch węzłów chłonnych, które utrzymuje się ponad trzy miesiące. Podczas badania fizykalnego węzły chłonne są wyraźnie wyczuwalne i ruchome względem podłoża. Objawami towarzyszącymi mogą być zakażenia skóry, układu oddechowego i układu pokarmowego, a także bóle głowy i przewlekłe zmęczenie.

Z czasem zakażenie przechodzi w stadium objawowe, gdy chory doświadcza całego spektrum dolegliwości, co ma związek z pogorszeniem się odporności. Dochodzi do licznych zakażeń patogenami oportunistycznymi. Jako główne objawy zakażenia wirusem HIV wymienia się utrzymującą się gorączkę, zachorowanie na półpaśca, bóle neuropatyczne (w tym neuropatię obwodową, uszkodzenie nerwów), listeriozę, choroby skóry i błon śluzowych, przewlekłą biegunkę, zapalenie narządów zlokalizowanych w miednicy mniejszej (głównie u kobiet), małopłytkowość.

Ostatnią fazą zakażenia jest pełnoobjawowe AIDS, czyli rozwój zespołu nabytego niedoboru odporności. Dochodzi do niego, gdy zakażony nie podjął odpowiednio wcześnie leczenia. Na tym etapie organizm chorego jest już bardzo wyniszczony, pojawiają się u niego liczne zakażenia oportunistyczne oraz choroby wskaźnikowe. Zalicza się do nich m.in. nawracające bakteryjne zapalenie płuc, pneumocystozę, kandydozy, toksoplazmozę, cytomegalię, grzybice, gruźlicę, nawracające zakażenia pałeczkami Salmonelli. Dodatkowo u chorych na AIDS często rozwijają się nowotwory, np. inwazyjny rak szyjki macicy, chłoniak Burkitta, mięsak Kaposiego.

Diagnostyka zakażenia HIV

Osoba, która ma świadomość, że miała kontakt z wirusem HIV, osoba, która podejrzewa, że została wystawiona na ekspozycję na ten patogen, a także osoba, która obserwuje u siebie objawy, które wskazują na zakażenie wirusem HIV, powinna niezwłocznie zgłosić się do lekarza! Jak wygląda diagnostyka zakażeń wirusem HIV?

Zakażenie wirusem HIV jest realnym zagrożeniem, dlatego każdy powinien co jakiś czas przeprowadzać testy przesiewowe w kierunku HIV, zwłaszcza gdy jest aktywny seksualnie. Wskazaniem do jak najszybszego wykonania badania są m.in. następujące sytuacje: podejmowanie ryzykownych kontaktów seksualnych, wykonanie piercingu lub tatuażu przez osobę, która nie zachowywała standardów dezynfekcji, używanie wspólnych igieł i strzykawek, kontakt z cudzą krwią. Standardowo test na HIV polecany jest kobietom, które planują ciążę lub są w ciąży.

Rodzaje testów

Rozpoznanie zakażenia wirusem HIV opiera się na badaniach! Do badań diagnostycznych zalicza się testy serologiczne z krwi – wykrywające przeciwciała przeciwko wirusowi lub wykrywające przeciwciała i konkretny alergen wirusa. Badanie można wykonać po 2-8 tygodniach od potencjalnej ekspozycji na wirusa HIV, choć najbardziej wiarygodne wyniki można uzyskać, wykonując test po 12 tygodniach.

Gdzie wykonać badanie na HIV?

Osoby, które chcą zrobić testy na HIV, mogą je odpłatnie wykonywać właściwie w każdym laboratorium. Trzeba wiedzieć, że istnieje możliwość, aby test wykonać bezpłatnie, anonimowo i bez skierowania. Można to zrobić w punktach konsultacyjno-diagnostycznych (PKD) znajdujących się w każdym województwie.

Interpretacja wyników

Jeśli test był wykonany po 12 tygodniach od ekspozycji i wynik wyszedł negatywny, to wówczas nie trzeba się martwić, gdyż to oznacza, że nie doszło do zakażenia. Co zrobić, gdy wynik jest pozytywny? W przypadku otrzymania dodatniego wyniku testu przesiewowego trzeba go potwierdzić testem Western blot. Dopiero pozytywny wynik tego badania stanowi podstawę do postawienia diagnozy.

Metody leczenia HIV

Dzisiejsza medycyna pozwala na skuteczne leczenie HIV. Skuteczne, czyli takie, które spowalnia infekcję i zapobiega rozwojowi AIDS. Należy jasno podkreślić, że celem leczenia nie jest wyleczenie zakażenia, gdyż nie jest to możliwe – nie da się całkowicie wyeliminować wirusa z organizmu! Możliwe jest natomiast zahamowanie jego namnażania, co wydłuża życie i poprawia jego jakość. Co, jeśli terapia nie zostanie podjęta? Najpoważniejsze skutki zakażenia wirusem HIV to oczywiście AIDS, które jest chorobą śmiertelną! Na czym polega leczenie HIV?

Terapia antyretrowirusowa

Po zdiagnozowaniu zakażenia wirusem HIV chory powinien pozostawać pod stałą opieką swojego lekarza i restrykcyjnie przestrzegać jego zaleceń. Podstawę leczenia stanowią leki antyretrowirusowe, obecnie standardowo stosuje się HAART (ang. highly active antiretroviral therapy), jest to wysoce aktywna terapia antyretrowirusowa. W jaki sposób działają leki antyretrowirusowe? Hamują one aktywność enzymów, które uczestniczą w produkcji nowych cząstek HIV, co obniża ilość wirusa w organizmie.

Kluczowe do tego, aby leki działały, jest utrzymywanie ich odpowiedniego stężenia w organizmie przez całą dobę – zarówno w dzień, jak i w nocy. Oznacza to, że trzeba bardzo dokładnie przestrzegać schematu dawkowania przepisanych przez lekarza preparatów. Od razu trzeba powiedzieć, że terapia antyretrowirusowa musi być kontynuowana już do końca życia!

Dostępne leki

Każda osoba zakażona wirusem HIV, która rozpoczyna leczenie farmakologiczne, musi być świadoma tego, że dożywotnio musi przyjmować leki. I nie jest to jedna tabletka dziennie, tylko kombinacja leków dobierana spośród różnych grup substancji leczniczych – nukleotydowych i nukleozydowych inhibitorów odwrotnej transkryptazy, nienukleozydowych inhibitorów odwrotnej transkryptazy, inhibitorów proteazy, inhibitorów fuzji, inhibitorów integrazy inhibitorów koreceptora CCR-5. Oprócz leków antyretorwirusowych konieczne jest stosowanie innych preparatów. Wśród nich można wymienić m.in. leki na odporność oraz preparaty witaminowe, które dostarczają składników immunostymulujących takich jak witamina A, witaminy B, witaminy E i witamina C.

Skuteczność leczenia

Postępy i skuteczność leczenia należy monitorować. Po 2-4 tygodniach od rozpoczęcia terapii należy skontrolować poziom wiremii oraz liczbę komórek CD4, później należy to robić co 3-4 miesiące. Jeśli rezultaty nie są zadowalające, lekarz może zlecić zmianę leków.

Profilaktyka zakażeń HIV

HIV i AIDS to nie jest tylko coś, co widzimy w telewizji i w filmach. Jedna zła decyzja lub po prostu pech mogą zadecydować o tym, że nasze życie całkowicie się zmieni. Jak uniknąć zakażenia wirusem HIV?

Podstawowe zasady prewencji

Profilaktyka zakażeń wirusem HIV nie jest wcale tak skomplikowana, wymaga jedynie rozważnego postępowania. Należy zapamiętać, że podstawą jest stosowanie antykoncepcji mechanicznej, jest to szczególnie ważne w przypadku osób, które często zmieniają partnerów. Trzeba też unikać ryzykownych zachowań, w tym stosowania narkotyków. Przed skorzystaniem z usług kosmetyczki lub przed wykonaniem tatuażu i piercingu należy sprawdzić salon, czy przestrzegane są w nim zasady higieny i standardy dezynfekcji.

Dodatkowo należy unikać pożyczania obcym swoich przyborów kosmetycznych i depilacyjnych takich jak np. cążki do wycinania skórek, pęseta, maszynka do golenia. A co ze szczepionką przeciwko HIV? Niestety do tej pory nie opracowano szczepionki, która skutecznie chroniłaby przed zakażeniem.

Profilaktyka poekspozycyjna

W przypadku wirusa HIV dostępna jest profilaktyka poekspozycyjna (PEP, ang. post-exposure prophylaxis). Polega ona na stosowaniu leków, których zadaniem jest obniżenie ryzyka zakażenia wirusem HIV po kontakcie z tym patogenem. Leczenie trwa 28 dni, kluczowe jest, aby rozpocząć je najpóźniej w ciągu 48-72 godzin po ekspozycji, przy czym najskuteczniejsze jest, gdy rozpoczyna się je w ciągu dwóch godzin od ekspozycji.

Profilaktyka poekspozycyjna jest wskazana wyłącznie w sytuacjach awaryjnych, nie może być traktowana jako regularne działanie prewencyjne. Osoby, które często narażone są na ryzyko zakażenia, mogą co najwyżej rozważyć profilaktykę przedekspozycyjną (PrEP, ang. pre-exposure prophylaxis).

Edukacja i świadomość

Profilaktyka zakażeń wirusem HIV powinna obejmować każdego, jednak nadal wiele osób nie zdaje sobie sprawy, jakie są objawy zakażenia wirusem HIV i w jakich sytuacjach można się zarazić. Trzeba więc rozliczyć się z mitami dotyczącymi tego, jak dochodzi do zakażenia wirusem HIV. Nie można się nim zarazić przez korzystanie ze wspólnych szklanek i sztućców, korzystanie z tej samej łazienki i toalety, przez kichanie i kasłanie, dotyk i pocałunki, przez ukąszenie komara, przez kontakt ze śliną, potem, moczem i kałem (pod warunkiem, że nie zawierają domieszki krwi).

Życie z HIV

Nie ma się co oszukiwać, taka diagnoza brzmi jak wyrok! Jednak przyjmowanie leków i zachowywanie ostrożności pozwala prowadzić całkiem normalne życie. Osoba zakażona wirusem HIV nie może się załamywać, musi poszukać pomocy i wsparcia. A czy osoba zakażona może uprawiać seks? U osób, które regularnie stosują leki, ilość wirusa HIV jest znacząco obniżona, czyli są one mniej zakaźne. Niemniej jednak nie zwalnia to od stosowania prezerwatyw, są one podstawową formą ochrony! Trzeba przypomnieć, że osoba zakażona musi poinformować partnera seksualnego o swoim stanie!

Opieka medyczna

Osoba zakażona musi być pod opieką lekarza. Stan chorego musi być regularnie kontrolowany, należy sprawdzać, czy leczenie przynosi oczekiwane efekty. Ponadto ze względu na ryzyko rozwoju licznych chorób, w tym chorób nowotworowych, konieczne są różne badania profilaktyczne.

Aspekty psychologiczne

Zakażenie wirusem HIV to coś, co trudno jest zaakceptować. Chorzy są stygmatyzowani, nierzadko czują się wykluczeni. Może to powodować rozwój depresji i innych zaburzeń psychicznych. Wstyd i lęk przed napiętnowaniem uniemożliwia im szukanie pomocy, co dodatkowo pogarsza ich stan mentalny.

Wsparcie dla chorych

Gdzie osoby chore mogą szukać pomocy? W kraju funkcjonują różnego rodzaju miejsca, gdzie każdy otrzyma wsparcie, m.in. punkty konsultacyjno-diagnostyczne. Do dyspozycji są ponadto telefony zaufania.

Obecnie osoby zakażone wirusem HIV mają znacznie lepsze rokowania niż kiedyś. Terapia antyretrowirusowa pozwala normalnie żyć i uniknąć rozwoju AIDS. Ważne jest, aby rozpocząć leczenie jak najwcześniej, dlatego też osoby znajdujące się w grupie ryzyka powinny regularnie się badać. Prawda jest taka, że każdy może się zarazić, nie tylko podczas kontaktów seksualnych, ale i w szpitalu, dlatego lekarze zachęcają do tego, aby wszyscy wykonywali testy na HIV.

 

mgr farm Katarzyna Borowiec
Autor wpisu: mgr farm. Katarzyna Borowiec, i-Apteka.pl Farmaceutka z niemałym już doświadczeniem. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia, opieka farmaceutyczna.

Polecane wpisy

Pokaż więcej wpisów z Styczeń 2025

Polecane produkty

pixel