Witamina C - królowa rynku farmaceutycznego

Każdy lekarz i farmaceuta potwierdzi, że żadna substancja pod względem popularności nie może konkurować z witaminą C! W naszej świadomości stanowi ona remedium na wszystko, ile w tym prawdy? Mimo licznych badań naukowych tego nadal nikt nie wie! Zwolennicy i przeciwnicy od lat spierają się nad zasadnością profilaktycznego stosowania kwasu askorbinowego, nie wspominając już o leczeniu chorób wysokimi dawkami witaminy C, które wielu uważa za czyste szarlataństwo! Co w tym gąszczu faktów i mitów ma zrobić zwykły Kowalski? 

Kwas askorbinowy, czyli witamina C

Kwas askorbowy, kwas askorbinowy, kwas L-askorbinowy, acidum ascorbicum, askorbinian sodu, askorbinian potasu – tak, te wszystkie nazwy to określenia witaminy C, które można znaleźć na opakowaniach leków i suplementów diety. Niezależnie od tego, jak ją nazwiemy, witamina C jest składnikiem, bez którego nasze ciało nie może się obejść, a suplementacja nim jest niezbędna, gdyż organizm ludzki nie jest w stanie samodzielnie go syntezować! Pierwsze skojarzenie z witaminą C to wzmacnianie naturalnej odporności. Niemniej istotną funkcją kwasu askorbinowego jest uczestnictwo w procesie prawidłowej produkcji kolagenu. Poprzez wsparcie dla syntezy kolagenu witamina C w pośredni sposób wpływa na właściwe funkcjonowanie naczyń krwionośnych, skóry, kości, dziąseł oraz chrząstki stawowej. Jej znaczenie jest nie do podważenia, o czym świadczy fakt, że w wyniku niedoboru witaminy C może rozwinąć się szkorbut, choroba, która objawia się bólami stawowymi i mięśniowymi, samoistnymi krwawieniami, zaburzonym procesem gojenia ran, a przede wszystkim wypadaniem zębów! Ponadto kwas askorbinowy ułatwia wchłanianie i zwiększa przyswajanie wapnia i żelaza, pomaga w zachowaniu prawidłowego metabolizmu energetycznego, a także wykazuje silne właściwości przeciwutleniające. 

Witamina C: zalecane dzienne spożycie 

No cóż, zgodnie z obowiązującymi normami dzienne zalecane spożycie witaminy C mieści się w przedziale 60-120mg, a uzależnione jest między innymi od wieku oraz płci. W świetle najnowszych badań wartości te to zaledwie kropla w morzu potrzeb. Korzystne działanie witaminy C występuje przy większym spożyciu, według różnych źródeł profilaktycznie można stosować od 600mg nawet do 4g na dobę! Warto w tym miejscu dodać, że witamina C uważana jest za bezpieczną, a ryzyko jej przedawkowania jest stosunkowo niewielkie, gdyż jej nadmiar jest szybko wydalany z organizmu (przez nerki i jelita). Jedynym objawem ewentualnego przedawkowania kwasu askorbinowego jest rozwolnienie, przy czym występująca po nadmiernym spożyciu witaminy C biegunka nie jest bardzo uciążliwa i dość szybko mija! Mimo że stosowanie witaminy C jest bezpieczne nawet w wysokich dobowych dawkach, to u niektórych osób wrażliwych na działanie kwasu askorbinowego, może dochodzić do podrażnienia układu pokarmowego. Rozwiązaniem w tej sytuacji jest przyjmowanie witaminy C w postaci buforowanej wapniem lub sodem, czyli askorbinianu wapnia lub sodu. Ostrożność w suplementacji kwasem askorbinowym zaleca się osobom z kamieniami nerkowymi, podniesionym poziomem szczawianów, dną moczanową i podniesionym poziomem kwasu moczowego. 

Witamina C: naturalna czy syntetyczna 

Czy nasze życie nie byłoby prostsze, gdyby witamina C była po prostu witaminą C? Niestety, kiedy przyglądamy się składom, wyraźnie widać, że firmy farmaceutyczne szukają wszelkich sposobów, aby zamieszać nam w głowach. Nie dość, że witamina C występuje pod różnymi nazwami, to jeszcze zyskuje ona przydomki jak lewoskrętna (hit zeszłego sezonu!) lub liposomalna (tegoroczny przebój!). Co do lewoskrętnej witaminy C, no cóż, to jeden z większych przekrętów w całej historii sprzedaży suplementów diety! Nie ma lewoskrętnej witaminy C, witamina C była, jest i zawsze będzie prawoskrętna! Po obaleniu mitu lewoskrętności kwasu L-askorbinowego przyszedł czas na nowy „wynalazek”, czyli liposomalną witaminę C. Powstaje ona na drodze bardzo drogiego procesu produkcyjnego, podczas którego kwas askorbinowy zamykany jest w tłuszczowych liposomach. W takiej formie witamina C jest delikatniejsza dla żołądka, dlatego też polecana jest osobom, u których kwas askorbinowy powoduje podrażnienia śluzówki przewodu pokarmowego. Zasadniczo jednak rozróżniamy dwa rodzaje witaminy C: naturalną i syntetyczną. Syntetyczna witamina C otrzymywana jest w laboratorium, jej ogromną zaletą jest niska cena, wadą zaś słaba przyswajalność. Naturalna witamina C pozyskiwana jest z roślin – aceroli, aronii, dzikiej róży. Jej przewaga polega na tym, że w naturalny kwas L-askorbinowy niejako wkomponowane są biologicznie aktywne substancje, które chronią go przed utlenianiem i zwiększają jego wchłanialność (m.in. bioflawonoidy). 

Dla kogo suplementacja witaminą C? 

Zasadniczo dla każdego! Jeśli tylko stosowana witamina C pochodzi z pewnego źródła (np. apteka lub apteka internetowa), nie ma szczególnych przeciwwskazań do suplementacji. Preparaty z kwasem askorbinowym stosuje się w profilaktyce, a także uzupełnianiu niedoborów witaminy C, suplementacja zalecana jest szczególnie w stanach obniżonej odporności, a także w okresie rekonwalescencji po chorobach zakaźnych i w okresie gojenia się ran np. po oparzeniach. Dodatkowo zwiększone zapotrzebowanie wykazują osoby palące papierosy, sportowcy i osoby narażone na intensywny wysiłek fizyczny. Witaminę C stosuje się również jako wsparcie w leczeniu niedokrwistości wynikającej z niedoboru żelaza, jak i w stanach zapalnych skóry i błon śluzowych wyściełających układ pokarmowy, oddechowy i moczowy. Najczęściej po witaminę C sięga się jednak przy przeziębieniu, kwas askorbinowy przyczynia się bowiem do łagodzenia objawów choroby oraz skraca czas infekcji. 

Leczenie wysokimi dawkami witaminy C 

Nazwisko Jerzego Zięby zna niemal każdy fan medycyny alternatywnej, można powiedzieć, że w Polsce jest on pionierem w dziedzinie leczenia witaminą C i największym propagatorem profilaktycznego stosowania kwasu askorbinowego. Filozofia Jerzego Zięby w dużym stopniu pokrywa się z naukami amerykańskiego lekarza Roberta Cathcarta, który stworzył protokół doustnego stosowania witaminy C w leczeniu różnych schorzeń (infekcji bakteryjnych, wirusowych, alergii, urazów, ostrych i przewlekłych stanów zapalnych, chorób autoimmunologicznych). Twierdził on, że w organizmie podczas choroby dochodzi do drastycznego niedoboru witaminy C, a stosowanie jej w wysokich (a nawet bardzo wysokich) dawkach pozwala na szybszy powrót do zdrowia. Dzieje się tak, gdyż witamina C jest dawcą elektronów, które są potrzebne do zneutralizowania wolnych rodników. Wolne (niesparowane) rodniki powstają w organizmie w wyniku działania takich czynników jak zła dieta, palenie, nadmierny wysiłek fizyczny, podczas choroby zaś ich ilość gwałtownie wzrasta, co wymusza dostarczenie większych dawek witaminy C! Skuteczność terapii według Cathcarta polega na stosowaniu odpowiednio dobranych dawek i przyjmowaniu ich w mniejszych porcjach w stosunkowo krótkich odstępach czasu (pozwala to na utrzymanie optymalnego poziomu witaminy C w tkankach). Człowiek zdrowy może przyjmować od 4g do 15g witaminy C na dobę (w 4-6 porcjach), w okresie przeziębienia dawka dobowa wzrasta do 30-60g (w 6-10 porcjach), a przy silnym przeziębieniu nawet do 100g na dobę. W przypadku grypy zaleca się stosowanie 100-150g na dobę (w 8-20 porcjach), a w przypadku infekcji bakteryjnych – 30-200g (w 10-25 porcjach). Odpowiednio dobrana dawka to taka, która pozwala odczuć działanie kwasu askorbinowego, nie powodując przy tym biegunki. W praktyce oznacza to, że należy pomniejszyć o około 20% dawkę, która wywołuje objawy rozwolnienia. Równocześnie im poważniejszy stan chorego, tym tolerancja organizmu na witaminę C się zwiększa, czyli nawet bardzo wysokie dawki nie powodują dyskomfortu jelitowego. Jednak leczenie niektórych chorób, zwłaszcza chorób nowotworowych wymaga zastosowania innej formy podania witaminy C, czyli wlewów dożylnych (wyłącznie z askorbinianu sodu, nigdy z kwasu askorbinowego!). W Polsce ten typ terapii nie jest dostępny dla każdego. Większość lekarzy odmawia pacjentom takiej kuracji, a klinik, które go wykonują, jest niewiele (podawanie witaminy C w formie kroplówki może wykonywać jedynie wykwalifikowany personel, robienie tego na własną rękę jest bardzo ryzykowne). 

Witamina C: jakie preparaty wybrać? 

Sprzedaż witaminy C niezmiennie utrzymuje się na wysokim poziomie, nic też nie zapowiada, aby trend ten miał się odwrócić. Porównywalną popularnością cieszą się wszystkiego rodzaju preparaty z witaminą C – suplementy diety w postaci tabletek i kapsułek, kropli, a nawet proszku do przygotowywania roztworu. Jak wybrać coś dla siebie? Wszystko zależy od indywidualnych preferencji i potrzeb. Dla zwolenników naturalnej witaminy C odpowiedni będzie suplement diety: Dzika Róża Proszek Laventi lub 100% Naturalna Witamina C Laborell. Dla osób, które myślą o suplementacji witaminą C, ale odczuwają dyskomfort przy stosowaniu wyższych dawek, rozwiązaniem będzie kwas askorbinowy w postaci liposomalnej: Liposol Vitamin C 1000 lub Ascolip Liposomalna witamina C. Kto chce na własnej skórze wypróbować kurację rekomendowaną przez Jerzego Ziębę, może skorzystać z suplementów diety marki Visanto: Witamina C z Aronią, Witamina C w 100% z dzikiej róży (100% naturalna) lub Witamina C 100% L-kwas askorbinowy. Apteki oferują jednak o wiele szerszy wybór preparatów z kwasem askorbinowym np.: Now Foods Witamina C-1000 Rose Hips & Bioflavonoids, Aliness Witamina C 1000mg Plus, Olimp Gold-Vit.C 1000 Forte, Naturell Ester-C Plus, Krople Juvit C 0,1g/1ml (lek), Krople Witamilki Witamina C, Acerola Plus tabletki do ssania, Solgar Ester-C Plus 500mg, Witamina C Noble Health żelki. 

Czy warto stosować suplementację witaminą C? Z pewnością tak! Mimo że badacze nadal spierają się nad jej skutecznością we wzmacnianiu odporności lub zasadnością stosowania jej w wysokich dawkach, to każdy z nich potwierdzi, że kwas askorbinowy jest bezpieczny i nie wyrządzi krzywdy! Warto więc wybrać preparat odpowiedni do swoich potrzeb i sprawdzić, jak witamina C działa na Twój organizm!

Autor: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl