Wymioty u dziecka – przyczyny i skuteczne sposoby postępowania

Typowe jest, że dzieci dość często zmagają się z takimi dolegliwościami jak wymioty. Wymioty u dzieci mogą pojawiać się z różnych przyczyn. Zwykle są to stosunkowo niegroźne infekcje i zatrucia, jednak zdarzyć się może, że będą one objawem poważnych chorób. Jak zatrzymać wymiotowanie u dziecka? Jakie środki można stosować?

Spis treści:

• Najczęstsze przyczyny wymiotów u dzieci
• Wymioty jako objaw poważnych chorób
• Objawy towarzyszące wymiotom – na co zwrócić uwagę?
• Pierwsza pomoc przy wymiotach u dziecka
• Nawadnianie i dieta przy wymiotach
• Leczenie farmakologiczne wymiotów
• Kiedy natychmiast udać się do lekarza?

Najczęstsze przyczyny wymiotów u dzieci

Skąd się biorą wymioty u dziecka? Nie ma jednej przyczyny, jest ich wiele, co w dużej mierze tłumaczy, dlaczego objaw ten występuje tak często. Nie wszystkie z nich są poważne, czasem jednorazowe wymiotowanie u dziecka to skutek przejedzenia lub choroby lokomocyjnej!

Już na samym początku warto zaznaczyć, że nasilone wymiotowanie – niezależnie od przyczyny – może doprowadzić do odwodnienia, więc rodzice nigdy nie powinni bagatelizować tej przypadłości. Koniecznie muszą też wiedzieć, co na wymiotowanie u dziecka będzie skuteczne i bezpieczne.

Infekcje wirusowe i bakteryjne

Jedną z częstszych przyczyn dziecięcych wymiotów są różnego rodzaju infekcje – zarówno wirusowe, jak i bakteryjne. Jeśli chodzi o wirusy, to głównie są to rotawirusy, jak i norowirusy oraz adenowirusy. Infekcje wirusowe często określa się jako jelitówka lub grypa żołądkowa. Wraz z wymiotami i nudnościami pojawia się ból brzucha, wodnista biegunka i gorączka. W ten sposób objawiają się też zakażenia pasożytnicze.

Warto dodać, że wymioty mogą być jednym z objawów infekcji niezwiązanych z układem pokarmowym, np. zapalenia ucha środkowego lub zakażenia układu moczowego. Zdarza się też, że dziecko wymiotuje flegmą, np. w przebiegu przeziębienia, nieżytu nosa, grypy lub zapalenia oskrzeli.

Zatrucia pokarmowe i alergie

Do zatruć pokarmowych może dochodzić po spożyciu wody lub żywności, które są skażone chorobotwórczymi drobnoustrojami lub wytwarzanymi przez nie toksynami. Za główne przyczyny zatruć uznaje się bakterie np. Salmonella, Escherichia coli, Shigella, Listeria.

Bardzo często bóle brzucha i wymioty u dziecka mają podłoże alergiczne, powodem mogą również być nietolerancje pokarmowe. Towarzyszą im np. wzdęcia, nieżyt nosa i wysypka, Najczęściej takie dolegliwości pojawiają się po spożyciu mleka krowiego, choć trzeba pamiętać, że alergenów pokarmowych lub substancji drażniących jest o wiele więcej.

Refluks żołądkowo-przełykowy u niemowląt

Wymioty u dziecka mogą być jednym z objawów refluksu żołądkowo-przełykowego. Należy przy okazji powiedzieć, że wymioty to nie jest to samo, co ulewanie, które bardzo często pojawia się u niemowląt. Ze względu na niedojrzałość dolnego zwieracza przełyku u niemowląt refluks żołądkowo-przełykowy jest dość częsty, zazwyczaj ustępuje samoistnie do 1. roku życia.

W jego przebiegu dochodzi do cofania się treści żołądkowej do przełyku, co najczęściej objawia się jako ulewanie, czasem jako wymioty. Ulewanie odróżnia się od wymiotów tym, że nie jest gwałtowne.

Jednocześnie trzeba powiedzieć, że u noworodków i niemowląt często wymioty wynikają z nieprawidłowego rozwoju układu pokarmowego lub wad anatomicznych, np. zwężenia dwunastnicy lub jelita cienkiego.

Wymioty jako objaw poważnych chorób

Niestety wymioty u dziecka mogą również wynikać z poważniejszych stanów, które zwykle wymagają szybkiej interwencji, w innym przypadku grożą groźnymi konsekwencjami.

Zapalenie wyrostka robaczkowego

Bóle brzucha i wymioty u dziecka mogą oznaczać zapalenie wyrostka robaczkowego. Dolegliwości bólowe są bardzo silne, narastające, początkowo rozlane, po czym odczuwane są bardziej po prawej stronie. Mogą do tego dochodzić nudności, wzdęcia, brak apetytu i umiarkowana gorączka (u młodszych dzieci gorączka może być wysoka). Podejrzenie zapalenia wyrostka robaczkowego należy pilnie skonsultować z lekarzem!

Zapalenie opon mózgowych i urazy głowy

Szybkiej reakcji wymaga też gorączka i wymiotowanie u dziecka. Takie objawy pojawiają się w przebiegu zapalenia opon mózgowych – gorączka jest wysoka i towarzyszy jej sztywność karku, światłowstręt, silny ból głowy, nadwrażliwość na dźwięki, zaburzenia świadomości. U niemowląt można dodatkowo zaobserwować wypukłe ciemiączko, drgawki, apatię i drażliwość. Pojawienie się takich objawów to sygnał, że trzeba wezwać pogotowie.

Niepokój powinny także wzbudzić wymioty u dziecka po urazie głowy. Wraz z silnym bólem głowy, dezorientacją, drgawkami, zaburzeniami widzenia, wyciekiem z ucha lub nosa, problemami z równowagą mogą wskazywać, że doszło do wstrząśnienia mózgu. Pod numer alarmowy trzeba także zadzwonić, gdy dziecko m.in. straciło przytomność, ma niesymetryczne źrenice lub ma zaburzenia mowy.

Niedrożność jelit u dzieci

Kolejnym stanem zagrożenia życia, który może się objawiać wymiotami, jest niedrożność jelit. Najczęściej dochodzi do niej u niemowląt, rzadziej u starszych dzieci. Wymioty są wówczas dość charakterystyczne – zielonkawe lub żółtawe (żółciowe) lub też ciemnozielone (kałowe). Są uporczywe i gwałtowne, wraz z nimi widać wyraźnie powiększony brzuch.

Wymiotowanie żółcią u dzieci nie jest jedynym objawem niedrożności jelit. Pojawia się silny, napadowy ból brzucha oraz dochodzi do zatrzymania gazów i stolca. Gdy nastąpi perforacja jelita, występuje też gorączka i tachykardia.

Objawy towarzyszące wymiotom – na co zwrócić uwagę?

W zależności od przyczyny lub od stopnia zaawansowania choroby wraz z wymiotami mogą pojawiać się inne dolegliwości.

Gorączka i stan ogólny dziecka

Wymioty są obciążające dla młodego organizmu, dlatego zazwyczaj dzieci są osłabione, rozdrażnione i apatyczne. Im bardziej są nasilone objawy, tym gorszy stan ogólny dziecka. Infekcje i stany zapalne zwykle przebiegają z gorączką – nierzadko wysoką oraz z drgawkami. Należy też dodać, że często współwystępuje ból głowy i wymioty u dziecka – mogą one oznaczać zarówno zwykłe infekcje, jak i poważniejsze problemy np. ze strony układu nerwowego.

Biegunka i ból brzucha

Zatrucia pokarmowe i grypa żołądkowa to najczęstsze przyczyny występowania bólu brzucha oraz biegunki. Często także pojawiają się wraz z nimi nudności oraz brak apetytu. Warto dodać, że ból brzucha może dotyczyć zarówno nadbrzusza, jak i podbrzusza. Gdy jest bardzo silny, wskazana jest wizyta u lekarza.

Oznaki odwodnienia organizmu

Wymioty mają to do siebie, że mogą szybko doprowadzić do odwodnienia. Ryzyko jest jeszcze większe, gdy dziecko jednocześnie ma gorączkę i biegunkę. Pierwszymi objawami odwodnienia są suche śluzówki (np. suchość w ustach), rzadkie oddawanie moczu, zmiana koloru moczu, apatia, osłabienie, a u niemowląt i małych dzieci także płacz bez łez.

Pierwsza pomoc przy wymiotach u dziecka

Należy sobie zapamiętać, że pierwsza pomoc polega na tym, aby zwiększyć podaż płynów w celu uniknięcia odwodnienia. Kwestia tego, jak zatrzymać wymiotowanie u dziecka, ma znaczenie drugorzędne. Trzeba pamiętać, że np. podczas zatrucia poprzez wymioty organizm pozbywa się szkodliwych substancji, więc ich zahamowanie nie jest korzystne.

Postępowanie bezpośrednio po wymiotach

Wymiotującemu dziecku przede wszystkim trzeba zapewnić spokój oraz odpowiednią ilość wody i elektrolitów. Należy pamiętać, że płyn można podać dziecku po 15 minutach od zwymiotowania. Na samym początku nie jest zalecane podawanie dziecku pokarmów, aby nie obciążać dodatkowo żołądka.

Pozycja dziecka i bezpieczeństwo

Wymioty u dziecka stwarzają ryzyko zadławienia, dlatego dziecko powinno odpoczywać w bezpiecznej pozycji, ponadto nie należy go zostawiać samego. Co zrobić, gdy dziecko wymiotuje w nocy? Należy ułożyć je w pozycji na boku, a także przynieść miskę na wymioty. Zazwyczaj dziecko jest rozdrażnione, należy je uspokoić.

Co podawać, a czego unikać?

Dziecku można dawać do picia wodę, słabą herbatę, elektrolity lub doustne płyny nawadniające. Ważne, aby napoje były lekko schłodzone, należy je podawać małymi porcjami, np. po łyżeczce. Warto wypróbować również domowe sposoby na wymioty u dziecka, czyli zioła do picia – napar z rumianku, melisy lub korzenia imbiru.

Czego trzeba unikać? Produkty, które mogą nasilić objawy to m.in. słodkie napoje gazowane, soki owocowe i mleko.

Nawadnianie i dieta przy wymiotach

Gdy dziecko wymiotuje, trzeba się skupić na nawadnianiu. Dopiero, gdy wymioty się skończą, można zacząć wprowadzać lekkie posiłki. Co do jedzenia przy wymiotach u dziecka? Początkowo (przez pierwsze 1-2 dni) najlepsze będą posiłki w wersji płynnej i półpłynnej, np. kleik ryżowy, kisiel, czysty bulion, a ponadto suchary.

Następnie można też dołożyć gotowane warzywa, banany, ryż, chude mięso – gotowane lub duszone i jogurt naturalny. Oczywiście trzeba pamiętać, że porcje jedzenia powinny być małe. Niemowlęta karmione naturalnie należy po prostu częściej przystawiać do piersi, a dodatkowe nawadnianie za pomocą elektrolitów należy u nich prowadzić pod nadzorem lekarza.

Leczenie farmakologiczne wymiotów

Co na wymioty u dziecka? Zasadniczo bez konsultacji z lekarzem nie należy podawać żadnych leków przeciwwymiotnych. Bezpiecznie na własną rękę można stosować u dziecka wyłącznie elektrolity, np. w postaci doustnych płynów nawadniających. Leki na zatrucie pokarmowe lub krople na wymiotowanie dla dziecka powinien przepisać lekarz, dobierając je do wieku malucha i występujących u niego objawów.

Kiedy natychmiast udać się do lekarza?

Biegunka i wymiotowanie u dzieci nie zawsze są wskazaniem do wizyty u lekarza. Ważne jest, aby zadbać o odpoczynek i nawodnienie dziecka! Zwykle wymioty samoistnie ustępują, a jeśli podaż płynów jest zachowana, ryzyko odwodnienia jest zminimalizowane. Są jednak sytuacje, gdy trzeba się zgłosić do lekarza, np.:

• pojawienie się objawów odwodnienia

• dziecko odmawia płynów

• bardzo nasilone wymioty

• utrzymujące się wymioty

• ogólny zły stan dziecka

• wymioty pojawiające się u noworodka lub niemowlaka

• w wymiotach widoczna jest krew

Ponadto wcześniej wymienione objawy takich stanów jak zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie opon mózgowych, urazy głowy i niedrożność jelit, wymagają pilnej interwencji – należy wezwać pogotowie lub jechać do szpitala!

Wymioty to dość częsta dolegliwość u dzieci. U niemowląt może być związana z niedojrzałością układu pokarmowego, ponadto u dzieci najczęstszą przyczyną tego uciążliwego objawu są m.in. infekcje i zatrucia. Ze względu na częstotliwość ich występowania rodzice powinni wiedzieć, co na wymioty u dziecka. Najważniejsze jest to, aby podawać dziecku płyny, w ten sposób można uniknąć odwodnienia. Poza tym nie należy stosować żadnych leków bez konsultacji z lekarzem!

Autor wpisu: mgr farm. Katarzyna Borowiec, i-Apteka.pl Farmaceutka z niemałym już doświadczeniem. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia, opieka farmaceutyczna.