Zajady - jak z nimi walczyć?

Zapalenie kącików ust potocznie nazywane zajadami to dolegliwość, która dotyka wielu z nas. Patologiczne zmiany skórne umiejscowione w kącikach ust to nie tylko defekt estetyczny, ale i bolesna dolegliwość. Pojawienie się zajadów zwykle związane jest z infekcją drożdżakową lub bakteryjną. Jednak przyczyn kątowego zapalenia warg jest więcej, sprzyjają mu niedobory witamin z grupy B, obniżenie odporności organizmu i cukrzyca. Jakie preparaty na zajady stosować, aby skutecznie wyleczyć stany zapalne w kącikach ust?

Zajady: objawy

Jak rozpoznać zajady? Nie jest to trudne! Symptomami wskazującymi na kątowe zapalenie warg są czerwone pęknięcia oraz nadżerki zlokalizowane w kącikach ust na granicy błony śluzowej i skóry, zajady mogą występować jedno- lub obustronnie. Stanom zapalnym towarzyszy pieczenie, zwiększona wrażliwość i ból (zwłaszcza przy próbach szerszego otwierania ust). Choć zajady nie stanowią zagrożenia dla zdrowia, nie należy ich zaniedbywać. Nieleczone nadżerki mogą utrzymywać się przez dłuższy czas (trudno się goją i nawarstwiają), a także mogą pozostawić widoczne blizny. Warto wiedzieć, że zapalenie kącików ust może występować w każdym wieku – u dzieci, dorosłych i osób w podeszłym wieku.

Zajady: przyczyny

Specyficzne środowisko panujące w obszarze kącików ust (ciepło i wilgoć) sprzyja nadmiernemu namnażaniu się bakterii (paciorkowce, gronkowce) lub drożdżaków (Candida albicans). Infekcje o takim podłożu to jedna z najczęstszych przyczyn zajadów. Trzeba jednak pamiętać, że istnieje szereg czynników, które zwiększają ryzyko zakażenia np. popękana i wysuszona skóra ust, nadmierna lub niedostateczna produkcja śliny, nawykowe oblizywanie ust, ssanie smoczka u niemowląt i dzieci, noszenie protez lub aparatów ortodontycznych. Zjawiskiem, które w szczególności sprzyja pojawianiu się zajadów, jest osłabienie odporności (m.in. infekcja, antybiotykoterapia), przemęczenie i długotrwały stres. Dodatkowo ryzyko zajadów jest szczególnie wysokie u diabetyków, anemików, kobiet w ciąży i osób przyjmujących izotretynoinę. Zapalenie kącików ust bardzo często pojawia się w konsekwencji niedoborów witamin z grupy B (głównie ryboflawiny; występują np. u osób stosujących źle zbilansowaną dietę, u wegan, u osób chorych na nowotwory i celiakię), żelaza, cynku, witamin A i C. Jako przyczynę kątowego zapalenia ust rozpoznaje się także niedostateczną higienę i pielęgnację jamy ustnej i okolic ust oraz otyłość, dietę ubogą w owoce i warzywa, a bogatą w cukier i używki. Pojawienie się zajadów może mieć także podłoże alergiczne (np. alergia na nikiel zastosowany w sztućcach i aparatach ortodontycznych).

Lek na zajady

Przy leczeniu zajadów ważne jest rozpoznanie przyczyny dolegliwości. W zależności od tego, czy infekcja ma podłoże bakteryjne, czy grzybiczne, lekarz powinien dobrać odpowiednio skierowaną terapię. Nie w każdej jednak sytuacji konieczna jest konsultacja lekarska, bardzo dużą skutecznością cechują się dostępne bez recepty maści (kremy i żele) o działaniu łagodzącym, ściągającym, przeciwzapalnym, regenerującym, które przyspieszają gojenie i ograniczają rozwój chorobotwórczych drobnoustrojów. Za działanie preparatów do miejscowego stosowania (np. Zajadex, Maść B2 Hec na zajady, Lips maść na zajady, Cimmerin żel do ust, Actisoftin krem na zajady) odpowiadają takie składniki jak: cynk, witamina B2, szałwia, wąkrotka azjatycka, D-panthenol.

Zajady: witaminy

Niedobór witamin z grupy B jest jednym z czynników, który prowadzi do pojawienia się zajadów. W pierwszej kolejności należy więc zwiększyć spożycie produktów, które są dobrymi źródłami witamin z grupy B, a także witaminy C i żelaza – warzyw, owoców, mięsa, nabiału (np. cytrusy, owoce leśne, warzywa liściaste, brokuły, strączki, fermentowane przetwory mleczne). Zalecane jest również stosowanie suplementów diety, zawierających witaminy z grupy B, np. z witaminą B2 (np. Apteo Witamina B2 3mg, Mega Witamina B Complex, Zajavit, Zajatek Apteo, Lips na zajady i afty, Vitaminum B2 Hec na zajady). Ponadto skutecznym sposobem na uzupełnienie niedoborów witamin z grupy B jest kuracja drożdżowa (należy codziennie przez około 7 dni pić drożdże rozpuszczone w mleku z odrobiną cukru).

Domowe sposoby na zajady

Dyskomfort związany z pojawieniem się zajadów można skutecznie zmniejszyć, stosując tradycyjne metody. W domowej spiżarni można znaleźć skuteczny, naturalny lek przeciwgrzybiczny i antybakteryjny – czosnek. Wystarczy rozgnieść ząbek i w postaci kompresu pozostawić na popękanych kącikach ust przez około 15 minut. Kurację przeciw zajadom można również prowadzić z użyciem mniej „aromatycznych” produktów – miodu (działa przeciwzapalnie i wspomaga proces gojenia), aloesu (wspiera regenerację skóry oraz ogranicza rozwój chorobotwórczych bakterii) i ogórka (zmniejsza odczuwanie bólu, działa regenerująco). Świetnie sprawdzą się ponadto produkty o działaniu natłuszczającym i odżywczym, czyli olej z pestek winogron i oliwa z oliwek. Równocześnie należy pamiętać o utrzymywaniu odpowiedniej higieny i pielęgnacji ust. Obszar ten powinien być czysty i suchy. Dodatkowo regularnie trzeba stosować na usta balsamy lub pomadki nawilżające, aby zapobiec nadmiernemu wysuszeniu i pękaniu warg. Konieczna jest także częsta wymiana szczoteczki do zębów (co 3 miesiące) oraz dokładne czyszczenie protez i aparatów ortodontycznych.

Przy skłonności do pojawiania się zajadów należy szczególnie rozważnie podejść do działań profilaktycznych. Najważniejsza jest zbilansowana dieta, która nie dopuszcza do powstawania niedoborów żelaza oraz witamin z grupy B. Nie można zapominać również o odpowiedniej higienie i pielęgnacji jamy ustnej oraz okolicy ust. U osób, które mają problem z oblizywaniem ust, kluczowa może być zmiana tego zgubnego nawyku. Gdy nawracające zapalenie kącików ust związane jest z istniejącymi chorobami przewlekłymi, niezbędne jest odpowiednie leczenie tych schorzeń.