Grzybica u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie i skuteczne zapobieganie

Czy dziecko może mieć grzybicę? Tak, dzieci dość często chorują na grzybicę. Schorzenie może dotyczyć m.in. skóry ciała, choć częściej zmiany pojawiają się na owłosionej skórze głowy. Zakażenia grzybicze są bardzo zakaźne i wśród najmłodszych mogą się rozprzestrzeniać w okamgnieniu. Po czym rozpoznać grzybicę? Jak wygląda jej leczenie? Jakie są skuteczne sposoby zapobiegania zachorowaniu?

Spis treści:

• Czym jest grzybica u dzieci i dlaczego się pojawia?
• Najczęstsze rodzaje grzybicy u dzieci
• Objawy grzybicy u dzieci
• Diagnostyka grzybicy u dzieci
• Leczenie grzybicy u dzieci
• Jak zapobiegać grzybicy u dzieci?

Czym jest grzybica u dzieci i dlaczego się pojawia?

Grzybica jest infekcją wywoływaną przez mikroskopijne grzyby bytujące w ziemi, na zwierzętach lub na ludziach. Chorobotwórcze patogeny mogą zaatakować m.in. skórę i błony śluzowe. W rzadkich przypadkach infekcja może mieć charakter układowy. Do zakażeń dochodzi zazwyczaj, gdy bariera naskórkowa jest uszkodzona lub w stanach obniżonej odporności. Czy dziecko może mieć grzybicę? Tak, w dodatku często się to zdarza.

Krótka charakterystyka zakażeń grzybiczych

Odpowiedzialne za grzybicę są mikroskopijne grzyby – zwykle dermatofity i grzyby z rodzaju Candida. Najczęściej choroba objawia się zmianami na skórze ciała i głowy, błonach śluzowych, warstwie rogowej paznokci lub włosów. W skrajnych przypadkach grzybica może mieć inwazyjny charakter, czyli atakuje też narządy wewnętrzne. Dzieje się tak bardzo rzadko, zwykle u osób z niedoborami odporności (pierwotnymi lub wtórnymi).

Dlaczego dzieci są narażone na grzybicę?

Grzybica u dzieci jest dość częstą przypadłością. Główną przyczyną takiego stanu jest to, że dzieci mają gorszą odporność – układ immunologiczny nie jest jeszcze w pełni rozwinięty, czyli nie radzi sobie tak dobrze z patogenami. Dodatkowo dzieci nie zawsze przestrzegają zasad higieny, np. pożyczają sobie nawzajem swoje przybory osobiste, czy też nie noszą obuwia ochronnego na basenie. Częściej też pojawiają się u nich uszkodzenia i zranienia naskórka, przez które grzyby wnikają do organizmu.

Drogi zakażenia i czynniki sprzyjające

Jak rozprzestrzeniają się zakażenia grzybicze u dzieci? Jest wiele sytuacji, które mogą doprowadzić u dziecka do zachorowania, może nastąpić to m.in. poprzez:

• bezpośredni kontakt z osobą zakażoną

• bezpośredni kontakt z chorym zwierzęciem

• używanie przedmiotów, z których korzystała zakażona osoba, np. grzebieni, ręczników, obuwia

Dziecko może się także zarazić drożdżycą podczas porodu naturalnego, gdy ma kontakt z zainfekowanymi drogami rodnymi matki.

Dodatkowo można wymienić szereg czynników zwiększających ryzyko rozwoju zakażenia u dzieci, jest to m.in.:

• osłabienie odporności – zakażenia grzybicze u dzieci są częstym powikłaniem po długotrwałych chorobach, jak również po długotrwałej antybiotykoterapii. Osłabiona odporność może wynikać z przyjmowania niektórych leków (np. sterydów) oraz stosowania niezdrowej, niezróżnicowanej diety, która skutkuje niedoborami witamin i minerałów

• choroby przewlekłe, np. cukrzyca

• nadmiar cukrów prostych w diecie

• niewłaściwa higiena – wyższe ryzyko grzybicy występuje u dzieci, które nie przestrzegają zasad higieny

• wilgotne środowisko – chorobotwórcze grzyby szybciej namnażają się w cieple i wilgoci, sprzyja temu np. noszenie ubrań i obuwia ze sztucznych, nieprzepuszczających powietrza materiałów

• korzystanie z publicznych basenów, pryszniców i szatni – zwłaszcza bez klapek

• przymierzanie butów w sklepach na gołą stopę

• używanie wspólnych ręczników, akcesoriów do włosów, ubrań i butów

Kilka słów należy powiedzieć o dość częstym rodzaju grzybicy u najmłodszych, jakim jest grzybica odzwierzęca u dzieci. Do zakażenia dochodzi po kontakcie z chorym zwierzęciem, np. kotem, psem, świnką morską. Warto wspomnieć, że nawet 20% kotów to nosiciele bezobjawowej kociej grzybicy, również u psów grzybica może mieć postać utajoną.

Najczęstsze rodzaje grzybicy u dzieci

Grzybica u dzieci może dotyczyć zarówno skóry, jak i błon śluzowych oraz paznokci. U noworodków i niemowląt dość często występuje grzybica jamy ustnej. Jak ją rozpoznać? Grzybica języka u dzieci objawia się m.in. pleśniawkami (jest to biały nalot na języku, a także na wewnętrznej stronie policzków i dziąsłach). Są one bolesne, dlatego zwykle maluchy są rozdrażnione, odmawiają jedzenia i picia.

Grzybica skóry gładkiej

Grzybica skóry u dzieci najczęściej pojawia się na twarzy, szyi, tułowiu, pośladkach i kończynach. Widoczne okrągłe zmiany skórne mają pierścieniowaty wygląd, są zaczerwienione na krawędziach i mają jaśniejszy, gładszy środek. Zmiany są lekko uniesione z łuszczącymi się brzegami.

Grzybica paznokci

Grzybica paznokci u dzieci występuje znacznie rzadziej. Częściej spotykana jest grzybica stóp u dzieci – głównie u starszych dzieci i młodzieży. Może mieć postać międzypalcową objawiającą się zaczerwienieniem, świądem i pękaniem naskórka, postać potnicową objawiającą się pęcherzykami lub postać złuszczającą objawiającą się nadmiernym łuszczeniem.

Grzybica skóry owłosionej głowy

Jest to najczęściej występujący rodzaj grzybicy u dzieci, jest ona bardzo zakaźna. Zwykle chorują na nią dzieci od 2. do 10. roku życia – częściej chłopcy. Jak może objawiać się grzybica głowy u dzieci? Zmiany chorobowe obejmują skórę głowy i włosy. Schorzenie może przybierać postać grzybicy drobnozarodnikowej, czyli czerwonych, łuszczących się plam na skórze. W jej przebiegu można też zaobserwować ułamane włosy zaraz przy skalpie.

Możliwa jest także grzybica strzygąca objawiająca się rumieniowo-złuszczającymi ogniskami z ułamanymi włosami na różnej wysokości (włosy są też otoczone biało-szarą warstwą), zazwyczaj w jej przebiegu pojawia się stan zapalny. Innym rodzajem grzybicy skóry głowy jest grzybica woszczynowa z żółtymi strupami na skórze i nasilonym wypadaniem włosów. Występuje ona jednak rzadziej.

Objawy grzybicy u dzieci

Czy można łatwo rozpoznać grzybicę u dziecka? Zazwyczaj choroba przebiega dość podobnie jak u osób dorosłych, w obu grupach wiekowych dolegliwości różnią się w zależności od miejsca występowania. Jakie są najczęstsze objawy grzybicy u dzieci?

Zmiany skórne – zaczerwienienie, łuszczenie, świąd

Pojawiające się na skórze zmiany są okrągłe lub owalne. Są to zaczerwienione ogniska wyraźnie odgraniczone od zdrowej skóry. Typowe jest, że brzegi są ciemniejsze, a środek bledszy. Czasem zmiany zlewają się. Dodatkowo pojawia się łuszczenie oraz świąd. Grzybica może w niektórych przypadkach przebiegać z grudkami i wykwitami pęcherzykowymi.

Łamliwość i przebarwienia paznokci

Jak może się objawiać grzybica paznokci u dzieci? Najczęściej pojawiają się zmiany koloru płytki paznokciowej – staje się żółta, brązowa lub szara. Ponadto paznokcie stają się kruche i łamliwe, płytka jest pofałdowana i pogrubiona.

Wypadanie włosów i łuszczenie skóry głowy

Grzybica głowy u dzieci może objawiać się zmianami skórnymi na skalpie, a także osłabieniem struktury włosów. Są one łamliwe i wypadają – z czasem można zaobserwować wyraźne przerzedzenia. Skóra owłosionej skóry głowy może też się łuszczyć i swędzieć.

Diagnostyka grzybicy u dzieci

Grzybica skóry u dzieci wymaga odpowiedniego leczenia. Aby terapia była skuteczna, leki powinien dobrać lekarz!

Kiedy udać się do lekarza?

Jeśli tylko podejrzewamy, że zmiany na skórze mogą mieć podłoże grzybicze, należy się skonsultować z lekarzem. W celu postawienie diagnozy konieczne jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu i odpowiednich badań. Lekarz wykona badania fizykalne oraz zleci specjalistyczne testy.

Badania mikologiczne

Rozpoznanie grzybicy opiera się na badaniu mikologicznym (mykologicznym). Nie tylko pozwala ono zidentyfikować gatunek grzyba odpowiedzialnego za infekcję, ale i pomaga określić jego wrażliwość na leki. Na czym ono polega? Pobiera się próbkę zeskrobin skóry, paznokci lub włosów. Najpierw bada się ją pod mikroskopem, następnie wykonuje się hodowlę materiału.

Ważne jest, aby przed badaniem mykologicznym nie smarować niczym zmian, aby nie zafałszować wyników. Oprócz badania mykologicznego przeprowadza się też badanie zmian skórnych pod lampą Wooda, badania molekularne oraz badania krwi (są ważne w przypadku podejrzenia grzybicy układowej).

Różnicowanie z innymi chorobami skóry

Wiele chorób skóry może przebiegać podobnie, dlatego lekarz musi w procesie diagnostycznym je wykluczyć. W przypadku grzybicy u dzieci trzeba pod uwagę brać m.in. łuszczycę, łojotokowe zapalenie skóry, atopowe zapalenie skóry, liszaj płaski, odparzenia.

Leczenie grzybicy u dzieci

Jak wygląda leczenie grzybicy u dzieci? Zazwyczaj stosuje się leczenie miejscowe. Lekarz zleca odpowiednią maść na grzybicę u dzieci. W ciężkich przypadkach oraz w inwazyjnych zakażeniach konieczne jest leczenie ogólnoustrojowe.

Maści i kremy przeciwgrzybicze

Czym leczyć grzybicę u dzieci? Najczęściej zlecane leki na grzybicę dla dzieci to preparaty w postaci maści, kremów, płynów i szamponów. Zawierają one takie substancje przeciwgrzybicze jak np. ketokonazol, klotrimazol, mikonazol. Skuteczność leczenia w dużej mierze zależy od przestrzegania zaleceń lekarza. Preparaty przeciwgrzybicze dla dzieci należy stosować jeszcze przez kilka dni po ustąpieniu objawów – pomoże to zapobiec nawrotowi choroby.

Leki doustne (w trudniejszych przypadkach)

Standardowo nie stosuje się u dzieci doustnych leków przeciwgrzybiczych. Jest to wskazane, gdy zakażenie ma ciężki przebieg – zmiany skórne są rozległe lub doszło do zakażenia ogólnoustrojowego. Dostępne leki na grzybicę dla dzieci to środki np. z flukonazolem, itrakonazolem, terbinafiną. Czasem łączy się leki doustne z miejscowymi.

Domowe sposoby wspomagające terapię

Leczenie farmakologiczne warto wspomagać działaniami dodatkowymi. Przede wszystkim istotna jest higiena. Należy oczyszczać skórę, a także odkażać dotykane przedmioty oraz dokładnie prać ręczniki i ubrania oraz dezynfekować obuwie. Nie można zapominać o wspieraniu leczenia od wewnątrz. Należy dbać o zdrową dietę – należy unikać cukrów prostych i wysokoprzetworzonej żywności. Do codziennej diety warto też wprowadzić probiotyki, np. kiszonki i fermentowany nabiał.

Jak zapobiegać grzybicy u dzieci?

Przejdźmy do najważniejszej części naszego tekstu, czyli do tego jak zapobiegać grzybicy u dzieci! Niestety są one dość podatne na zachorowanie, należy więc robić wszystko, aby ograniczyć ryzyko zakażenia. Choroba ta jest bardzo zakaźna, dlatego gdy pojawi się grzybica w przedszkolu, trzeba bardzo restrykcyjnie podejść do profilaktyki.

Higiena osobista i ochrona przed zakażeniem

Istotną kwestią jest – higiena u dzieci a grzybica. Brak prawidłowej higieny jest jednym z czynników ryzyka grzybicy u dzieci, dlatego trzeba duży nacisk kłaść na uczenie dziecka jej zasad. Podstawą jest oczywiście częste mycie rąk, to najlepsza forma profilaktyki większości infekcji o różnym podłożu. Należy to zawsze robić np. po dotykaniu zwierząt! Ponadto kluczowe jest dokładne, codzienne mycia ciała.

Wilgoć i ciepło sprzyjają rozwojowi grzybicy, należy więc po kąpieli dokładnie osuszać skórę i włosy. Szczególnie ważne jest, aby utrzymywać suchość w fałdach skóry i między palcami. Dobrym nawykiem jest również wybieranie ubrań i bielizny z przewiewnych materiałów, dzięki czemu skóra nie poci się aż tak intensywnie.

Warto też przypomnieć, że nie powinno się chodzić w mokrych skarpetkach i butach, jeśli się przemoczą, trzeba je dobrze wysuszyć. Ze względu na to, że możliwa jest również grzybica miejsc intymnych u dzieci, po kąpieli w basenie lub morzu wskazane jest jak najszybsze zdjęcie mokrego kostiumu kąpielowego.

Od najmłodszych lat należy też uczyć dziecko, że powinno używać tylko własnych przyborów higienicznych, w tym ręcznika, grzebienia i akcesoriów do obcinania paznokci.

Unikanie chodzenia boso w miejscach publicznych

Każde dziecko powinno też wiedzieć, że w miejscach publicznych trzeba nosić klapki, np. pod prysznicem, w saunie i na basenie. Różne powierzchnie w miejscach publicznych pełne są grzybów i innych patogenów, dlatego nie należy po nich chodzić boso!

Ponadto u dzieci i u młodzieży, które często korzystają np. z basenu, wspomagająco można stosować preparaty przeciwgrzybicze dla dzieci, które zmniejszą ryzyko zachorowania. Są to m.in. spraye do stóp o działaniu osuszającym i przeciwdrobnoustrojowym, np. z olejkiem herbacianym. Często tego typu środki można stosować do obuwia, co stanowi dodatkową ochronę.

Wzmacnianie odporności dziecka

Jak zapobiegać grzybicy u dzieci? W tym celu zaleca się wzmacniać układ odpornościowy dziecka! Należy dbać o to, co maluch je. Nadmierna ilość cukrów w diecie sprzyja grzybicy, zatem trzeba mocno ograniczyć spożycie słodyczy, słodkich napojów, a także wysokoprzetworzonej żywności! Ważne jest, aby dziecko codziennie jadło warzywa, owoce i pełnoziarniste produkty, czyli dobre źródła błonnika, witamin, minerałów i antyoksydantów.

Dobre efekty przyniesie też jedzenie naturalnych probiotyków. Trzeba pamiętać, że ryzyko, iż rozwinie się grzybica po antybiotyku u dzieci, jest bardzo wysokie. Leki te osłabiają odporność i niszczą mikroflorę jelitową, dlatego podczas antybiotykoterapii trzeba podawać dziecku jogurty oraz obowiązkowo probiotyki w kroplach lub kapsułkach!

Grzybica u dzieci to poważna choroba, która wymaga konsultacji z lekarzem oraz starannie dobranych leków. Rodzice nie powinni bagatelizować takich objawów jak łuszczące się zaczerwienione plamy na skórze, świąd oraz pogorszenie się kondycji włosów. Zakażenia grzybicze u dzieci szybko się rozprzestrzeniają, więc ważne jest, aby chorego odizolować od rówieśników.

Autor wpisu: mgr farm. Katarzyna Borowiec, i-Apteka.pl Farmaceutka z niemałym już doświadczeniem. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia, opieka farmaceutyczna.