Kaszel krtaniowy - przyczyny, objawy i leczenie kaszlu szczekającego
30.03.2023Kaszel krtaniowy, określany także jako kaszel szczekający, to rodzaj uporczywego, suchego kaszlu, któremu nierzadko towarzyszą duszności i świst wdechowy (tzw. stridor). Występuje on zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, choć częściej u tych drugich. Jedną z jego najczęstszych przyczyn jest ostre podgłośniowe zapalenie krtani. Jak skutecznie leczyć objawy kaszlu krtaniowego?
Spis treści:
Przyczyny kaszlu krtaniowego
Na tę przypadłość mogą cierpieć zarówno najmłodsi (w tym niemowlęta), jak i dorośli, przy czym zdecydowanie częściej występuje ona u dzieci. Jako główną przyczynę kaszlu krtaniowego wymienia się zapalenie krtani, w tym ostre podgłośniowe zapalenie krtani (krup), które rozwija się przede wszystkim u dzieci od 6. miesiąca życia do 5. roku życia (warto jednak dodać, że dzięki szczepieniom ochronnym krup występuje obecnie dość rzadko). Ostre podgłośniowe zapalenie krtani to choroba najczęściej o podłożu wirusowym, wywoływana przede wszystkim przez adenowirusy, wirusy grypy i paragrypy, wirus ECHO i RSV (zdecydowanie rzadziej odpowiedzialne za krup są bakterie, m.in. bakterie gronkowca złocistego, pneumokoki oraz Haemophilus influenzae (HiB)). U osób dorosłych kaszel szczekający także pojawia się w wyniku wirusowego lub bakteryjnego zapalenia krtani.
Kaszel szczekający pojawiający się w pierwszych miesiącach życia może być objawem wad wrodzonych krtani (np. wiotkości tkanek krtani lub torbieli krtani). Kaszel krtaniowy niekoniecznie musi być związany z infekcjami, może być objawem urazu krtani, obecności ciała obcego w krtani, a ponadto refluksu żołądkowo-przełykowego, alergii, problemów z hormonami tarczycy, a nawet nowotworu. Kaszel szczekający bardzo często pojawia się u nałogowych palaczy.
Objawy kaszlu krtaniowego
Kaszel szczekający bardzo łatwo zdiagnozować ze względu na niezwykle charakterystyczny dźwięk – przypominający szczekanie psa. Jest to rodzaj suchego, uporczywego kaszlu, który trudno opanować. Bardzo charakterystyczne jest to, że kaszel krtaniowy pojawia się w godzinach nocnych i wczesnoporannych, zwykle około godziny 2-4 w nocy, atak kaszlu może być tak silny, że powoduje nagłe wybudzenie ze snu. Dodatkowo w przypadku kaszlu szczekającego obserwuje się również nasiloną duszność wdechową i świst wdechowy (tzw. stridor). Jeśli przyczyną kaszlu jest ostre podgłośniowe zapalenie krtani, pojawiają się też inne objawy jak katar, chrypka i stan podgorączkowy.
Ze względu na to, że u małych dzieci drogi oddechowe są bardzo wąskie, już niewielki obrzęk powoduje zagrażające życiu problemy z oddychaniem, dlatego atak kaszlu krtaniowego u najmłodszych wymaga natychmiastowej reakcji! W przypadku osób dorosłych objawy kaszlu szczekającego są znacznie mniej nasilone niż u dzieci, częściej też towarzyszy im ból i podrażnienie gardła oraz chrypka.
Leczenie kaszlu krtaniowego
Trzeba to jasno powiedzieć, kaszel krtaniowy u dzieci zawsze wymaga leczenia, w ich przypadku nie należy ani chwili zwlekać z wizytą u lekarza. Na szczęście hospitalizacja zazwyczaj nie jest konieczna, jeśli jest, to głównie dotyczy leczenia kaszlu krtaniowego u niemowląt i małych dzieci. Ma to związek z występującym u nich wysokim ryzykiem zaburzenia procesu oddychania. Po pogotowie trzeba niezwłocznie zadzwonić, gdy dziecko coraz gorzej oddycha, robi się sine i ma zaburzenia świadomości. Sytuacją, gdy niezbędna jest natychmiastowa pomoc medyczna, jest też uraz krtani lub obecność ciała obcego w krtani. W tych przypadkach istotne jest przywrócenie drożności dróg oddechowych, w tym celu lekarz może wykonać tracheotomię. Bardzo ważną radą w przypadku ataku kaszlu szczekającego u dziecka jest jak najszybsze zapewnienie choremu zimnego powietrza. W tym celu zimą można np. otworzyć okno na oścież lub wyjść z maluchem na zewnątrz (pamiętając przy tym o ciepłym okryciu), latem wystarczy stanąć z nim przed otwartą lodówką. Zimne powietrze obkurczy błonę śluzową krtani i przywróci jej drożność, zmniejszając duszność.
Ostre podgłośniowe zapalenie krtani będące źródłem kaszlu krtaniowego przebiegające z dusznością najczęściej leczy się przy pomocy steroidów (zwykle są to preparaty do inhalacji z budezonidem), które skutecznie ułatwiają oddychanie i zapobiegają dusznościom. W przypadku infekcji bakteryjnych konieczne mogą być także antybiotyki. Osoby dorosłe zmagające się z kaszlem krtaniowym powinny się zgłosić do lekarza, gdy po 3-4 dniach leczenia domowymi sposobami objawy nie mijają lub się nasilają.
Niezwykle ważne w procesie leczenia kaszlu krtaniowego są domowe metody łagodzące jego objawy i nawilżające drogi oddechowe. Jedną z najpopularniejszych jest picie mleka z dodatkiem miodu i masła. Taki napój nawilża drogi oddechowe, a zawarty w nim miód dodatkowo działa przeciwzapalnie. Istotne jest ponadto dostarczanie dużej ilości płynów, ciągłe popijanie wody pomoże zmniejszać uczucie suchości w gardle (oprócz wody, warto pić również herbatki ziołowe, zupy i buliony, zdrowe soki i syropy owocowe, w przypadku niemowląt karmionych piersią, należy dziecko jak najczęściej przystawiać do piersi). Pomocny będzie także dobry syrop na kaszel, który złagodzi odruch kaszlowy i uczucie drapania w gardle, dodatkowo będzie nawilżał drogi oddechowe i działał na nie osłaniająco, dobrze sprawdzą się m.in. preparaty z porostem islandzkim, prawoślazem, tymiankiem i babką lancetowatą. W aptekach dostępne są również syropy przeciwkaszlowe z kodeiną, dekstrometorfanem lub butamiratem. Dodatkowo można stosować leki na przeziębienie z substancjami przeciwbólowymi i przeciwgorączkowymi, które będą pomocne przy objawach stanu podgorączkowego.
Inhalacja to jeden z najskuteczniejszych sposobów łagodzenia szczekającego kaszlu. Można ją wykonywać w bardzo prosty sposób, czyli siedząc nad miską wypełnioną gorącą wodą (np. z dodatkiem olejków eterycznych lub soli) i nakrywając głowę ręcznikiem, tworząc tym samym małą saunę. Jeszcze lepsze efekty można uzyskać, korzystając z nebulizatora. Wystarczy tylko dokupić w aptece preparaty do inhalacji na bazie roztworu soli fizjologicznej, np. wzbogacone o kwas hialuronowy. Dodatkowo należy dbać o odpowiednią temperaturę i wilgotność powietrza w mieszkaniu, istotne jest, aby często wietrzyć pomieszczenia i stosować nawilżacze powietrza.
Kiedy rodzice słyszą u swojego dziecka kaszel szczekający, zwykle wpadają w panikę. No cóż, dźwięki, które wydaje maluch, mogą przerazić. Jednak ważne jest zachowanie spokoju i jak najszybsze zapewnienie dziecku świeżego, chłodnego powietrza. W ten prosty sposób można łatwo, a przede wszystkim szybko i skutecznie złagodzić atak kaszlu. Zwykle kaszel szczekający ma samoograniczający się przebieg, mimo to nie należy rezygnować z wizyty u lekarza. Oprócz zleconych przez niego leków warto dodatkowo robić domowe inhalacje i intensywnie nawadniać malucha. W przypadku dorosłych kaszel krtaniowy nie jest tak nasilony, jeśli jednak syrop na kaszel i preparaty do inhalacji nie pomogą, zaleca się skonsultować z lekarzem.
