Łupież pstry – co to jest, jak go rozpoznać i leczyć?

Łupież pstry to nic innego jak zakażenie grzybicze skóry. Jest ono wywoływane przez grzyby drożdżopodobne z rodzaju Malassezia. U wielu osób grzyby te bytują na skórze, nie powodując żadnych objawów. Dopiero w sytuacji, gdy odporność spada lub pojawiają się inne sprzyjające czynniki, dochodzi do ich nadmiernego namnażania, w efekcie czego na ciele zaczynają być widoczne pstre plamy. Jak wygląda leczenie łupieżu pstrego? Czy jest to choroba uleczalna? 

Spis treści:

• Co to jest łupież pstry?
• Jakie są przyczyny łupieżu pstrego?
• W jaki sposób objawia się łupież pstry?
• Jak przebiega leczenie łupieżu pstrego?
• Czy łupież pstry to choroba uleczalna?
• Czy łupież pstry jest zaraźliwy? 

Co to jest łupież pstry? 

Łupież pstry (Pityriasis versicolor) to grzybicze zakażenie skóry, za które odpowiedzialne są grzyby drożdżopodobne z rodzaju Malassezia – najczęściej Malassezia furfur, a ponadto m.in. Malassezia globosa oraz Malassezia sympodialis. Łupież pstry jest chorobą przewlekłą, nawracającą. Typowe dla niej są pojawiające się na skórze pstre plamy. Mają one żółtobrunatny kolor i odbarwiają się pod wpływem słońca. Choroba dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn, przede wszystkim objawy łupieżu pstrego pojawiają się u młodych dorosłych i młodzieży, u dzieci choroba występuje bardzo rzadko i głównie obejmuje skórę twarzy. 

Jakie są przyczyny łupieżu pstrego? 

Objawy łupieżu pstrego pojawiają się w wyniku nadmiernego namnażania się grzybów z rodzaju Malassezia. Co ciekawe, mogą one fizjologicznie występować na skórze – szczególnie na owłosionej skórze głowy, na karku i barkach. U zdrowych osób ten fakt nie stanowi żadnego problemu. Dlaczego więc u niektórych rozwija się łupież pstry? Nie zostało niestety dokładnie wyjaśnione, z jakiego powodu czasem dochodzi do rozrostu tych grzybów, jednakże wskazuje się na kilka czynników, które zwiększają ryzyko choroby. 

Jakie są przyczyny łupieżu pstrego? W pierwszej kolejności trzeba wymienić zaburzenia układu odpornościowego (np. po antybiotykoterapii lub po leczeniu sterydami), niedożywienie, zakażenie wirusem HIV, stany po przeszczepie oraz długotrwałe stosowanie leków immunosupresyjnych, zaburzenia metaboliczne i hormonalne. Warto wspomnieć, że łupież pstry pojawia się nawet u 30% osób po transplantacji nerki. 

Ponadto jako przyczyny łupieżu pstrego wylicza się wrodzone predyspozycje, jak również nadmierne pocenie się skóry i zwiększoną produkcję łoju – stąd też łupież pstry pojawia się najczęściej u młodzieży i młodych dorosłych. Warto zaznaczyć, że na chorobę bardziej narażone są osoby otyłe, u których w fałdach skórnych tworzą się idealne warunki dla namnażania się grzybów oraz osoby, które nie dbają o prawidłową higienę. Rozwojowi łupieżu pstrego sprzyja także wysoka temperatura i duża wilgotność powietrza, z tego powodu choroba ta częściej występuje w klimacie tropikalnym. 

W jaki sposób objawia się łupież pstry?

Typowe objawy łupieżu pstrego to wykwity o żółtobrunatnej, beżowej, różowej lub czerwonej barwie – czasem są jaśniejsze, czasem ciemniejsze niż otaczająca skóra. Pstre plamy mają owalny lub okrągły kształt o nieregularnym zarysie, są różnej wielkości i intensywności koloru, często są pokryte drobnymi łuskami, które się złuszczają. Początkowo zmiany zazwyczaj pojawiają się punktowo, po czym zlewają się w większe formacje, można je zaobserwować głównie na szyi, dekolcie, karku, ramionach, klatce piersiowej, tułowiu, rzadziej na twarzy i w obrębie owłosionej skóry głowy. 

Bardzo charakterystyczne jest to, że pstre plamy odbarwiają się pod wpływem działania promieni słonecznych. Grzyby drożdżopodobne z rodzaju Malassezia produkują kwas azelainowy, który blokuje powstawanie melaniny w obrębie zakażonej skóry, przez co w tych miejscach się ona nie opala. Skutkuje to tym, że latem zmiany chorobowe są bardziej widoczne. Oprócz wykwitów skórnych raczej nie ma innych objawów, w rzadkich przypadkach chory może odczuwać jedynie lekkie swędzenie. 

Jak przebiega leczenie łupieżu pstrego? 

W przypadku podejrzenia rozwoju łupieżu pstrego należy się umówić na wizytę u dermatologa. Wprawdzie diagnozę można postawić już na podstawie wyglądu wykwitów na skórze, jednak dla pewności wykonuje się też dodatkowe badania, m.in. badanie mykologiczne naskórka pod mikroskopem i badanie w lampie Wooda – jest to lampa emitująca światło ultrafioletowe, pod wpływem którego pstre plamy „świecą” na jasnożółto. Badania są potrzebne dlatego, że objawy łupieżu pstrego mogą przypominać zmiany skórne w przebiegu innych chorób skórnych takich jak np. wyprysk łojotokowy, łuszczyca, bielactwo, grzybica, łupież biały i różowy. 

Gdy diagnoza jest potwierdzona, można rozpocząć leczenie łupieżu pstrego. Lekami pierwszego rzutu są leki przeciwgrzybicze do miejscowego stosowania na skórę np. z klotrimazolem, ketokonazolem, ekonazolem, mikonazolem oraz środki wspomagające z oktopiroksem (pirokton olaminy), ichtiolem i siarczkiem selenu. W zależności od obrazu klinicznego lekarz dobiera odpowiednie preparaty na łupież, m.in. w postaci maści, kremu, płynów do mycia, mydeł, szamponów. Zwykle terapia miejscowa jest wystarczająca, a jeśli nie przynosi efektów lub zmiany są nasilone i bardzo rozległe, wprowadza się leki ogólne. Doustnie stosuje się m.in. leki przeciwgrzybicze z flukonazolem lub itrakonazolem. 

Ile trwa leczenie łupieżu pstrego? Trudno określić dokładnie, jak długo może trwać terapia. Wszystko zależy od tego, jakie leki są stosowane, jak bardzo zaawansowane są objawy, w jakim momencie leczenie zostało rozpoczęte, a także od tego, jak ściśle chory przestrzega zaleceń oraz w jaki sposób organizm reaguje na terapię. Gdy doszło do odbarwień na skórze, trzeba się przygotować na to, że po zwalczeniu zakażenia, będą one jeszcze widoczne przez kilka tygodni, a nawet kilka miesięcy, jednakże z czasem całkowicie znikną. 

Ze względu na to, że łupież pstry ma tendencję do nawracania, po ustąpieniu objawów trzeba kontynuować terapię. Leczenie podtrzymujące powinno trwać przynajmniej 1-2 tygodnie. W tym czasie należy regularnie aplikować miejscowe preparaty na łupież. Równocześnie z leczeniem farmakologicznym w trakcie całej terapii, a także po jej zakończeniu należy odpowiednio dbać o prawidłową higienę skóry! 

Czy łupież pstry to choroba uleczalna? 

Dobrą informacją jest to, że łupież pstry ma łagodny przebieg, złą – że jest to choroba przewlekła, która lubi nawracać (odsetek nawrotów wynosi 60-80%). Z tego powodu zaleca się zapobiegawczo stosować specjalistyczne dermokosmetyki przeznaczone dla skóry z łupieżem pstrym oraz dbać o higienę i pielęgnację (oprócz dermokosmetyków polecane są kosmetyki naturalne). Należy unikać noszenia wilgotnych, przepoconych ubrań i bielizny, trzeba też często zmieniać ręczniki i pościel (wymagane jest pranie w wysokiej temperaturze). 

Kluczowym elementem profilaktyki jest działanie wzmacniające układ odpornościowy. W tym celu zalecana jest zdrowa, zbilansowana dieta, aktywność fizyczna, jak również preparaty wspomagające odporność. W codziennej diecie należy ograniczyć spożycie tłuszczów, węglowodanów prostych i żywności wysokoprzetworzonej, wskazane są natomiast produkty będące źródłem np. witaminy A i E, witamin z grupy B oraz cynku i selenu. 

Czy łupież pstry jest zaraźliwy? 

Łupież pstry jest chorobą o podłożu grzybiczym i zalicza się do chorób zakaźnych. Jednakże w przeciwieństwie m.in. do grzybicy nie jest aż tak zakaźny. Innymi słowy, można się nim zarazić od osoby chorej, ale ryzyko jest stosunkowo niskie. Jak może dojść do zakażenia? Albo przez kontakt bezpośredni ze skórą osoby zakażonej, albo przez kontakt pośredni, czyli przez korzystanie z tych samych przedmiotów, m.in. wspólnych ręczników lub szczotek do włosów. Ponadto można się zarazić w takich miejscach jak np. baseny, sauny, salony kosmetyczne i fryzjerskie. 

Łupież pstry ma raczej łagodny przebieg, objawia się charakterystycznymi plamami, które pokrywają przede wszystkim górną część ciała. Zakażenie zajmuje jedynie powierzchniowe warstwy naskórka. Z tego względu nie jest to choroba, która daje jakieś poważne powikłania ogólnoustrojowe. Mimo że nie jest ona groźna, trzeba ją leczyć. Bez odpowiednich leków pstre plamy same nie znikną, będą się za to rozprzestrzeniać na coraz większe obszary skóry!

Autor wpisu: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa. Redaktor bloga jestemmama.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.