Mrowienie i uczucie zimna w nogach – co może oznaczać?

mgr farm. Katarzyna Borowiec

Są często takie objawy, które wiele osób bagatelizuje. Uczucie zimna w nogach lub mrowienie bywają utożsamiane z przejściowymi problemami, jednak trzeba pamiętać, że takie dolegliwości nierzadko są symptomem poważnych zaburzeń i chorób. Co może spowodować u nas uczucie zimna i mrowienie w stopach? Jakie badania trzeba wykonać, aby poznać przyczynę tego stanu?

Spis treści:

• Skąd bierze się uczucie mrowienia i zimna w nogach?
• Zaburzenia neurologiczne jako przyczyna mrowienia nóg
• Choroby układu krążenia a zimne i mrowiące stopy
• Inne przyczyny mrowienia i zimnych stóp
• Diagnostyka i leczenie mrowienia i uczucia zimna w nogach

Skąd bierze się uczucie mrowienia i zimna w nogach?

Mrowienie, uczucie kłucia, drętwienie to przykłady parestezji. Pod tym określeniem kryje się tzw. czucie opaczne. Każdego dnia niemal każdy z nas odczuwa chwilowe, zwykle mało dokuczliwe parestezje. Może im również towarzyszyć uczucie zimna. O ile te objawy są krótkotrwałe, to raczej nie powinniśmy się martwić.

Mechanizm powstawania mrowienia

Mrowienie odczuwane jest, gdy dochodzi do ucisku na nerw i do zaburzenia jego ukrwienia. Nieprzyjemne kłucie w nogach może się pojawić, gdy np. siedzimy lub leżymy w niewygodnej pozycji, zakładamy nogę na nogę lub kucamy za długo. Mrowienie w nogach stanowi całkiem naturalną reakcję. Jeśli ucisk zostanie zniesiony, dyskomfort szybko zniknie. Zwykle wystarczy chwilę poruszać kończyną, np. przejść kilka kroków.

Jako inne przyczyny mrowienia w nogach można wymienić kontuzje związane z urazem nerwów i tkanek, które go otaczają. Parestezji mogą doświadczać osoby, u których doszło do silnych odmrożeń i oparzeń, a także zatruć substancjami toksycznymi i chemicznymi.

Dlaczego odczuwamy zimno w kończynach?

Uczucie zimna w nogach i w rękach jest fizjologiczną reakcją na niską temperaturę otoczenia. Po ekspozycji na zimno dochodzi do zwężenia naczyń krwionośnych. W ten sposób zmniejszony zostaje dopływ krwi do kończyn. Tak właśnie organizm przeciwdziała nadmiernej utracie ciepła. Należy pamiętać, że sytuacja, w której odczuwane jest zimno w kończynach, gdy na zewnątrz jest ciepło, powinna zaniepokoić, zwłaszcza jeśli jednocześnie dochodzi do ich drętwienia.

Wspomnieć też trzeba, że w obecnych czasach uczucie zimna bywa częstym przejawem siedzącego trybu życia. W bezruchu krążenie żylne w kończynach dolnych słabnie, co objawia się właśnie uczuciem zimna.

Kiedy objawy powinny nas zaniepokoić?

Krótkotrwałe, szybko przemijające mrowienie i uczucie zimna w nogach nie powinno budzić właściwie żadnego niepokoju. Sytuacja się zmienia, gdy takie objawy często się powtarzają, długo utrzymują, pojawiają się znienacka bez wskazania wyraźnej przyczyny lub dotyczą tylko połowy ciała, np. pojawia się tylko uczucie zimna w prawej stopie. Szczególnie alarmujące są przypadki, gdy towarzyszą im inne objawy, np. ze strony układu nerwowego lub sercowo-naczyniowego.

Zaburzenia neurologiczne jako przyczyna mrowienia nóg

Niestety lista obejmująca chorobowe przyczyny mrowienia nóg jest długa i zawiera poważne zaburzenia neurologiczne.

Neuropatia obwodowa – objawy i przyczyny

Neuropatia obwodowa to inaczej uszkodzenie nerwów obwodowych, czyli tych znajdujących się poza centralnym układem nerwowym (poza mózgiem i rdzeniem kręgowym). Jest wiele przyczyn neuropatii, m.in. choroby układu nerwowego, zakażenia, zatrucia toksynami i nadużywanie alkoholu. Jednak najczęściej mamy do czynienia z kwestią mrowienie w nogach a cukrzyca. Neuropatia cukrzycowa nie tylko powoduje ból i silne mrowienie w stopach, ale i może doprowadzić do całkowitego zaniku czucia.

Ucisk na nerwy – zespół ciasnoty przedziałów

Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych (ZCPP) rozwija się wskutek ucisku na nerwy, co powoduje zaburzenia czucia. Przyczyną ZCPP najczęściej są złamania, rany miażdżone, oparzenia, uszkodzenia naczyń, zbyt ciasno założone opatrunki. Grupą szczególnie zagrożoną wystąpieniem ZCPP są sportowcy i osoby aktywne fizycznie.

W wyniku ucisku dochodzi do wzrostu ciśnienia wewnątrz przedziału anatomicznego kończyny, co może skutkować uszkodzeniami naczyń, nerwów i mięśni. Do objawów zespołu ciasnoty przedziałów powięziowych zalicza się nie tylko mrowienie w nogach, ale i drętwienie, ból, osłabienie siły mięśniowej. Ze względu na zaburzenia krążenia można zauważyć zmianę koloru skóry – kończyna może być zaczerwieniona lub sina.

Inne neurologiczne przyczyny mrowienia

Drętwienie i mrowienie w nogach może być ponadto związane z zespołem Guillaina-Barrégo (autoimmunologiczną chorobą zapalną nerwów obwodowych), stwardnieniem rozsianym, chorobą Parkinsona, padaczką oraz neuroboreliozą.

Choroby układu krążenia a zimne i mrowiące stopy

Nie tylko choroby neurologiczne mogą się objawiać mrowieniem i uczuciem zimna w stopach i nogach. Wśród ich przyczyn wymienić też należy schorzenia związane z układem sercowo-naczyniowym. Pamiętać trzeba, że zaburzenia krążenia w nogach mogą dotyczyć obu nóg lub tylko jednej, np. odczuwane może być wyłącznie mrowienie i uczucie zimna w prawej nodze.

Miażdżyca i niedokrwienie kończyn dolnych

Na początek należy zająć się tematem – miażdżyca a zimne stopy. W przebiegu miażdżycy w tętnicach gromadzą się złogi cholesterolowe, w ten sposób zmniejsza się ich światło. Utrudnia to przepływ krwi, skutkiem czego jest niedokrwienie kończyn dolnych. Objawia się to jako uczucie zimna i mrowienie w stopach. Nieprawidłowe ukrwienie kończyn dolnych może być także związane z niewydolnością serca. Na zimne stopy często narzekają ponadto osoby z niskim ciśnieniem.

Choroba Raynauda – skurcz naczyń krwionośnych

Choroba Raynauda jest schorzeniem, w przebiegu którego dochodzi do napadowego skurczu naczyń krwionośnych – występującego głównie w palcach rąk i stóp – wskutek czego zostaje ograniczony przepływ krwi. Następuje przez to najpierw blednięcie skóry palców (stają się zimne), po czym pojawia się zasinienie (niebieski odcień skóry jest efektem nagromadzenia się natlenowanej krwi), na koniec skóra robi się czerwona i piekąca. Chory odczuwa drętwienie i mrowienia, a nawet ból palców.

Co powoduje nadmierny skurcz naczyń krwionośnych w przebiegu choroby Raynauda? Może to być związane ze stresem, zimnem, paleniem papierosów, a także może pojawiać się jako skutek uboczny stosowania niektórych leków (np. beta-adrenolityków). Objaw Raynauda może towarzyszyć innym schorzeniom, np. fibromialgii, której charakterystycznym symptomem jest m.in. ból nóg i uczucie zimna oraz drętwienie i mrowienie.

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa to schorzenie, które odnosi się do zatorowości płucnej i zakrzepicy żył głębokich. Przebiega ona z powstawaniem w żyłach zakrzepów i utrudnionym przepływem krwi. Powoduje to m.in. bóle, obrzęki i uczucie zimnych stóp. Również choroba Buergera (zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń) może zaburzać przepływ krwi. W tym schorzeniu stan zapalny zajmuje głównie średnie i małe żyły oraz tętnice stóp, a także dłoni.

Inne przyczyny mrowienia i zimnych stóp

Mrowienie w stopach i uczucie zimna to nie są objawy specyficzne, pojawiają się w przebiegu wielu chorób i zaburzeń. Jest też cały szereg przyczyn pozachorobowych takich jak np. stres i niedobory pokarmowe.

Zaburzenia metaboliczne (cukrzyca, niedoczynność tarczycy)

Uczucie zimna i mrowienie w stopach spowodowane może być zaburzeniami metabolicznymi oraz zaburzeniami hormonalnymi. Już wcześniej w kontekście neuropatii wspomniana została cukrzyca. Do tego powikłania dochodzi przy długotrwale utrzymującym się wysokim poziomie cukru we krwi. Nie można również zapominać o zależności – zimne stopy a niedoczynność tarczycy. Niedobór hormonów tarczycy prowadzi m.in. do spowolnienia metabolizmu i zaburzeń w termoregulacji.

Niedobory witamin i minerałów

A co z kwestią – mrowienie w nogach a niedobór witamin? Niedobory to stosunkowo częste przyczyny uczucia mrowienia i zimna w stopach. Najczęściej objawy wynikają z niedostatku witaminy B12, witaminy B6, kwasu foliowego, magnezu i żelaza.

Przyczyny zewnętrzne i środowiskowe

Na niedokrwienie kończyn dolnych wiele osób „pracuje” każdego dnia, paląc papierosy. Nikotyna powoduje zwężenie naczyń krwionośnych! Ponadto przepływ krwi w nogach mogą blokować zbyt obcisłe ubrania, np. skarpetki z ciasnymi ściągaczami. Istotną przyczyną, o której trzeba wspomnieć, jest silny, przewlekły stres, jak również stosowanie beta-blokerów, cytostatyków i interferonu. Ciągłe uczucie zimna może również być związane z depresją, nerwicą, a nawet infekcjami wirusowymi i bakteryjnymi.

Diagnostyka i leczenie mrowienia i uczucia zimna w nogach

Powtarzające się lub utrzymujące się mrowienie i uczucie zimna w nogach wymaga odpowiedniej diagnostyki. Z uwagi na mnogość potencjalnych przyczyn rozpoznanie wcale nie jest łatwe. A bez tego się nie obejdzie, jeśli zależy nam na tym, aby zwalczyć te nieprzyjemne objawy i wyleczyć chorobę podstawową lub wyeliminować inne powody tych dolegliwości.

Badania diagnostyczne przy mrowieniu kończyn

Zanim lekarz skieruje na konkretne badania, musi przeprowadzić szczegółowy wywiad z pacjentem oraz przeprowadzić dokładne badania fizykalne dotyczące m.in. stanu ukrwienia kończyn, napięcia i siły mięśni. Na tej podstawie oceni, w jakim kierunku powinna iść diagnostyka. Na liście wskazanych do wykonania badań znajdują się m.in.:

• badania laboratoryjne moczu i krwi – m.in. morfologia, OB, CRP, poziom hormonów, poziom cukru, lipidogram, poziom poszczególnych witamin i składników mineralnych, ogólne badanie moczu

• rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa, badania rentgenowskie

• elektromiografia (EMG), elektroneurografia (ENG)

• badanie płynu mózgowo-rdzeniowego

• USG Doppler

• angiografia

W niektórych przypadkach uzasadnione jest wykonanie dodatkowych bardziej szczegółowych badań, w tym także badań genetycznych.

Farmakoterapia w zależności od przyczyny

Ustalenie przyczyny pozwoli wprowadzić odpowiednio dopasowane leczenie. Co na mrowienie w stopach? Przykładowo w przypadku niedoborów wskazane mogą być preparaty z magnezem bądź preparaty zawierające żelazo lub witaminy z grupy B. W przypadku cukrzycy konieczna jest zmiana nawyków żywieniowych, a także regularne monitorowanie poziomu glukozy we krwi, ewentualnie podawanie insuliny. Bardzo często przyczyną dolegliwości jest niedokrwienie kończyn, wtedy wskazane są leki na krążenie i inne leki kardiologiczne.

Domowe sposoby na poprawę krążenia w nogach

Czy są skuteczne sposoby na to, jak poprawić krążenie w nogach? Leki na mrowienie w stopach są skierowane do walki z przyczyną, ale można zrobić coś więcej. Wspomagająco warto stosować różne metody, które można określić jako zapobiegawcze, np.:

• ruch i aktywność fizyczna – trzeba zadbać o codzienną porcję ruchu. Ponadto osoby, które mają pracę siedzącą, powinny robić częste przerwy. Należy je wykorzystać na krótki spacer lub wykonanie kilku ćwiczeń, np. wymachy nogami lub wspinanie się na palce.

• zdrowa dieta – należy wyeliminować złe nawyki żywieniowe, jednocześnie wprowadzając do diety produkty bogate w witaminy, składniki mineralne, antyoksydanty i kwasy Omega-3, czyli warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste, ryby morskie.

• nawodnienie – prawidłowe krążenie uzależnione jest od optymalnego nawodnienia organizmu. Należy więc codziennie wypijać zalecaną porcję wody – około 2 litrów.

• maści rozgrzewające – w przypadku uczucia zimna warto oprócz „rozruszania” kończyn zafundować im rozgrzanie za pomocą dostępnych w aptekach preparatów ziołowych.

• masaż nóg i odpoczynek z nogami podniesionymi do góry – na poprawę krążenia sprawdzi się tradycyjny sposób polegający na tym, aby każdego dnia kłaść się na kilkanaście minut z nogami uniesionymi ponad poziom serca (np. opartymi o ścianę). Ponadto można wykonywać regularne masaże kończyn dolnych.

Zaburzenia krążenia w nogach lub choroby neurologiczne to jedne z poważniejszych przyczyn takich objawów jak uczucie zimna i mrowienie w stopach i nogach. Trzeba zwrócić uwagę na to, że w sytuacji powtarzających się epizodów parestezji lub utrzymujących się dolegliwości konieczna jest konsultacja lekarska.

Autor wpisu: mgr farm. Katarzyna Borowiec, i-Apteka.pl Farmaceutka z niemałym już doświadczeniem. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia, opieka farmaceutyczna.