Pogotowie haluksowe - czyli jak leczyć haluksy?

Haluksy są zmorą wielu osób, szczególnie kobiet. Często nieodpowiednio dobrane obuwie i genetyczne obciążenie prowadzi do zniekształceń w obrębie przodostopia i stopniowego koślawienia palucha. Rozwinięty haluks znacznie utrudnia chodzenie, dlatego możliwie najszybciej należy wdrożyć leczenie, a w poważnych przypadkach konieczne będzie wykonanie zabiegu usuwania palucha koślawego.

Czym są haluksy?

Haluks, zwany inaczej paluchem koślawym, to deformacja stawu śródstopno-paliczkowego, dla której typowe jest boczne odchylenie palucha. Haluksy można zaliczyć do chorób cywilizacyjnych, ich pierwsze przypadki zanotowano w XVIII wieku, kiedy pojawiły się buty na obcasach! Przeważnie zmiany obejmują obie stopy, choć nie zawsze tak się dzieje. Zwykle w późniejszym stadium haluks powoduje stan zapalny, wywołujący okresowe zaczerwienienie, obrzęk oraz ból. Średnio u co drugiej osoby haluksy pojawiają się już przed 20. rokiem życia.

Przyczyny powstawania haluksów

Czynników ryzyka wystąpienia haluksów jest kilka: wysokie obcasy, nieodpowiednio dopasowane buty, a także płaskostopie podłużne, nadwaga, płeć i genetyka. Przeważnie dopiero współistnienie kilku czynników prowadzi do deformacji. Buty o wąskich noskach i długich szpicach uciskają stopę i powodują zmiany w obrębie kości stopy. Według szacunków genetyczne obciążenie w postaci nieprawidłowego kształtu powierzchni stawu śródstopno-palcowego, zwiększonej wiotkości tkanki łącznej, nietypowego ustawienia kości śródstopia oraz palucha dłuższego niż drugi palec (tzw. egipski kształt stopy) odpowiada za 60-88% przypadków palucha koślawego. Należy pamiętać, że haluksy aż dziewięciokrotnie częściej występują u kobiet niż u mężczyzn.

Zmiany współtowarzyszące haluskom

Haluks zdecydowanie nie lubi występować w pojedynkę, dlatego często rozwija się na obu stopach. Co więcej, nierzadko zdarza się, że wespół z haluksem pojawiają się inne deformacje, takie jak: palce młotkowate (przykurcz zgięciowy palca w stawie międzypaliczkowym bliższym stopy przy jednoczesnym przeproście w stawie śródstopno-palcowym), palce szponiaste (zaginanie palców powodujące bolesne modzele), płaskostopie poprzeczne oraz różne dolegliwości podeszwy. Nie można zapominać, że wszystkie te deformacje pogłębiają się z czasem i mogą prowadzić do poważnych problemów z chodzeniem.

Jak zapobiegać haluksom?

Nie ma gwarancji, że podjęte przez Ciebie profilaktyczne działania zupełnie oddalą widmo palucha koślawego, jednak na pewno opóźnią powstanie zniekształcenia oraz spowolnią rozwój już istniejących haluksów. Co możesz zrobić? Przede wszystkim zrezygnuj z butów na wysokich obcasach i o wąskich czubkach! W ramach profilaktyki warto kilkakrotnie w ciągu dnia zmieniać buty, a jeśli to możliwe niekiedy chodzić boso. Pamiętaj także, aby nie nosić całymi dniami zupełnie płaskich butów, ponieważ i one nie są korzystne dla Twoich stóp! Każda kobieta od czasu do czasu lubi włożyć szpilki, dlatego warto zaopatrzyć się w specjalne wkładki amortyzujące. Kolejnym krokiem ku zdrowym i pięknym stopom są ćwiczenia. Do najpopularniejszych należą: odciąganie palucha możliwie jak najdalej od pozostałych palców, naprzemienne stawanie na palcach i piętach, chodzenie na zewnętrznych krawędziach stóp oraz chwytanie różnych przedmiotów palcami u nóg. Postaraj się także kontrolować wagę, gdyż zbyt wysoka powoduje zwiększony nacisk na przodostopie.

A gdy haluks zaczyna się rozwijać?

Nie panikuj! Przede wszystkim wprowadź w życie działania prewencyjne. W miarę możliwości, gdy tylko zauważysz drobne zmiany w kształcie stopy, wybierz się na konsultację lekarską do specjalisty, czyli ortopedy lub podologa. Lekarz doradzi najlepszą metodę terapii dostosowaną do Twoich potrzeb. W aptekach, także internetowych, znajdziesz szeroki wybór specjalnych żelowych osłonek i plastrów na haluksy (np. Compeed Plastry na halluksy), które zapobiegają dodatkowym otarciom. Skuteczne mogą okazać się także kliny międzypalcowe i separatory, przydatne nie tylko w przypadku haluksów, ale i nachodzących na siebie palców. Separatory umożliwiają w pewnym stopniu korekcję ustawienia kości przodostopia. W celu łagodzenia dyskomfortu towarzyszącego noszeniu obuwia warto wykorzystać różnego typu peloty, czyli specjalne wkładki i poduszeczki, które częściowo amortyzują nadmierny nacisk kładziony na przednią część stopy oraz przeciwdziałają płaskostopiu poprzecznemu. Zdolności do korygowania ustawienia palucha posiadają również wkładki metatarsalne oraz specjalistyczne opaski na haluksy. W ramach profilaktyki oraz walki z haluksem i rehabilitacji po zabiegu można stosować dostępne w aptekach internetowych aparaty korekcyjne na dzień lub na noc, np. Aparat korekcyjny Marcin II na dzień, Aparat korekcyjny Marcin II Lux i Aparat korekcyjny Marcin I na noc, które przywracają prawidłowe usytuowanie palucha i zapobiegają dalszemu koślawieniu, nie ograniczając przy tym swobody ruchów. Podobne właściwości wykazuje specjalna szyna do walki z paluchem koślawym. Jeśli zmianom w obrębie stopy towarzyszy ból i stan zapalny, lekarz zapewne zaleci Ci leki, które zmniejszą dyskomfort.

O operacji haluksów, czyli o ostatniej desce ratunku

Jako że haluks ma tendencję do pogłębiania się, w niektórych przypadkach jedynym sposobem na przywrócenie sprawności jest operacja. Obecnie zabiegi mają charakter mało inwazyjny i zwykle nie wymagają znieczulenia ogólnego. Do najpopularniejszych zabiegów należą: korekcja w obrębie tkanek miękkich (torebka stawowa i ścięgna) z częściową resekcją głowy kości śródstopia, osteotomia Chevron oraz osteotomie klinowe i półkuliste czy bezgipsowa metoda Scarf. Dzięki zaawansowanemu rozwojowi chirurgii zabiegi przynoszą coraz lepsze efekty. Po operacji należy ściśle stosować się do wskazówek lekarza i rehabilitanta, gdyż nieodpowiednie postępowanie może skutkować ponownym wystąpieniem haluksów.

Walka z haluksami przypomina nieco walkę z wiatrakami, ponieważ pomimo podejmowanych wysiłków może dojść do skoślawienia paluchów. Jednak właściwie dobrane obuwie, aktywność fizyczna i regularne wykonywanie prostych ćwiczeń wzmacniających i stabilizujących mięśnie doskonale wpływają na stan stóp oraz spowalniają rozwój haluksów.

Autor: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl