Zapalenie nerek - jego rodzaje i objawy

Główną funkcją nerek jest filtrowanie krwi i produkowanie moczu, który umożliwia wydalanie z organizmu niepotrzebnych produktów przemiany metabolicznej. Jeśli choroba dopada nerki, cały organizm ma poważny problem! Zapalenie nerek może mieć różne przyczyny, może dotyczyć jednej lub obu nerek naraz, a ponadto może obejmować tylko niektóre elementy strukturalne tego narządu. Jakie są objawy zapalenia nerek? W jaki sposób można zadbać o ich zdrowie?

Jak działają nerki?

Nerki nazywane są filtrem organizmu – oczyszczają krew i produkują mocz, dzięki czemu usuwane są z niego zbędne produkty przemiany metabolicznej. Jednak funkcje tego narządu wcale się na tym nie kończą! Wystarczy wspomnieć, że nerki przekształcają hormony do aktywnych form, a ponadto regulują objętość krwi i innych płynów ustrojowych, regulują ciśnienie tętnicze krwi, wydzielają aktywną formę witaminy D, kontrolują gospodarkę wodno-elektrolitową, a także kwasowo-zasadową, a wreszcie pomagają utrzymać stan homeostazy w organizmie.

Zapalenie nerek

Choroby zapalne nerek są jednymi z najczęściej diagnozowanych schorzeń nerek. Ze względu na lokalizację stanu zapalnego w narządzie wyróżnia się – kłębuszkowe zapalenie nerek, odmiedniczkowe zapalenie nerek i śródmiąższowe zapalenie nerek. Przyczyn prowadzących do rozwoju stanu zapalnego nerek jest wiele, są to m.in. infekcje bakteryjne, nefrotoksyczne działanie niektórych leków, a także nieprawidłowa odpowiedź układu immunologicznego.

Kłębuszkowe zapalenie nerek

Kłębuszkowe zapalenie nerek to następstwo zakażeń o podłożu bakteryjnym (paciorkowce, gronkowce, pneumokoki, meningokoki) lub wirusowym (wirus ospy wietrznej, wirusy zapalenia wątroby). Gdy w kłębuszkach nerkowych zaczynają się gromadzić antygeny bakterii (obce białka), układ immunologiczny organizmu zostaje zmobilizowany do reakcji obronnej, co prowadzi do powstania stanu zapalnego. Zazwyczaj kłębuszkowe zapalenie nerek rozwija się około 1-2 tygodnie po przebytej infekcji np. zapalenie gardła lub zakażenia skóry (ostre kłębuszkowe zapalenie nerek). Czasem stan zapalny przebiega zupełnie bezobjawowo (można go stwierdzić wyłącznie badaniem moczu), ustępuje samoistnie i nie pozostawia trwałych nieprawidłowości w pracy nerek. Zdarza się jednak, że choroba przechodzi w stan przewlekły (przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek), co w konsekwencji oznacza włóknienie kłębuszków, stopniową utratę funkcji nerek i ich schyłkową niewydolność.

Kłębuszkowe zapalenie nerek – objawy i leczenie

Kłębuszkowe zapalenie nerek może przebiegać bezobjawowo lub dawać dość specyficzne objawy – np. obecność w moczu białka i erytrocytów. Można to zaobserwować „gołym okiem” – białko w moczu powoduje jego pienienie się, zaś erytrocyty – zmianę jego barwy. Charakterystyczne są również obrzęki twarzy, powiek i kostek. Do tego dochodzi ból w okolicy lędźwiowej kręgosłupa, zmniejszenie ilości wydalanego moczu, bóle głowy, podwyższone ciśnienie tętnicze krwi oraz wymioty i nudności. Leczenie kłębuszkowego zapalenia nerek zależy od wielu czynników – zapalenie ostre lub przewlekłe, pierwotne lub wtórne, stopień nasilenia objawów, powikłania.

Odmiedniczkowe zapalenie nerek

Odmiedniczkowe zapalenie nerek jest konsekwencją wstępującego zakażenia układu moczowego (najczęściej wywołanego bakteriami E. Coli), proces zapalny obejmuje układ kielichowo-miedniczkowy oraz miąższ nerek. Zakażenie wstępujące jest powikłaniem nawracających, niewyleczonych stanów zapalnych i zakażeń dolnych dróg moczowych. Warto pamiętać, że większe ryzyko zakażeń układu moczowego występuje m.in. u kobiet (w tym u ciężarnych), u osób z cukrzycą lub niektórymi schorzeniami neurologicznymi, osób bardzo aktywnych seksualnie, osób z wadami układu moczowo-płciowego.

Odmiedniczkowe zapalenie nerek – objawy i leczenie

Głównym objawem jest silny ból w okolicy lędźwiowej, a także stany podgorączkowe lub gorączkowe o charakterze septycznym, objawy dyzuryczne (częste oddawanie małych ilości moczu z towarzyszącym uczuciem pieczenia lub silnego bólu w cewce moczowej, z naglącym parciem), nudności, wymioty. W celu potwierdzenia odmiedniczkowego zapalenia nerek wykonuje się tzw. posiew moczu. Jest to badanie bakteriologiczne, które pozwala zidentyfikować bakterię odpowiedzialną za zakażenie i umożliwia wprowadzenie odpowiednich leków. Ważne jest szybkie rozpoczęcie antybiotykoterapii – fazę ostrą stosunkowo łatwo wyleczyć, gdy zapalnie wejdzie w stan przewlekły, może dojść do niewydolności nerek.

Śródmiąższowe zapalenie nerek

Śródmiąższowe zapalenie nerek najczęściej pojawia się jako skutek uboczny stosowania niektórych leków, w tym niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub niektórych antybiotyków. Zdecydowanie rzadziej ten rodzaj choroby zapalnej nerek rozwija się w wyniku zakażeń ogólnoustrojowych, niektórych chorób autoimmunologicznych i metabolicznych lub przewlekłej ekspozycji na metale ciężkie. Śródmiąższowe zapalenie nerek obejmuje tkankę śródmiąższową i cewkę nerki, w jego przebiegu dochodzi do nacieczenia tych struktur komórkami zapalnymi i w efekcie do zaburzenia pracy nerek.

Śródmiąższowe zapalenie nerek – objawy i leczenie

Oprócz takich objawów jak bóle w okolicy lędźwiowej, stany podgorączkowe lub gorączka, zmniejszenie objętości wydalanego moczu mogą pojawić się wysypki skórne oraz bóle stawów. W niektórych przypadkach w początkowej fazie śródmiąższowe zapalenie nerek przebiega bezobjawowo. Leczenie polega przede wszystkim na wyeliminowaniu przyczyny (np. przerwanie stosowania antybiotyków). Większość przypadków ostrej postaci choroby da się całkowicie wyleczyć, nie jest to natomiast możliwe przy postaci przewlekłej – leczenie jedynie spowalnia postęp choroby.

Objawy zapalenia nerek

Aby potwierdzić rodzaj choroby zapalnej nerek, konieczna jest wizyta u specjalisty, który przeprowadzi wywiad, wykona badanie fizykalne i zleci odpowiednie badania moczu i krwi (jeśli sytuacja tego wymaga, także USG jamy brzusznej i biopsję nerki). Warto jednak wiedzieć, jakie objawy mogą wskazywać na zapalenie nerek. Alarmujące powinny być bóle w okolicy lędźwiowej (tam zwykle zlokalizowany jest ból nerek, zazwyczaj ma on charakter pulsujący, pojawia się nagle, przypomina ból kolkowy), a także zmniejszenie ilości wydalanego moczu, bolesne parcie na pęcherz i ból przy oddawaniu moczu, zmiany w wyglądzie moczu. Objawy te powinny zaniepokoić zwłaszcza wtedy, gdy towarzyszy im np. gorączka, dreszcze, bóle głowy, nudności i wymioty, a także obrzęki w okolicach kostek i twarzy.

Zapalenie nerek – jak dbać o nerki?

Chyba najprostszym działaniem wspomagającym pracę nerek jest picie odpowiedniej ilości płynów. Minimalna ilość to dwa litry wody. Dodatkowo do codziennej diety można włączyć ziołowe napary (np. Herbatka Nefrolfix) lub sok z owoców żurawiny. Dla zdrowia nerek nie wolno wstrzymywać zbyt długo moczu (bardzo szybko namnażają się w nim bakterie, a to stanowi zagrożenie dla dróg moczowych i nerek). Niekorzystny jest dla nich nadmiar produktów odzwierzęcych w diecie, dlatego zaleca się ograniczyć ich spożycie. W zamian można wprowadzić więcej przyjaznych nerkom produktów – pomarańczy, brzoskwiń, pietruszki, selera naciowego, ogórków, truskawek, czarnych porzeczek, agrestu. Stałym elementem profilaktyki wszelakich chorób (nerek i nie tylko!) jest prowadzenie zdrowego trybu życia, ograniczenie alkoholu, rezygnacja z tytoniu, utrzymywanie optymalnej masy ciała, unikanie stresu, ruch oraz wysypianie się! Ważne są również okresowe badania i regularne wizyty kontrolne, a także odpowiednie leczenie istniejących chorób przewlekłych.

Preparaty wspomagające pracę nerek

Dodatkowym wsparciem mogą okazać się preparaty wspomagające pracę nerek, które zwykle bazują na wyciągach ziołowych o działaniu moczopędnym. W suplementach diety i lekach warto szukać pokrzywy, która pomaga oczyszczać organizm z toksyn i zbędnych produktów przemiany materii (np. Nefro Protect), ważny jest również mniszek lekarski, który działa przeciwzapalnie i pobudza pracę nerek. Ponadto pomocne są takie składniki jak: ziele skrzypu polnego, zielona herbata, ziele rdestu, korzeń cykorii, korzeń pietruszki, ziele nawłoci, korzeń lubczyku, nasiona kozieradki, liść brzozy, czystek. Ziołowe kompleksy znaleźć można w takich suplementach diety jak np. Fitolizyna nefrocaps forte i Dla nerek kapsułki oraz w lekach ziołowych np. Fitolizyna pasta i Rowatinex.

Konsekwencje zdrowotne, jakie są związane z chorobami zapalnymi nerek, powinny być przestrogą dla nas wszystkich! Zapalenie nerek niezależnie od rodzaju (np. kłębuszkowe zapalenie nerek, odmiedniczkowe zapalenie nerek) to schorzenie niezwykle poważne, dlatego należy odpowiednio dbać o swoje nerki i cały układ moczowy. Dodatkowo do codziennej diety warto wprowadzić suplementy diety lub leki, które mają na celu wsparcie i ochronę nerek. W przypadku zaobserwowania u siebie objawów mogących świadczyć o stanie zapalnym nerek należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu lub od razu z nefrologiem w celu odpowiedniego zdiagnozowania choroby i wprowadzenia leczenia.

Autor: Ewa Krulicka, i-Apteka.pl