Jak skutecznie pozbyć się wszy i gnid?

Zbliża się rok szkolny, a to oznacza, że zaczyna się sezon zwiększonego ryzyka wszawicy. Choć obecnie mamy dostępnych wiele środków zapobiegających zachorowaniu, nadal zdarzają się sytuacje, gdy cała klasa, a nawet cała szkoła zmaga się ze zmasowanym atakiem tych pasożytów. Na szczęście odpowiednio przeprowadzone leczenie wszawicy jest skuteczne i pozwala szybko wyeliminować „nieproszonych gości”. Jak pozbyć się gnid i wszy? 

Spis treści:

• Czym są wszy i gnidy?
• Dlaczego wszawica jest tak powszechna?
• Objawy wszawicy
• Preparaty na wszy dostępne w aptekach
• Domowe sposoby na wszy i gnidy
• Techniki wyczesywania wszy i gnid
• Profilaktyka i zapobieganie wszawicy

Czym są wszy i gnidy? 

Wesz głowowa to pasożyt o biało-szarym lub jasnobrązowym kolorze i niewielkich rozmiarach – ma około 3mm, przy czym samice są nieco większe niż samce. Jego żywicielem jest człowiek, wszy bytują najczęściej na owłosionej skórze głowy. Są one wyposażone w kłująco-ssący aparat gębowy, który umożliwia im przebijanie skóry i wysysanie krwi. Gnidy to natomiast jaja wszy, z których wylęgają się larwy, czyli nimfy. Wesz żyje około miesiąca (jednakże poza organizmem żywiciela może przetrwać tylko 2-3 dni). Warto wiedzieć, że jedna samica w ciągu swojego życia jest w stanie złożyć aż 300 jaj! 

Gnidy można zaobserwować u nasady włosów, są mocno przyklejone do łodygi włosa, przez co trudno jest je usunąć. Mają około 1mm długości, początkowo są białe lub przezroczyste, z czasem stają się brązowe. Oprócz wszy głowowej, która jest najczęściej występującym rodzajem wszy, wyróżnia się także wesz łonową (przenosi się ona podczas kontaktów seksualnych, bytuje w okolicy włosów łonowych) i wesz odzieżową (zwykle występuje u osób bezdomnych i żyjących w złych warunkach sanitarnych).

Dlaczego wszawica jest tak powszechna? 

Wszawica jest chorobą pasożytniczą, która na szczęście nie niesie poważniejszych skutków zdrowotnych. Choć trzeba przypomnieć, że kiedyś ugryzienia wszy wiązały się z rozprzestrzenianiem chorób zakaźnych np. tyfusu plamistego, obecnie takie ryzyko już praktycznie nie występuje! Jednakże „złapanie” wszy jest niezwykle wstydliwe, pokutuje bowiem przekonanie, że to przypadłość osób zaniedbujących higienę. Ale prawda jest taka, że wszawica może dotknąć każdego! 

Mimo że poziom higienizacji życia jest dużo wyższy niż jeszcze kilkadziesiąt lat temu, to nadal wszawica stanowi częsty problem – głównie w przedszkolach i szkołach. Związane jest to z tym, że pasożyty bardzo szybko przenoszą się z osoby zarażonej na inne znajdujące się w jej otoczeniu. Dochodzi do tego przede wszystkim przez kontakt bezpośredni, czyli przytulanie i stykanie się głowami lub przez kontakt z przedmiotami, których używała osoba zakażona – zwłaszcza z grzebieniami, spinkami i innymi akcesoriami do włosów oraz z czapkami. 

Takie drogi zakażenia sprawiają, że dzieci są najbardziej narażone na wszawicę. Sprzyja temu przebywanie w dużych skupiskach, nieutrzymywanie dystansu oraz korzystanie z przedmiotów rówieśników. W sytuacji, gdy dziecko „przyniesie” wszy do domu, cała rodzina jest zagrożona i jest bardzo duże prawdopodobieństwo, że wszyscy się zarażą. Oznacza to, że leczenie wszawicy musi wtedy objąć wszystkich domowników. Należy też dodać, że wszawicą można się zarazić w różnych miejscach, gdzie jest dużo osób, np. w komunikacji miejskiej – mimo że wszy nie latają, to bardzo szybko pełzają, więc kontakt z zakażoną osobą lub powierzchnią nie musi wcale być długi!

Objawy wszawicy 

O wszawicy świadczy obecność wszy na skórze głowy i gnid we włosach – najczęściej zlokalizowane są w okolicy za uszami, potylicy, ciemieniowej części głowy i na skroni. Oprócz tego charakterystyczne jest uporczywe swędzenie głowy. Zaobserwować można także zaczerwienienie skóry głowy, przede wszystkim na linii włosów i za uszami, ponadto drobne ranki i przeczosy wywołane drapaniem. W wyniku uszkodzeń ciągłości skóry może dochodzić do nadkażeń bakteryjnych.

Preparaty na wszy dostępne w aptekach 

Co zrobić, gdy dziecko wróci do domu z wszawicą? Nie należy panikować, trzeba po prostu od razu zacząć działać. Najprostszym i najskuteczniejszym sposobem na to, jak pozbyć się wszy i gnid są dostępne w aptekach środki na wszawicę. Warto na wstępie powiedzieć, że leczenie wszawicy będzie skuteczne pod warunkiem, że zlikwidujemy pasożyty we wszystkich stadiach rozwoju, dlatego potrzebne są produkty, które działają kompleksowo. Na szczęście w aptekach możemy teraz kupić preparaty na gnidy i wszy w jednym! 

Jako skuteczne metody na wszawicę wymienia się przede wszystkim preparaty z dimetykonem lub cyklometikonem, np. Pipi Nitolic. Oleje silikonowe blokują układ oddechowy gnid, nimf oraz dorosłych osobników, co powoduje ich uduszenie. Tego typu produkty są dostępne jako płyny i spraye, które po aplikacji pozostawia się na około 60 minut lub jako szampon na wszy, który po spienieniu można trzymać krócej, bo około 10 minut. 

Bardzo polecany jest też płyn na wszy Delacet. Jest to lek zawierający nalewkę z ostróżeczki i kwas octowy. Nakłada się go na włosy i zakrywa je folią lub chustką. Preparat należy pozostawić na głowie przez 2-3 godziny i zmyć. Trzeba jeszcze wspomnieć o tym, że preparaty na wszy mają ograniczenia wiekowe. Płyn do zwalczania wszawicy głowy z olejem silikonowym (np. Pipi Nitolic) można stosować już od 2.-3. roku życia, ale płyn na wszy Delacet – dopiero od 6. roku życia. 

Warto też dodać, że niezależnie od tego, czy zostanie użyty szampon na wszy, czy płyn –  zawsze trzeba bardzo dokładnie pokryć całą powierzchnię skóry głowy oraz włosy na całej długości! Poza tym w każdym przypadku konieczne jest powtórzenie kuracji. Zazwyczaj zaleca się to zrobić po 7-10 dniach.

Domowe sposoby na wszy i gnidy 

Do walki z wszawicą można stosować nie tylko leki i wyroby medyczne, ale i naturalne sposoby na wszy. Jak się pozbyć wszy domowymi sposobami? Zwykle stosuje się płukanki lub wcierki przygotowane na bazie ziół lub olejków eterycznych. Najlepiej sprawdzają się wyciągi z piołunu, rozmarynu i chryzantemy, a także olejek eukaliptusowy, lawendowy, goździkowy i z drzewa herbacianego (kilka kropli olejku miesza się z olejem bazowym, wciera w skórę głowy, a następnie zmywa po 30-40 minutach). Warto także zastosować do wcierania w skalp roztwór wody i octu (spirytusowego lub jabłkowego) przygotowany w proporcji 2:1. 

Domowe metody na wszy i gnidy obejmują również działania niedotyczące bezpośrednio włosów i skóry głowy. Należy wyprać ubrania oraz pościel w wysokiej temperaturze (min. 60st. C) oraz wyprasować (wysoka temperatura umożliwia pozbycie się wszy i gnid z tkanin). Rzeczy, których nie można wyprać, należy włożyć do szczelnie zamykanej torby plastikowej na przynajmniej dwa tygodnie. Akcesoria do włosów zaleca się zdezynfekować. Trzeba też dokładnie posprzątać dom, skupiając się na kanapach, fotelach i dywanach oraz na pomieszczeniach, w których najczęściej przebywał zakażony.

Techniki wyczesywania wszy i gnid 

Płyn do zwalczania wszawicy głowy lub naturalne sposoby na wszy to dopiero pierwszy etap leczenia. Gdy już pasożyty są martwe, należy je wyczesać. Usuwanie wszy u dzieci jest żmudnym zajęciem, ale jest kluczowe do tego, aby całkowicie pozbyć się problemu. Wystarczy bowiem, że jakieś osobniki przeżyją i w niedługim czasie odbudują populację zamieszkującą głowę malucha. 

Jak pozbyć się gnid i wszy? Trzeba bardzo dokładnie je wyczesać za pomocą specjalnego grzebienia o gęstych, długich ząbkach. Zwykle takie narzędzie jest dołączone do opakowania ze środkiem do zwalczania wszawicy. Ważne jest, aby pasożyty wyczesywać bardzo dokładnie i sumiennie. Zaleca się podzielić włosy na strefy, a następnie oddzielać małym przedziałkami niewielkie pasma i przeczesywać. Najpierw należy przesunąć grzebieniem po skórze głowy, a potem zjechać aż do końca, powinno się umieszczać włosy u nasady grzebienia, w ten sposób można „złapać” najwięcej pasożytów. 

Warto rozpocząć usuwanie wszy u dzieci od dołu głowy, kierując się do jej czubka. Po przeczesaniu każdego pasma należy wytrzeć grzebień w ręcznik papierowy. Jedno pasmo należy wyczesywać aż do momentu, gdy papier po wytarciu grzebienia będzie czysty. Jak długo trwa cały zabieg? Im dłuższe i gęstsze włosy, tym dłużej. Trzeba się liczyć z tym, że może to potrwać nawet kilka godzin!

Profilaktyka i zapobieganie wszawicy 

Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania wszawicy jest unikanie zakażenia. W przypadku dzieci niestety bywa to trudne, mimo to rodzice powinni od najmłodszych lat uczyć dzieci przestrzegania zasad higieny, a także tego, że nie powinno się pożyczać przedmiotów do higieny osobistej, akcesoriów do włosów i odzieży. W okresie zwiększonego ryzyka zachorowania na wszawicę warto zadbać o odpowiednią fryzurę. Zaleca się, aby długie włosy związywać w kucyk lub koczek, można też zdecydować się na obcięcie włosów, choć trzeba przyznać, że jest to już bardziej drastyczny sposób. 

Rodzice powinni też regularnie sprawdzać włosy u dzieci. Dodatkowo warto korzystać ze specjalnych preparatów ochronnych. Są one dostępne w różnych postaciach, np. szamponów, a także sprayów do spryskiwania włosów. Są to produkty bazujące zwykle na składnikach roślinnych, pozostawiają one na włosach zapach, który nie jest przyjemny dla wszy. Alternatywą są gumki do włosów nasączone kompozycją olejków eterycznych. 

Każdy, kto ma styczność z dziećmi w wieku przedszkolnym i szkolnym, powinien być przygotowany na to, że któregoś dnia może poczuć charakterystyczne uczucie swędzenia skóry głowy. Wszawica to nie wyrok, wszawica to nie powód do wstydu! Naprawdę wszy i gnidy na głowie nie są dowodem na to, że zaniedbujemy higienę. Mało tego – w przypadku, gdy nasze dziecko ma wszawicę, nie można tego ukrywać, należy poinformować o tym placówkę szkolną lub przedszkolną, do której uczęszcza.

Autor wpisu: mgr farm. Katarzyna Borowiec, i-Apteka.pl Farmaceutka z niemałym już doświadczeniem. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia, opieka farmaceutyczna.